بورس سرمایه‌ساز می‌شود یا سرمایه‌سوز؟
گروه بورس مسعود کریمی
شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در معاملات روز‌های دوشنبه و سه‌شنبه تغییر روند محسوسی را تجربه کرد و در مجموع با افزایش بیش از 750واحدی بهار بورس را رقم زد. این در حالی است که، همزمان با تغییر زمان اعلام مواضع ایالات‌متحده امریکا در حوزه برنامه جامع اقدام مشترک سهامداران بورس کشور سوار بر موج خوشبینی شدند و جریان معاملاتی در تالار شیشه‌یی برخلاف چند وقت اخیر پیگیری شد. در همین حال، دید‌گاه‌ها و نظرات متفاوتی در راستای ماندگاری یا لغو برجام ارائه می‌شود که برخی صاحب‌نظران بازار سرمایه بر این باورند، ماندگاری در برجام همانند گذشته نه تنها سودی برای اقتصاد کشور ندارد بلکه در کلان اقتصادی موجب ضرر و زیان هم می‌شود. این در حالی است که دیگر کارشناسان بازار سرمایه نیز معتقدند که لغو برجام بازار موازی سهام را تقویت کرده و سرمایه‌ها را به آن سمت سوق می‌دهد و به نوعی بازار سفته‌بازان با نرخ‌های غیررسمی همچنان داغ دنبال خواهد شد. به‌هر حال، همان‌طور که در گزارش‌های چند روز اخیر روزنامه «تعادل» مطرح شد، خروج یا ماندگاری دونالد ترامپ در برنامه جامع اقدام مشترک به 2 سناریو منتهی می‌شود. بر این اساس، در صورتی که برجام لغو شود بازار سهام با یک شوک منفی به صورت کوتاه‌مدت همراه خواهد شد و در ادامه به دلیل اینکه پتانسیل افزایش قیمت سهام به دلایل بنیادی در اغلب صنایع و شرکت‌ها همچنان وجود دارد، ورق داد و ستد‌ها به سمت مثبت باز‌خواهد گشت. در همین حال، در صورت پایبندی امریکا به برجام هم می‌توان چشم‌انداز بهتری را برای آینده معاملات بورس کشور ترسیم کرد. بر این اساس، با چنین شرایطی به‌طور قطع نمی‌توان بر این نکته تاکید داشت که بازار سرمایه ایران پس از لغو برجام سرمایه‌سوز می‌شود.
گزینه مناسب لغو برجام
فردین آقا‌بزرگی مدیر‌عامل کارگزاری بانک دی درخصوص دلایل رشد بیش از 750 واحدی شاخص بورس طی 2 روز اخیر در گفت‌وگو با «تعادل» عنوان کرد: دلیل رشد شاخص را می‌توان در افت 3.7درصدی بازار از ابتدای سال 97 تا‌کنون مشاهده کرد. به این معنا که حرکت سینوسی، متداول و معقول بورس در تمام دنیا به چنین شکلی ظاهر خواهد شد، زیرا زمانی که نماگر بازار سهام به‌طور پیاپی روندی صعودی یا نزولی را تجربه کند طبیعتا یک اصلاح حتی در بازه زمانی کوتاه‌مدت را در روند معاملاتی خود سپری خواهد کرد. وی خاطرنشان کرد: افزایشی که طی روز‌های دوشنبه و سه‌شنبه در بازار سهام اتفاق افتاد به معنی تغییر مولفه‌های اقتصادی اثر‌گذار بر وضعیت اقتصادی و بورس نیست. این کارشناس بازار سرمایه گفت: مذاکرات سیاسی در حوزه لغو یا ماندگاری برجام در کنار کاهش قیمت نفت که می‌توانست ناشی از کاهش تنش‌های بین‌المللی باشد چنین ذهنیتی را ایجاد کرد که سایه مسائل سیاسی کمرنگ‌تر از گذشته شده است. مدیر‌عامل کارگزاری بانک دی با اشاره به تحولات برنامه جامع اقدام مشترک تصریح کرد: در صورتی که موضوع برجام را به شکلی ماهوی بررسی کنیم مشاهده می‌شود اگر شکل ظاهری برجام به ترتیبی که طی سال‌های گذشته وجود داشت ادامه پیدا کند، که از جمله مهم‌ترین آن دسترسی به مبادلات بین‌المللی ارزی، رفع کامل تحریم‌ها و سایر محدودیت‌هایی است که متاسفانه رفع نشده است، برجام نه تنها هیچ دستاوردی ندارد چه بسا حضور و وجود این موضوع بیشتر به اقتصاد کشور آسیب وارد می‌کند. فردین آقا‌بزرگی اظهار داشت: در شرایطی که برجامی وجود نداشت ساختار اقتصاد تا حدود زیادی شکل گرفته بود و آموزش لازم در کنار تحریم‌هایی که طی 30 الی 40 سال گذشته وضع شده را کسب کرده بودیم. این در حالی است که، اتکای بیش از حد به حضور و عدم حضور در برجام آسیب روانی خودساخته‌یی ارزیابی می‌شود که به نوعی بزرگ‌ترین آسیب برای بازار سرمایه و بورس است. وی معتقد است: در بهترین شکل ممکن شرایط امروز در مبادلات بانکی، مبادلات ارزی، تعیین سهمیه‌های فروش نفت و... ادامه‌دار خواهد بود. این تحلیلگر بازار سرمایه اذعان داشت: سهامداران در بازار سرمایه باید متکی به ماندگاری و عدم ماندگاری کشوری در برجام نباشند چراکه به‌طور کلی بلاتکلیفی بزرگ‌ترین ضربه را به اقتصاد کشور وارد خواهد کرد. مدیر‌عامل کارگزاری بانک دی تصریح کرد: زمانی که حمایت از کالای ایرانی مطرح می‌شود به این معنی خواهد بود که باید از اتکا به سایر کشور‌ها خودداری کرد و با صرف‌نظر کردن از آنها و اتکا به داخل کشور می‌توان وضعیت اقتصادی مناسب‌تری را تجربه کرد. فردین آقا‌بزرگی در پاسخ به اینکه اگر برجام ماندگار باشد شرایط بورس چگونه خواهد بود، نیز گفت: در صورتی که برجام ماندگار باشد شوک این موضوع از لحاظ روانی تاثیر مثبتی را در معاملات سهام خواهد داشت و در یک بازه زمانی بسیار کوتاه اهالی بازار متوجه خواهند شد که هیچ تفاوتی با حالت قبل از تهدید‌ها وجود ندارد. وی درخصوص اینکه اگر برجام لغو شود نیز عنوان کرد: در کوتاه‌مدت اثر منفی در بازار ایجاد خواهد کرد اما در میان‌مدت و بلندمدت به‌طور قطع به نفع بازار سرمایه و بورس تهران خواهد بود.
جای نگرانی نیست
در سویی دیگر، حامد ستاک کارشناس بازار سرمایه با اشاره به تحولات مثبت اخیر بازار سهام در گفت‌وگو با «تعادل» گفت: برای هر صعود یا نزول جزئی بازار سهام نمی‌توان دلیل منطقی بلندمدت پیدا کرد. در بازه‌های زمانی متفاوت صعود‌هایی که صورت می‌گیرد به دلایل مختلف از جمله، ریزش‌های سنگینی بوده که در گذشته تجربه شده یا بهانه‌های موقتی که باعث می‌شود سرمایه‌گذاران احساس کنند باید طرف تقاضا را افزایش دهند. وی خاطرنشان کرد: صعود جدید بازار همانند نزول چند وقت اخیر رخ داد. باتوجه به اتفاقاتی ازجمله افزایش نرخ ارز و سایر مسائل انتظار نمی‌رفت بازار حداقل ریزشی باشد و در صورتی که برآیند تمام اتفاقات سیاسی یا افزایش نرخ دلار با یکدیگر تهاتر می‌شد شرایط بازار سهام باید در حالت سکون باقی می‌ماند. این تحلیلگر بازار سرمایه عنوان کرد: در 2 روز گذشته باتوجه به ثبت قیمت‌های جدیدی که به ندرت سهم‌ها چنین قیمت‌هایی را به خود اختصاص می‌دادند، مشاهده می‌شود بازار مقداری تغییر روند داده است. این در حالی است که اگر کلیت بازار سرمایه را با معیار ارزی مورد محاسبه قرار دهیم در می‌یابیم که حجم واقعی بازار سرمایه به شکل ارزی کاهش محسوسی را تجربه کرده است بنابراین چنین عاملی می‌تواند دلیل افزایش اخیر بازار محسوب شود. حامد ستاک با اشاره به واکنش بازار سرمایه به موضوع برنامه جامع اقدام مشترک نیز تصریح کرد: بازار سرمایه تمام پارامتر‌ها و اثرات در موضوع برجام و اخباری که در راستای لغو یا تعلیقی که درنهایت جایگزین آن شده است را تجربه کرده، در نتیجه هیچ‌گونه نگرانی وجود ندارد. این در حالی است که حجم معاملات گویای چنین موضوعی خواهد بود چراکه در قیمت‌های فعلی حجم فروشنده‌ها قابل ملاحظه نیست و این موضوع نشان‌گر این است که قیمت سهام شرکت‌ها میل به ریزش بیشتر حداقل با حجم بزرگ‌تر ندارند و به نظر نمی‌رسد اتفاق خاص و ویژه‌یی رخ دهد. این کارشناس بازار سرمایه گفت: لغو برجام خبر خوبی نیست و می‌تواند تاثیر منفی در معاملات داشته باشد اما این تاثیر‌گذاری در بازار بزرگ نیست و به صورت کوتاه‌مدت خواهد بود چراکه در گذشته تاثیر این مهم در بازار دیده شده است. وی افزود: پیش‌بینی می‌شود که ماندگاری برجام هم با شروط متفاوت همراه باشد و این مهم تاثیر خاصی در روند بازار نخواهد داشت. این در حالی است که شرایط فعلی بازار سهام ادامه‌دار خواهد بود.
خوشبینی بورس
افزون بر این، هاشم باروتی کارشناس بازار سرمایه درباره دلایل افزایش شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در معاملات 2 روز اخیر در گفت‌وگو با «تعادل» عنوان کرد: طی چند روز گذشته بازار سهام به صورت خوشبینانه با موضوع برجام رفتار کرد. وی خاطرنشان کرد: فعال شدن بازار‌های موازی و رقیب بازار سرمایه مانند بازار ارز و سکه تاثیر بسزایی در جریان معاملاتی بورس دارد. در صورتی که امریکا در برجام باقی بماند، نوساناتی که در بازار ارز و طلا تجربه کردیم به‌طور قطع کاهش پیدا خواهد کرد. این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: با توجه به مواضعی که سایر کشور‌های اروپایی از جمله فرانسه و آلمان در ماندن در برجام دارند، بورس در معاملات روز‌های دوشنبه و سه‌شنبه پیش‌بینی کرد که ترامپ از برجام خارج نمی‌شود در نتیجه نماگر‌های بازار سهام وارد روند صعودی شدند. هاشم باروتی اذعان داشت: قیمت سهام اکثر شرکت‌ها با توجه به ریزش‌های پی در پی به حداقل قیمتی خود رسیده‌اند، بنابراین بازار در معاملات 2 روز اخیر با موج خوشبینی همراه شد و عملا به سمت ثبات نسبی در وضعیت بین‌المللی و اقتصادی حرکت کرد. این تحلیلگر بازار سرمایه افزود: در صورتی که برجام لغو شود قیمت ارز با نوسانات بیشتر افزایش خواهد کرد. این در حالی است که دولت هم عملا نشان داده توانایی اداره بازار ارز را ندارد. وی افزود: تفاوت نرخی که ایجاد شده است بین نرخ اعلامی 4200 تومانی دولت و نرخی که تا حدود 6500 تومان افزایش پیدا کرد، در صورتی که این نوسانات ادامه پیدا کند بطور قطع نابسامانی‌ای که در وضعیت اقتصادی و حوزه‌های مختلف ایجاد شده است، ادامه‌دار خواهد شد و عملا هزینه‌های زیادی به کشور تحمیل می‌شود.
این در حالی است که این موضوع در بازار سهام تاثیرگذار است چرا که سرمایه‌گذاران به سمت نقد کردن، تبدیل ریال، ارز‌ها و طلا حرکت می‌کنند که در نتیجه به نفع اقتصاد نخواهد بود. هاشم باروتی تاکید کرد: بنابراین در چنین حالتی به جای اینکه عمده سرمایه در تولید و خدمات استفاده شود به سمت خروج از کشور و تبدیل شدن آنها به کالاهایی که سرمایه‌یی نیستند حرکت خواهد کرد.
