توتال ایستاده است

گروه انرژی  نادی صبوری، علیرضا کیانی

وقتی که ایران و غرب توانستند به توافق موسوم به «برجام» دست پیدا کنند، بهای نفت خام در مدت کوتاهی با 15درصد افزایش قیمت روبه‌رو شد. این نشان می‌داد که هر گونه تزلزل در برجام به‌طور قطع روی روند قیمت‌ها اثر می‌گذارد. در عمل نیز دیروز بهای نفت خام در نخستین واکنش به خروج امریکا از برجام به سطح بی‌سابقه 77.20دلار در هر بشکه رسید. گزارش پیش‌رو علاوه بر نگاهی به اثر تصمیم ترامپ بر بازار نفت از فضای روز آخر نمایشگاه نفت، گاز و پتروشیمی که متاثر از همین تصمیم بود نیز دورنمایی را ترسیم کرده است. گفتنی است، دیروز محمد مشکین‌فام مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس در نشست خبری عنوان کرد که شرکت توتال بعد از اعلام خروج امریکا از برجام، پیامی مبنی بر همکاری نکردن با ایران ارسال نکرده است. از سویی یکی از نمایندگان این شرکت در غرفه توتال در نمایشگاه به خبرنگار «تعادل» گفت: «تصمیم ترامپ هنوز خیلی تازه است و نمی‌توان درباره آن اظهارنظر کرد.» گفتنی است، توتال قرار است در فاز نخست توسعه فاز 11 پارس‌جنوبی یک‌میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری کند. مشروح گزارش را در ادامه می‌خوانید.

سه‌شنبه شب به وقت تهران، دونالد ترامپ رییس‌جمهور ایالات متحده تصمیم خود مبنی بر خروج امریکا از برنامه جامع اقدام مشترک یا همان توافق اتمی بین‌المللی موسوم به «برجام» را اعلام کرد. دیروز بازار نفت فرصت پیدا کرد تا به خبری که مدت‌ها نگرانی از آن یکی از عوامل افزایش قیمت‌ها در چند هفته اخیر شده بود، پاسخ دهد. چهارشنبه در حالی که ایران میزبان شرکت‌های بزرگ حوزه نفت و گاز بود، قیمت نفت در واکنش به اقدام ترامپ و اعلام خبر اعمال «بیشترین تحریم‌ها» بر سومین تولیدکننده اوپک، رشد چشمگیر 3درصدی را تجربه کرد تا رکورد قیمت‌ها در سه سال و نیم گذشته را بشکند.

سه‌شنبه شب ترامپ با نادیده گرفتن توصیه‌های شرکای اروپایی امریکا از توافق بین‌المللی که سال 2015 با ایران به دست آمده بود، خارج شد. این اقدام ترامپ از نگاه ناظران به افزایش تنش‌های ژئوپلیتیک در منطقه خاورمیانه منجر شده و به نااطمینانی‌ها درباره عرضه جهانی نفت، آن‌ هم در زمانی که بازار در تنگنا واقع شده، دامن می‌زند.

قیمت فیوچرهای نفت خام برنت در بازار دیروز در مقطعی به بالاترین سطح خود از نوامبر 2014 به این سو رسید تا بشکه‌یی 77.20 دلار معامله شود. قیمت شاخص نفت جهانی بشکه‌یی 1.8 دلار یا 2.4 درصد افزایش داشت و در ساعت 10:50 صبح به‌ وقت گرینویچ 76.65دلار قیمت‌گذاری شد. نفت خام امریکا نیز با افزایش 1.7دلاری در هر بشکه به قیمت‌های بالای خود در سال 2014 نزدیک شد و 70 دلار و 76 سنت در هر بشکه به ‌فروش رسید. در چین که بیشترین واردات نفت خام از ایران را دارد، ارزش دلاری فیوچرهای نفت خام در بازار شانگهای به قیمت‌هایی رسید که از زمان راه‌اندازی این بازار بی‌سابقه بوده است.

برداشته‌ شدن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران در عوض اعمال محدودیت بر برنامه هسته‌یی این کشور موجب شد تا ایران بار دیگر جایگاه خود به عنوان یکی از تولیدکنندگان بزرگ نفت را به دست آورد و بتواند صادرات خود را در آوریل سال جاری به 2.6 میلیون بشکه در روز برساند. این حجم از تولید، ایران را بعد از کشورهای عربستان‌سعودی و عراق به سومین تولیدکننده نفت در سازمان کشورهای صادرکننده نفت اوپک تبدیل کرد. کناره‌گیری امریکا از برجام به معنای این است که این کشور در صورتی که توافق جدیدی حاصل نشود، پس از 180روز تحریم‌ها علیه ایران را دوباره اعمال کند.

 گزینه‌های دیگر روی میز

پیش‌بینی تحلیلگران از میزان کاهش تولید ایران بعد از اعمال مجدد تحریم‌های امریکا چیزی بین 200 هزار بشکه در روز تا یک‌میلیون بشکه در روز است. اما از آنجا که بازگرداندن تحریم‌ها فرآیندی زمانبر است، عقیده تحلیلگران این است که اثرگذاری تحریم‌ها در سال 2019 بیشتر هویدا شود.

چندین پالایشگاه در آسیا دیروز اعلام کردند که به ‌دنبال منبعی جایگزین برای نفت ایران هستند. با افزایش صادرات نفت شیل با قیمت‌هایی ارزان‌تر از قبل، تعدادی از کشورها از مدتی پیش اتکای خود بر نفت ایران و سایر منابع نفت «متعارف» را کاهش داده‌اند. با این همه و به گزارش رویترز، وزارت بازرگانی، صنعت و انرژی کره‌جنوبی در بیانیه‌یی اعلام کرده است که به‌ دنبال مذاکره با مقامات امریکایی برای گرفتن معافیت از تحریم‌ها برای واردات نفت ایران است.

ساکریت ویجایاکار مدیر شرکت مشاوره انرژی تریفکتا در این باره به رویترز گفت: «صادرات نفت ایران به آسیا و اروپا در پایان سال جاری و در سال آتی بدون شک کاهش می‌یابد که دلیل آن نیز جست‌وجوی کشورهای واردکننده نفت ایران برای پیدا کردن گزینه‌های دیگری برای تامین نیاز خود و با انگیزه درنیفتادن با واشنگتن و مصون ماندن از تحریم‌هاست.

اما این تنها اثر خروج امریکا از برجام در حوزه انرژی نیست. صنعت نفت ایران طبق ارزیابی نهادهای بالادستی به 200میلیارد دلار سرمایه خارجی احتیاج دارد. تابستان سال گذشته ایران توانست بخش کوچکی از این نیاز را با قراردادی در فاز 11 پارس‌جنوبی برطرف کند. این قرارداد با کنسرسیومی به رهبری شرکت توتال فرانسه منعقد شد. از همان زمان عنوان شد در صورتی که توتال به دلیل شرایط خاص از این پروژه خارج شود، سهام مدیریتی آن در پروژه به شرکت سی‌ان‌پی‌سی چین منتقل خواهد شد. اغلب رسانه‌های بین‌المللی بلافاصله پس از اعلام خروج ترامپ از برجام به سرنوشت احتمالی پروژه فاز 11 پارس‌جنوبی که هدف آن احداث 2 سکوی تقویت فشار از سوی شرکت توتال بود، پرداختند. پاتریک پویانه مدیرعامل این شرکت پیش از این گفته بود که توتال به دنبال کسب مجوز برای این پروژه در صورت خروج امریکا از برجام است. اما مشخص نیست که در ادامه چه اتفاقاتی خواهد افتاد؟

پاتریک پویانه همچنین تابستان سال گذشته و قبل از انعقاد قرارداد با ایران در پاسخ به این پرسش که چطور غول فرانسوی با وضعیت ابهام‌آمیز تحریم‌ها حاضر به سرمایه‌گذاری در ایران است، گفته است: «این پروژه به ریسک یک‌میلیارد دلاری آن می‌ارزد.» ارزش کل پروژه افزایش فشار در فاز 11 پارس‌جنوبی 4.8 میلیارد دلار است.

 نمایشگاه؛ پرهیاهو حتی پس از خبر ترامپ

گردش میان غرفه‌های خارجی در روز آخر بیست‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی، حال و هوایی متفاوت نسبت به روزهای قبل داشت. هر چند مکالمات فارسی که به گوش می‌خورد مملو از خبری بود که سه‌شنبه‌شب انتشار یافت اما صحبت با غرفه‌داران خارجی بیشتر با محافظه‌کاری همراه بود. بعضی شرکت‌های خارجی، به‌خصوص شرکت‌های اروپایی نگرانی‌هایی در مورد آینده داشتند اما این احساس را آشکار نمی‌کردند. میهمانان خارجی نمایشگاه اغلب در ابراز نظر در مورد خبر بد ترامپ اکراه داشتند و از «تازگی خبر» می‌‌گفتند. افراد حاضر در غرفه شرکت فلویتن ایتالیا که برای بار سوم در نمایشگاه حضور پیدا کرده ‌بودند با ابراز تاسف از تصمیم امریکا از تبعیت شرکت خود از قانون اتحادیه اروپا گفتند. اما در عین حال میل قلبی خود به همکاری با ایران را نیز مخفی نکردند.

این شرکت تولیدکننده اتصالات مرتبط با پمپ‌های سرچاهی است. نماینده شرکت LMF اتریش که تولیدکننده کمپرسورهای فشار قوی است هم برای بار ششم در نمایشگاه شرکت می‌کرد و مواضع شرکت ایتالیایی در مورد تبعیت از قانون اتحادیه اروپا را تکرار کرد.

از میان غول‌های اروپایی، شرکت توتال بزرگ‌ترین غرفه را در سالن خلیج فارس، جایی که اعم غرفه شرکت‌های خارجی در آن قرار داشت به خود اختصاص می‌داد.

 شرکت توتال نخستین و شاید بزرگ‌ترین غرفه در سالن خلیج فارس بود که اکثر شرکت‌های خارجی را در خود جای داده بود. مسوول این غرفه در گفت‌وگویی کوتاه و در پاسخ به سوال خبرنگار «تعادل» در مورد دورنمای همکاری توتال با ایران گفت:«شرایط بسیار حساس است، خبر تحریم‌ها نیز به‌ شدت تازه و از این رو هیچ ابراز نظر قطعی نمی‌توان کرد».

یکی از غرفه‌داران شرکت جی‌سی ولوز در مورد دورنمایی همکاری اروپا به‌ خصوص اسپانیا با ایران عنوان کرد:«توافق هسته‌یی راه‌های ورود به بازار ایران را باز کرد و الان نسبت به آینده همکاری‌ها خوش‌بینی وجود دارد».

 در همین سالن و در قسمتی که به فرانسه اختصاص یافته بود یکی از مسوولان پاویون به «تعادل» گفت: «علاقه بسیاری برای سرمایه‌گذاری در ایران از سوی شرکت‌های فرانسوی وجود دارد اما امکان بازگشت تحریم‌ها ممکن است اوضاع را تغییر دهد.» وی ادامه داد:«درحال حاضر چاره‌یی جز منتظر ماندن برای شرایط پیش‌ رو نداریم.» از طرفی مسوول غرفه شرکت FDC کره که وسایل تامین ایمنی در جایگاه‌های نفتی را تولید می‌کند، گفت که این شرکت 10سال است که با ایران درحال همکاری است و بعید است، تحریم‌های امریکا بتواند در این امر خللی ایجاد کند.

نمایندگان کهنه‌کار بخش خصوصی صنعت نفت ایران اما دیروز کمتر نگرانی‌ای را درخصوص تاثیر بر کسب وکار خود بعد از تصمیم ترامپ به خرج می‌دادند. یکی از این افراد که می‌خواست نامش فاش نشود به «تعادل» گفت:«ما 10سال است که به کار کردن در شرایط سخت و تحریمی عادت کرده‌ایم. ما در نهایت راه خودمان را پیدا خواهیم کرد و امروز دیگر بخش خصوصی چندین سال پیش نیستیم».

اما نشست خبری محمد مشکین‌فام نیز که دیروز در جریان نمایشگاه برگزار شد تحت تاثیر مساله خروج امریکا از برجام قرار گرفت. مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس، میزان سرمایه‌گذاری توتال در بخش‌های طراحی و برگزاری مناقصات را ۹۰میلیون دلار اعلام کرد و گفت: پس از خروج امریکا از برجام گزارشی از شرکت توتال مبنی‌بر همکاری نکردن در توسعه فاز ۱۱پارس جنوبی دریافت نکردیم.

محمد مشکین‌فام صبح دیروز(چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت ماه) در آخرین روز از بیست‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی در پاسخ به سوال خبرنگاران درخصوص ادامه همکاری شرکت توتال در توسعه فاز ۱۱پارس جنوبی با توجه به تصمیم اخیر رییس‌جمهوری امریکا اظهار کرد: تاکنون پیامی از این شرکت برای همکاری نکردن در فاز ۱۱پارس جنوبی دریافت نکردیم و این شرکت به همکاری خود برای توسعه این میدان ادامه می‌دهد.  وی گفت: روابطمان با شرکت توتال بر مبنای قرارداد و احترام متقابل است و فکر نمی‌کنم از این بابت مشکلی ایجاد شود.

مدیرعامل شرکت نفت وگاز پارس به دیدار با مدیران حاضر توتال در نمایشگاه نفت تهران اشاره کرد و افزود: در این دیدار جزئیات بیشتر توسعه فاز ۱۱ بررسی شد. اگر قرار بود توتال همکاری خود را با ایران قطع کند هرگز درباره جزئیات وارد بحث و تبادل نظر نمی‌شد و این امر حاکی از جدی بودن توتال در انجام کارهایش است.

به گفته مشکین‌فام تاکنون شرکت توتال ۹۰میلیون دلار برای توسعه فاز ۱۱پارس جنوبی در بخش‌های طراحی و برگزاری مناقصات هزینه کرده است.

 فاز 11 بدون توتال

مدیرعامل شرکت نفت وگاز پارس با بیان اینکه تمهیدات لازم برای توسعه فاز ۱۱ اندیشیده شده که یکی از آنها تحریم‎های احتمالی است، ادامه داد: توسعه این فاز برای ما از اولویت برخوردار است و قطعا فاز ۱۱ را توسعه می‌دهیم اگر توتال باشد با آنها ادامه می‌دهیم و اگر توتال نباشد، گزینه‎های A و B را برای این ادامه فعالیت در این فاز درنظر گرفته‌ایم.

وی در توضیح این مکانیسم افزود: چنانچه توتال از توسعه این فاز کنار بکشد، گزینه اول ادامه همکاری با شرکت چینی سی‌ان‌پی‌سی‌آی شریک دیگر کنسرسیوم توسعه‌دهنده است و چنانچه شرکت چینی هم نیاید با توجه به اینکه شرکت پتروپارس فازهای ۱۲و ۱۹ را توسعه داده همچنین تجربه حضور در پارس جنوبی را دارد، کار را ادامه می‌دهد.  مشکین‌فام گفت: توسعه فاز ۱۱پارس جنوبی در ۲بخش دیده شده که در بخش نخست که شامل تولید گاز طبیعی، حفاری چاه، ساخت سکوی انتقال گاز به خشکی می‌شود، شرکت پتروپارس مشکلی نخواهد داشت؛ اما در بخش دوم توسعه که مربوط به ساخت سکوهای فشارافزا می‌شود با توجه به اینکه فناوری ساخت این سکوها در ایران موجود نیست، امکان دارد در این ارتباط با مشکلاتی مواجه شویم و نتوانیم از خدمات بین‌المللی استفاده کنیم که شاید در این مورد تجدیدنظر کنیم.

وی با تاکید بر اینکه نگران ترک توتال از فاز ۱۱ نیستیم، تصریح کرد: با توجه به موضع اتحادیه اروپا درخصوص خروج امریکا از برجام مشکلی در مورد توسعه فاز ۱۱ به وجود نمی‌آید و توتال به فعالیت خود در فاز ۱۱ ادامه می‌دهد.

مشکین‌فام گفت: با این حال کار در فاز ۱۱و پارس جنوبی هرگز متوقف نمی‌شود ما مناقصه‌های این فاز را انجام می‌دهیم.

 متوقف  نمی‌شویم

مدیرعامل شرکت نفت وگاز پارس با بیان اینکه ایران از ۲۰سال گذشته توسعه پارس جنوبی را شروع کرده و در سال‌های گذشته با وجود تنگناهای زیادی که در این بخش داشته اما هرگز متوقف نشده است، ادامه داد: از ۶ ماه قبل خودمان را برای هر اتفاقی آماده کرده و برنامه‌ریزی‎های لازم را در این زمینه انجام داده‌ایم.  وی با بیان اینکه عمده پیمانکاران پارس جنوبی ایرانی هستند، افزود: با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از کالاهای مورد نیاز پارس جنوبی وارد شده است یا به زودی وارد می‌شود بنابراین نگران تحریم‎های احتمالی نیستیم.

مدیرعامل شرکت نفت وگاز پارس درباره رفع مشکلات مالی پیمانکاران نیز تصریح کرد: هیچ مشکلی برای تامین منابع مالی پیمانکاران نداریم ضمن اینکه به ارزیابی نیاز مالی پیمانکاران برای تکمیل پروژه‌های آنها می‌پردازیم و سازمان حسابرسی مستقل هزینه‌کرد پیمانکاران در پارس جنوبی را ارزیابی می‌کنند.  مشکین‌فام ادامه داد: بر این اساس تسویه‌حساب‎ها براساس گزارش سازمان حسابرسی به آنها پرداخت می‌شود بنابراین پیمانکاران نگران نباشند زیرا برای اجرای کارهای باقی مانده در پارس جنوبی منابع داریم و چنانچه کار را نیز به اتمام برسانند به نحو احسن با آنها تعامل خواهیم داشت.  وی درباره ورود تجهیزات سکوهای B و C فاز ۱۳ نیز گفت: تجهیزات وارد و مقدمات کار هم شروع شده و براساس تاریخ اعلامی طی ۶ ماه آینده این سکوها نیز تولیدی خواهند شد.

 حل مسائل با هند

مدیرعامل شرکت نفت وگاز پارس همچنین درباره توسعه میدان گازی فرزاد B ‌با بیان اینکه مسائلمان با شرکت هندی حل شده و به ‎زودی نیز قرارداد توسعه این میدان امضا می‌شود، افزود: براساس توافق‎های انجام شده، بخشی از گاز

فرزاد B ‌به میدان‎های نفتی تزریق شده و بخش دیگری از این گاز در اختیار ظرفیت خالی پالایشگاه‎های گاز پارس جنوبی برای پالایش قرار می‌گیرد.

وی درباره توسعه لایه نفتی پارس جنوبی نیز یادآور شد: مذاکرات توسعه این میدان پیش‌تر با شرکت مرسک درحال انجام بود اما پس از خرید شاخه مرسک از سوی توتال مذاکرات با آن نیز متوقف شد.  مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس با بیان اینکه چند شرکت برای توسعه لایه نفتی پارس جنوبی ابراز علاقه کرده‌اند، تصریح کرد: به دلیل شرایط خاص میدان، توسعه آن به تخصص بالای شرکت نیاز دارد. این امر در انتخاب شرکت‎ها برای توسعه مهم است.

به گفته مشکین‌فام، شرکت نفت وگاز پارس مجری توسعه لایه نفتی پارس جنوبی و شرکت نفت فلات قاره شرکت بهره‌بردار این میدان است.

 وی در پاسخ به این سوال که سال گذشته چه میزان میعانات گازی در پارس جنوبی تولید شد، میانگین تولید میعانات گازی را ۶۰۰ هزار بشکه در روز اعلام کرد.