بهبود شفافیت اطلاعات با ادغام بانک‌ها
اعظم احمدیان|
یکی از مهم‌ترین دستاوردهایی که از ادغام بانک‌ها مورد انتظار است، بهبود شفافیت اطلاعات بانکی بوده که هم به ناظران برای بهبود نظارت بر عملکرد و هم به مشتریان برای انتخاب بانک مناسب کمک می‌کند.
در مورد بهبود شفافیت اطلاعات پس از ادغام بانک‌ها، دو گروه نظریه وجود دارد. بر این اساس، اثر ادغام بانک‌ها بر بهبود شفافیت اطلاعات از سه بعد نظارت بر عملکرد بانک‌ها، سپرده‌گذاران و تسهیلات‌گیرندگان قابل بررسی است.
بر اساس مطالعات یک گروه از نظریه‌پردازان، ادغام بانک‌ها باعث بهبود شفافیت و افشای اطلاعات می‌شود. بر این اساس از بعد نظارتی، ادغام بانک‌ها باعث می‌شود، ناظران برای نظارت بر عملکرد بهتر بانک‌ها، آنها را ملزم به افشای اطلاعات به صورت عمومی می‌کنند تا از رخداد بحران بانکی قبل از وقوع آن ممانعت کنند.
اگرچه با ادغام بانک‌ها، تجمیع اطلاعات ممکن است با پیچیدگی همراه شود، اما به دلیل وجود صرفه مقیاس ناشی از به کارگیری فناوری در تجمیع و پردازش اطلاعات، افشای اطلاعات برای ناظران بانکی بهتر از قبل از ادغام خواهد بود. سپرده‌گذاران، سرمایه‌گذاران اصلی بانک‌ها هستند، بنابراین با ادغام بانک‌ها، آنها به دلیل نگرانی‌هایی که نسبت به حفظ ارزش سپرده خود دارند، بانک‌ها را ملزم به افشای اطلاعات می‌کنند تا در مورد سپرده‌گذاری یا عدم سپرده‌گذاری در بانک جدید تصمیم‌گیری کنند.
تسهیلات گیرندگان نیز درخواست افشای اطلاعات پس از ادغام بانک‌ها دارند، زیرا که ادغام بانک‌ها ممکن است، افشای اطلاعات را از طریق بهبود قدرت بازاری بانک جدید افزایش دهند. به این ترتیب که با ادغام بانک و بزرگ‌شدن اندازه آن، قدرت بازاری بانک افزایش یافته و می‌تواند بر قیمت تسهیلات و عرضه آن اثرگذار باشد. در صورت افزایش قیمت تسهیلات و کاهش عرضه آن، تسهیلات‌گیرندگان یا بانک مورد نظر خود را تغییر می‌دهند یا از سایر منابع نظیر مشارکت در بازار سرمایه تامین مالی را انجام می‌دهند.
گروه دوم از نظریه‌پردازان بیان می‌کنند، ادغام بانک‌ها ممکن است، تغییری در افشای اطلاعات ایجاد نکرده یا حتی آن را کاهش دهند. یکی از دلایل آن می‌تواند به خاطر وجود مساله نمایندگی باشد. ادغام بانک‌ها باعث می‌شود، کنترل و نظارت بانک‌ها بر قرض‌گیرندگان بیشتر از قبل از ادغام باشد. در این شرایط بخش نظارتی، اصراری به افشای اطلاعات نخواهد داشت. از طرف دیگر نظارت و کنترل بانک‌ها پس از ادغام به سپرده‌گذاران اطمینان می‌دهد که بانک از قدرت لازم برای تضمین سپرده‌ها برخوردار است، بنابراین ممکن است سپرده‌گذاران درخواستی برای افزایش اطلاعات و افشای اطلاعات نداشته باشند.
از بعد تسهیلات‌گیرندگان نیز اگر بانک‌ها به واسطه ادغام از صرفه‌های مقیاس بهره‌مند شوند و در نتیجه هزینه ارائه خدمات کاهش یابد، مشتریان به جای تامین مالی از بازار سرمایه یا سایر نهادهای غیربانکی ترجیح می‌دهند از بانک‌ها تامین مالی کنند. در این شرایط ممکن است، تسهیلات‌گیرندگان به دلیل وابستگی به بانک‌ها برای تامین مالی نیاز به افشای عمومی اطلاعات نداشته باشند.
آنچه از تجربیات در این حوزه استنباط می‌شود، این است که بهبود شفافیت اطلاعات در کوتاه‌مدت و بلافاصله پس از ادغام اتفاق نمی‌افتد، بلکه در بلندمدت اثر مثبت آن ظاهر خواهد شد. همچنین وضعیت اقتصادی کشورها نیز بر تحقق افشای اطلاعات پس از ادغام اثرگذار است. به این ترتیب که رونق اقتصادی از طریق اثر بر بهبود عملکرد مشتریان بانک‌ها و به تبع آن بهبود عملکرد بانک‌ها می‌تواند اثر مثبت بر افشای اطلاعات پس از ادغام داشته باشد. از طرف دیگر بانک‌های سالم برای جذب مشتریان، پس از ادغام تمایل بیشتری برای افشای اطلاعات دارند. اگر عملکرد یک بانک ضعیف ناشی از وجود مشتریان ضعیف باشد، افشای اطلاعات با ابهام مواجه خواهد شد. اگرچه یکی از نتایج مورد ادغام بانک‌ها در شبکه بانکی کشور، افشای بهتر اطلاعات ذکر شده است، اما باید بیان کرد، در صورتی ادغام بانک‌ها می‌تواند به بهبود شفافیت کمک کند که بانک‌های ادغام شده یا بانک پذیرنده از سلامت و ثبات لازم برخوردار باشند. همچنین شرایط اقتصادی کشور اعم از رونق یا رکود بر عملکرد بانک‌ها اثرگذار است. بنابراین برای دستیابی به آثار مثبت ناشی از ادغام بانک‌ها باید دستیابی به ثبات اقتصادی و بهبود روند رشد اقتصادی، توسط سیاست‌گذاران مدنظر قرار گیرد.
قبل از هر اقدامی جهت ادغام بانک‌ها ضروری است، ثبات بانک پذیرنده مورد بررسی قرار گرفته و نظارت دقیق بر مشتریان بانک‌ها و توان آنها برای بازپرداخت تسهیلات صورت گیرد. در این صورت می‌توان انتظار داشت، ادغام بانک‌ها می‌تواند به بهبود افشای اطلاعات کمک کند.
