پمپئو؛ دیپلماتی که خلق‌و‌خوی دیپلماتیک ندارد

گروه جهان  مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا به تازگی به اصطلاح راهبرد جدید امنیتی کشورش علیه ایران را اعلام کرد که حتی از سوی متحدان این کشور هم مورد استقبال قرار نگرفت. نشریه فارن پالیسی با اشاره به این مطلب، این راهبرد جدید امریکا را نشانه نبود راهبردی برای دوران پسا برجام ارزیابی کرده است. واشنگتن درحالی وعده داده تحریم‌های جدیدی را علیه ایران اعمال می‌کند که به اعتقاد کارشناسان بعید به نظر می‌رسد این کشور بتواند تحریم‌های قبلی را تکرار کند زیرا اروپایی‌ها، روس‌ها و چینی‌ها از این اقدام واشنگتن حمایت نمی‌کنند. آنچه بر ضعف چنین راهبردی صحه می‌گذارد، طرح آن از سوی فردی است که سابقه‌یی در دیپلماسی ندارد و به ‌زعم برخی به غیر از سابقه حتی از خلق و خوی دیپلماتیک نیز محروم است. مایک پمپئو که یک جمهوی‌خواه از ایالت کانزاس است با ترامپ درباره مسائل جهانی اشتراک نظر دارد. وی که سابقه ریاست سازمان اطلاعات مرکزی امریکا(سیا) را در کارنامه حرفه‌یی‌اش دارد، وفادارانه از سیاست‌های ترامپ دفاع و روابط شخصی نزدیکی را با وی برقرار کرده است. پمپئو پیش از پیوستن به دولت امریکا، موافقت خود را با سیاست‌های ترامپ درباره توافق هسته‌یی ایران، برنامه ادعایی وی برای جنگ با تروریسم و نارضایتی از قانون مهاجرت و سیاست‌های مربوط به مهاجران در امریکا ابراز کرده بود. وی تحصیل کرده مدرسه حقوق هاروارد است و سابقه خدمت به عنوان وکیل یک شرکت را دارد. پمپئو در سال 2010 به عنوان عضو حزب تی پارتی از ایالت کانزاس وارد کنگره شد. ایان برمر، رییس گروه اروسیا و تحلیلگر مسائل سیاسی جهان درباره پمپئو می‌گوید:«او درباره مسائل امنیت ملی بیشتر یک فرد تندرو است. پمپئو فردی با هوش است اما همچون طبل توخالی است که با ترامپ به خوبی کنار می‌آید.» برمر می‌گوید چنین خصلتی باعث می‌شود که سیاست امنیت ملی متوازنی را دنبال نکند.  پمپئو از همان دورانی که ریاست سیا را برعهده داشت، وفاداری‌اش را به ترامپ ثابت کرده بود. وی در مدت 14ماه مدیریت این سازمان هر روز گزارش‌های امنیتی و دیدگاه‌هایش درباره مسائل امنیت ملی و سیاسی را در اختیار ترامپ قرار می‌داد. با این حال با انتقادهایی نیز مواجه بوده است. منتقدان پمپئو در زمان ریاستش در سیا، وفاداری بیش از حدش به کاخ سفید را عامل تضعیف‌کننده مسوولیتش ارزیابی می‌کردند.  پمپئو در مواضع علنی خود دست‌کم در 4 موضوع اصلی ایران، کره‎شمالی، روسیه و قدس با ترامپ اشتراک ‌نظر دارد. وزیر خارجه کنونی امریکا در زمان نمایندگی ایالت کانزاس در کنگره بارها خصومت خود با توافق هسته‌یی ایران را ابراز کرده بود. وی در نخستین سالگرد توافق هسته‌یی ایران در سال 2016 فراتر رفت و خواستار پایان دادن به حکومت ایرانی شد. بعد از روی کار آمدن ترامپ وی در توییتی نوشت، امیدوار است که توافق لغو شود. اما مشکلات پمپئو به اشتراک نظر و وفاداری به رییس‌جمهوری دمدمی مزاج و نداشتن تجربه در حوزه دیپلماسی محدود نمی‌شود. به عبارت دیگر تعصب وی به باورهای مذهبی مسیحی‌اش، تجربه جدید دیپلماتیکش را دشوار کرده است. رابطه بین مذهب و دیپلماسی در امریکا هیچگاه آسان نبوده است. در پیمان طرابلس در سال 1797 بین امریکا و سران مسلمان منطقه شمال افریقا به مسلمانان اطمینان داده شد که امریکا متعهد به احترام به اسلام است. اما با وجود چنین پیمانی برخی از مسیحیان محافظه‌کار به دو جنگ کشورشان با این حاکمان مسلمان اشاره می‌کنند. پمپئو که یک مسیحی انجیلی تندرو است، ادبیات اسلام‌هراسانه‌یی دارد.  روزنامه اکونومیست نیز نوشته:«حتی در بین محافظه‌کاران سیاست خارجی امریکا نگرانی‌هایی درباره احساسات آشکار فرقه‌گرایانه پمپئو وجود دارد و آنها معتقدند که این امر می‌تواند مشکل‌آفرین باشد.» شادی حمید، محقق ارشد اندیشکده بروکینگز امریکا، دیدگاه‌های منفی پمپئو درباره اسلام را نگران‌کننده توصیف کرده و گفته:«اینکه یک چهره سرشناس در امریکا دیدگاه‌های تحقیرکننده‌یی درباره یک مذهب دارد، خوشایند نیست.» پمپئو در سال 2013 وقتی که هنوز در کنگره نماینده بود در واکنش به حمله تروریستی مسابقات ماراتن بوستون در همان سال گفته رهبران مسلمان از محکوم کردن این حمله خودداری کردند. وی مدعی شده رهبران مسلمانی که این حمله را محکوم نکردند احتمالا در این حمله همدست هستند. این اظهارات حتی با انتقاد رهبران مسلمان امریکا مواجه شد. دنیل آر دیپتریس، روزنامه‎نگار سیاسی از بعد دیگر به چالش‌های ریاست پمپئو در وزارت خارجه امریکا پرداخته است. وی با اشاره به مشکلات وزارت خارجه امریکا از خالی بودن برخی از پست‌ها گرفته تا کمبود پرسنل در مطلبی که در شبکه الجزیره منتشر شده، نوشته:«اگر پمپئو می‌خواهد جانشین بهتری برای تیلرسون باشد باید کمبودها در دانش و تجربه در حوزه سیاسی را برطرف کند.» وی افزود:«اختلافات سیاسی و شخصیتی بین ترامپ و تیلرسون بیش از آن بود که روابط کاری مناسبی بین آنها برقرار شود. اختلافات آنها درباره رویکرد دیپلماتیک در قبال کره شمالی توافق هسته‌یی ایران و موضوع اختلافات کشورهای عربی با قطر بسیار آشکار بود.» پمپئو از بسیاری از جهات با دیدگاه‌های تیلرسون مخالف است. چالش پمپئو حفظ اعتماد به ترامپ و گزینه‌های سیاسی مختلفی است که ممکن است، ترامپ تمایلی به شنیدن آن نداشته باشد. دیپتریس معتقد است تا زمانی که پمپئو هنوز مجبور نشده با یک بحران امنیتی ملی مواجه شود معلوم نیست که موفقیت وی در این پست جدید تا چه اندازه باشد. پمپئو که بیشتر به عنوان یک جنگ‌طلب در سیاست خارجی قلمداد می‌شود پیش از تایید در سنا در مواضعی مغایر با مواضع قبلی‌اش گفته بود، دیپلماسی را به جنگ ترجیح می‌دهد و به‌ دنبال راه‌حل‌هایی برای نجات توافق هسته‌یی خواهد بود.  اما اظهارات وی درباره توافق هسته‌یی و تحریم ایران فاصله بین حرف تا عمل را نشان داد. اکنون باید منتظر ماند تا معلوم شود، وفاداری وی به ترامپ و شعار «اول امریکا» همچنان وی را در تیم ترامپ نگه خواهد داشت یا او نیز همچون برخی دیگر از مقام‌های امریکایی به اخراج‌شدگان کاخ‌ سفید خواهد پیوست.