تجربه تلخ پلاسکو برای مدیریت ریسک و پوشش بیمه‌ای مناسب
گروه بانک و بیمه احسان شمشیری
با گذشت بیش از یک سال از سانحه آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو که خسارت‌های جانی و مادی بسیاری بر جای گذاشت و باعث تاسف بسیاری از هم‌میهنان برای از دست رفتن ساختمان پلاسکو و نقش آن در تجارت و بازار کشور در 50 سال اخیر و از دست رفتن جان آتش‌نشان‌های شجاع شد، سرانجام گزارشی در مورد عوامل موثر بر مدیریت ریسک اینگونه حوادث منتشر شده و 14نهاد و شخص مقصر در حادثه پلاسکو معرفی شده‌اند.
به گزارش «تعادل» این گزارش نشان می‌دهد که پوشش بیمه‌یی اینگونه ساختمان‌ها و مکان‌های عمومی با تمرکز جمعیتی بالا نه تنها یک ضرورت اساسی است بلکه همکاری همه عوامل از مالکان و فعالان اقتصادی تا نهادهای نظارتی مانند بیمه مرکزی، شهرداری، آتش‌نشانی، نیروی انتظامی، دادگستری و... لازم است تا با قاطعیت مانع از تکرار چنین حوادثی شوند و نه تنها از تکرار این حوادث جلوگیری شود بلکه در صورت چنین اتفاق‌هایی حداقل پوشش بیمه آتش‌سوزی و حوادث در این مکان‌ها به خوبی پیش‌بینی شود و خسارت‌های وارد شده به اصناف و مردم و خانواده‌ها را کم کند و بار سنگین این هزینه‌های مادی و جانی را کاهش دهد.
اگرچه در این حادثه تلاش شد که ساختمان از جمعیت خالی شود اما با این حال به دنبال این حادثه تلخ 16 آتش‌نشان شهید شدند و 6 نفر از پرسنل پاساژ فوت کردند و بر این اساس باید توجه داشت که برای جلوگیری از چنین حوادث و خسارت‌هایی لازم است که سازمان‌ها و افراد مختلف با هم همکاری داشته باشند که اولا از ریسک و خطر جلوگیری شود و دوم آنکه به محض حادثه، راهکارهای لازم برای کاهش خسارت و فوت و مجروح شدن افراد در دستور کار قرار گیرد.
تجربه اینگونه حوادث در کشورهای مختلف نشان می‌دهد که بعد از یک دوره فعالیت ساختمان‌ها، آسیب‌پذیری آنها افزایش یافته و فرسودگی آنها میزان ریسک و خطر را افزایش می‌دهد لذا به همان میزان لازم است که پوشش بیمه‌یی، مدیریت ریسک، نظارت کارشناسان بیمه بر ساختمان‌ها حاکم شده و به‌موقع اخطارها و قاطعیت لازم در برخورد با عواملی که کوتاهی می‌کنند و ساختمان را به وسایل آتش‌نشانی مجهز نکرده‌اند، صورت گرفته و مانع از تکرار چنین حوادثی شود.
14 نهاد و شخص مقصر
محمد شهریاری، سرپرست دادسرای امور جنایی تهران در این زمینه گفت: کارگروه بررسی حادثه پلاسکو پس از تحقیقات گسترده، نظرات خود را در قالب ۳هزار صفحه اعلام کرد و در تحقیقات صورت گرفته توسط کارشناسان ۱۴نهاد و شخص در این رابطه مقصر شناخته شدند. این موضوع نشان می‌دهد که در کاهش این حوادث تنها نمی‌توان به آتش‌نشانی، مالک یا شرکت بیمه اشکال و انتقاد وارد کرد بلکه برای جلوگیری از حادثه لازم است که همکاری لازم در این زمینه انجام شود و به اخطار شهرداری، آتش‌نشانی و شرکت بیمه توجه شود و دادستانی با قاطعیت مانع از ادامه فعالیت‌هایی شود که هر لحظه ممکن است جان و مال مردم را به آتش بکشاند.
وی درباره آخرین جزییات روند رسیدگی به پرونده حادثه پلاسکو اظهار کرد: همزمان با حادثه پلاسکو اینجانب طبق دستور دادستان تهران در محل حادثه حاضر شده و ضمن رصد اقدامات نسبت به تعیین علت حریق و ریزش ساختمان اقدام شد.
سرپرست دادسرای امور جنایی تهران ادامه داد: پس از این حادثه 9کارگروه شامل کارگروه‌های امور آتش‌سوزی و آتش‌نشانی، راه و ساختمان، بیمه، برق، الکترونیک و مخابرات، گاز و گازرسانی، مواد محترقه و منفجره با توجه به شایعاتی که درباره انفجار عمدی ساختمان مطرح شده بود، الکتروشیمی، پتروشیمی و فرآورده‌های شیمیایی، حوادث ناشی از کار و تاسیسات ساختمانی در قالب 29نفر تشکیل شد و این کارشناسان از همان ابتدای حادثه در محل حاضر شده و اقدامات فنی و نمونه‌برداری را آغاز کردند، بررسی‌ها حاکی از آن بود آتش‌سوزی در طبقه دهم از یکی از مغازه‌ها آغاز شده که به دلیل استفاده نادرست از هیتر، آتش‌سوزی آغاز سپس به علت عدم کارایی سیستم‌های موجود ازجمله کپسول آتش‌نشانی و خاموش‌کننده‌ها، آتش به سایر قسمت‌ها نیز سرایت کرده و در نهایت منجر به تخریب ساختمان شده بود.
شهریاری با اشاره به بازداشت صاحب مغازه و 3کارگر وی، مغازه‌یی که آتش‌سوزی از آن آغاز شد، در زمان تحقیقات تصریح کرد: این افراد در نهایت با قرار وثیقه و پس از تکمیل تحقیقات آزاد شدند و کارگروه بررسی حادثه پلاسکو در نهایت پس از تحقیقات گسترده، نظرات خود را در قالب 3هزار صفحه اعلام کرد و با توجه به دلایل متعدد مقصران این حادثه شناسایی شدند همچنین مشخص شد این حادثه به هیچ عنوان عمدی نبوده و حریق به واسطه سهل‌انگاری به وقوع پیوسته که نتایج آزمایشات این موضوع را تایید می‌کند و در تحقیقات صورت گرفته توسط کارشناسان 14نهاد و شخص در این رابطه مقصر شناخته شدند که این نهادها و اشخاص عبارتند از: بهره‌برداران پلاسکو(مغازه‌داران پلاسکو)، مالک ساختمان(بنیاد مستضعفان)، بیمه مرکزی، هیات‌مدیره و مدیرعامل ساختمان، وزارت کار و رفاه اجتماعی، اتاق اصناف و اتحادیه‌ها و مجامع امور صنفی، وزارت راه و شهرسازی، وزارت کشور، سازمان پیشگیری و مدیریت بحران کشور، سازمان پیشگیری و مدیریت بحران تهران، شورای شهر تهران، شهرداری تهران، آتش‌نشانی تهران و متصرفین مغازه‌یی که آتش‌سوزی در آن آغاز شد.
شهریاری با بیان اینکه این گزارش کارشناسی کاملا مبسوط، جامع و با رویکرد کاملا پیشگیرانه درباره حوادث مشابه احتمالی تدوین شده، یادآور شد: انتظار می‌رود با مکاتبات صورت گرفته با نهادها، اشخاص و مستندات ارائه شده، آمادگی بیشتری در جهت جلوگیری از بروز خسارات جانی، مالی و... صورت گیرد. پرونده درحال حاضر در مرحله ابلاغ نظریه کارشناسی به مقصران، خانواده 6 متوفی و شهدای آتش‌نشان قرار دارد همچنین یکی از سازمان‌هایی که در این حادثه مقصر شناخته شد، دیه 6 شهروندی را که در این حادثه فوت کردند قبل از مشخص شدن میزان تقصیر هر کدام از نهادها پرداخت کرد، خانواده 16شهید آتش‌نشان نیز اعلام کردند تا به حال هیچ مبلغی به عنوان دیه دریافت نکرده از عاملان این حادثه شکایت داشته و از شکایتشان صرف‌نظر نکردند.
در خلاصه اطلاعیه منتشر شده به این نکته اشاره شده که دادستانی محترم تهران حین رسیدگی به موضوع این پرونده خسارت نظریه‌های کارشناسان مجرب و با دانش رشته‌های مختلف تخصصی و علمی را مد نظر قرار داده‌اند و به دقت از زوایای مختلف این حادثه و مسوولیت‌های قانونی اشخاص حقیقی و حقوقی مسوول در این حادثه را مطالعه و بررسی قرار داده‌اند.
باید توجه داشت که این اقدام اصولی قضایی فصل نوینی از اجرای دقیق مسوولیت‌ها و تکالیف قانونی و اجتماعی اشخاص را برای جامعه رو به توسعه کشورمان موجب خواهد شد و بدین‌ترتیب تجربه و محکومیت مقصران حادثه تلخ پلاسکو منتج به فرهنگ پیشگیری و سلب توجیه عدم توجه به عوامل رخداد ریسک‌ها در کشورمان خواهد شد.
