چشم‌انداز جنگ تجاری بر سر روغن پالم
گروه جهان طلا تسلیمی
تصمیم اتحادیه اروپا مبنی‌بر اینکه دیگر روغن پالم را به عنوان یک منبع انرژی تجدیدشدنی به‌رسمیت نمی‌شناسد، این بلوک را در مسیر مناقشه‌یی اساسی با مالزی و اندونزی که بازیگران اصلی در این صنعت 39 میلیارد دلاری محسوب می‌شوند، قرار داده است. در چند ماه اخیر تصمیم دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا، درباره اعمال مازاد تعرفه بر واردات فولاد و آلومینیوم و در پی آن اعمال تعرفه‌های تلافی‌جویانه از سوی چین، نگرانی شدید بین‌المللی را از بروز یک جنگ تجاری بین اقتصادهای اول و دوم جهان در پی داشته است. اکنون هم گزارش‌هایی درباره احتمال بروز جنگ تجاری میان بروکسل و بزرگ‌ترین تولیدکنندگان روغن پالم مطرح است و علت آن نیز خط خوردن این سوخت بیولوژیکی از فهرست انرژی‌های تجدیدشدنی مورد استفاده کشورهای عضو بلوک اروپایی است.
به گزارش «سوت چاینا مورنینگ پست»، موضوع مناقشه صنعت 39 میلیارد دلاری روغن پالم است که اندونزی و مالزی بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آن محسوب می‌شوند و در زمینه‌های گوناگونی از سوخت گرفته تا لوازم آرایشی و مواد غذایی کاربرد دارد. اتحادیه اروپا که دومین واردکننده بزرگ روغن پالم محسوب می‌شود، تاکنون از این سوخت به عنوان انرژی تجدیدشدنی و برای کاهش گازهای گلخانه‌یی استفاده می‌کرده است. ماه پیش لوت پانجایتان وزیر هماهنگ‌کننده امور دریایی و یکی از مشاوران نزدیک به جوکو ویدودو رییس‌جمهوری اندونزی هشدار داد که اگر دولتش احساس کند اتحادیه اروپا در حمایت از دانه‌های داخلی واردات روغن پالم را کاهش داده، تدابیر تلافی‌جویانه اتخاذ خواهد کرد.
این مناقشات در عین حال توجه فعالان محیط زیست را جلب کرده است، چرا که آنها صنعت روغن پالم را یکی از بزرگ‌ترین عوامل نابودی جنگل‌ها می‌دانند و توجیهات اقتصادهای نوظهور را در این زمینه که درباره نابودی جنگل‌ها و آلودگی‌های گاز دی‌اکسید کربن اغراق شده، غیرقابل قبول می‌دانند. دولت اندونزی نگران است که تصمیم‌گیری اتحادیه اروپا نوعی حمایت‌گرایی از تولیدات داخلی در زمینه سوخت‌های زیستی باشد؛ اما فعالان محیط زیست این تصمیم را نشانه‌یی در جهت محافظت از محیط زیست و جنگل‌ها می‌دانند. کیکی توفیق رییس کمپین جهانی محافظت از جنگل‌های اندونزی در این باره می‌گوید: «روغن پالم همچنان یکی از عوامل اصلی نابودی جنگل‌هاست و این اقدام (اتحادیه اروپا) واکنش مستقیم به ناتوانی این صنعت در رسیدگی به مشکل جنگل‌ها محسوب می‌شود.» روغن پالم از دیرباز یکی از موضوعات مورد مناقشه فعالان محیط زیست در اروپا بوده است. در ماه آوریل فروشگاه زنجیره‌یی بریتانیایی «آیْسلند» اعلام کرد روغن پالم را از مواد غذایی تولیدی خود حذف می‌کند. اما آنچه مناقشات را در این زمینه تشدید کرد، رای‌گیری در پارلمان اروپایی در ماه ژانویه بود؛ همه کشورهای عضو و شورای اروپایی اعلام کردند سوخت‌های زیستی را در زمره انرژی تجدیدشدنی به حساب نخواهند آورد. این مساله ضربه محکمی به صنعت روغن پالم بود، چرا که بیش از نیمی از واردات روغن پالم اتحادیه اروپا به‌صورت سوخت مصرف می‌شد. اما این تنها خبر بد برای تولیدکنندگان روغن پالم نبود. پارلمان اروپایی کاهش کلی مصرف سوخت‌های زیستی به نصف سطح مصرفی کنونی تا سال 2030 را در دستورکار دارد و می‌خواهد سطح سوخت‌های زیستی در زمره سوخت‌های تجدیدشدنی را در سه سال آتی به صفر برساند. وینسنت گرند سفیر اتحادیه اروپا به اندونزی گفته این رای به‌معنای ممنوعیت واردات نیست و اگرچه پارلمان اروپایی به حذف سوخت‌های زیستی از انرژی‌های تجدیدشدنی (باد و انرژی خورشیدی از دیگر نمونه‌های آن هستند) رای داده، اما این سوخت‌ها همچنان در دسترس خواهند بود. گفت‌وگوهای سه‌جانبه بین پارلمان و کمیسیون اروپایی و کشورهای عضو هفته آینده آغاز خواهد شد و انتظار می‌رود مذاکرات در این زمینه تا ماه سپتامبر به نتیجه برسد.
با این حال، پانجایتان هشدار داده که در صورت تغییر در سطح تجارت کنونی، اقدامات تلافی‌جویانه شدید خواهند بود و دیگر توافقنامه‌ها را تحت تاثیر قرار خواهند داد. انگارتیاستو لوکیتا وزیر بازرگانی اندونزی با تهدید بر ایجاد ممنوعیت بر واردات ماهی، به نروژ هشدار داده است. اما دولت ویدودو اعلام کرده اقدامات تلافی‌جویانه تنها در صورتی خواهند بود که اتحادیه اروپا در استفاده از سوخت‌های زیستی داخلی و وارداتی تمایز قائل شود و به حمایت از تولیدات داخلی روی آورد. درآمد سالانه کشاورزان اتحادیه اروپا که بزرگ‌ترین تولیدکنندگان هسته انگور محسوب می‌شوند، به‌سختی به 3.2 میلیارد دلار می‌رسد.
روغن پالم که دانه‌یی غنی است و به سادگی در هوای استوایی رشد می‌کند، خیلی سریع به عنوان جایگزینی برای سوخت‌های فسیلی مورد پذیرش قرار گرفت. 90 درصد تولیدات جهانی روغن پالم محصول اندونزی و مالزی است. در اندونزی نزدیک به 6 میلیون نفر در این صنعت مشغول به کار هستند و درآمد صادرات این محصول سالانه به حدود 20میلیارد دلار می‌رسد. در مالزی، نزدیک به نیمی از مردم این کشور زندگی خود را از کشت روغن پالم کسب می‌کنند. اما مشکل اینجاست که کشت روغن پالم به‌معنای پاکسازی زمین‌های بیشتر است. به گزارش دید‌بان جهانی جنگل‌ها، از سال 2000 تاکنون در اندونزی و مالزی نزدیک به 15 درصد از جنگل‌ها در راستای کشت روغن پالم نابود شده است. خشکی غیرطبیعی ناشی از کشت روغن پالم همچنین خطر بروز آتش‌سوزی‌های شدید مشابه آتش‌سوزی سال 2015 در اندونزی را به همراه دارد. بانک جهانی برآورد کرده این آتش‌سوزی که تا شش ماه ادامه داشت، 16 میلیارد دلار به اقتصاد اندونزی آسیب زده است. فطریان آندریانسیاه رییس سازمان غیرانتفاعی «ابتکارعمل تجارت دوام‌آوردنی» گفت: «آتش‌سوزی سال 2015 زنگ هشداری جدی بود. هنوز نمی‌توان گفت که اکنون امکان جلوگیری از آتش‌سوزی مشابه سال 2015 وجود دارد. با این حال، می‌توان نشانه‌های تغییر شیوه را در این صنعت مشاهده کرد. اتحادیه اروپا بایستی پیشرفت‌های حاصله را مدنظر قرار دهد، اما اندونزی نیز بایستی قبول کند که هنوز مشکلات بزرگی در این صنعت وجود دارد.»
