پیونگ یانگ؛ تغییر زمانه یا تاکتیک

دیدار تاریخی رهبران امریکا و کره شمالی فرصتی است تا طرفین عزم یکدیگر و امکان دستیابی به توافق با طرف مقابل را محک بزنند.

«کیم جونگ اون» رهبر کره شمالی و «دونالد ترامپ» رییس‌جمهوری امریکا بیستم خرداد ماه همزمان وارد سنگاپور شدند تا با یکدیگر دیدار کننند.

این ملاقات کمتر از 4ماه پس از پیشنهاد رهبر کره شمالی برای مذاکره مستقیم با امریکا و در پی کش و قوس‌های فراوان اجرایی شد. پیش از این، ترامپ فرستاده خود را برای رایزنی با کیم به پیونگ یانگ فرستاده و یک بار هم لغو دیدار با رهبر کره شمالی را اعلام کرده بود. پس از ورود رهبران دو کشور به سنگاپور، رسانه رسمی کره شمالی نوشت: برقراری مناسباتی تازه میان دو کشور، ایجاد سازوکاری پایدار برای حفظ صلح در شبه ‌جزیره کره، مباحث مربوط به خلع سلاح هسته‌یی و دیگر مسائل مهم برای دو طرف براساس «نیاز زمانه‌یی که تغییر کرده» در دستور کار گفت‌وگوها قرار دارد. ایرنا با بیان این مطلب در گزارشی افزود: به گفته ناظران، گفت‌وگوهای کره جنوبی و شمالی زمینه‌ساز رایزنی مستقیم سران پیونگ یانگ و واشنگتن شده و مقامات سئول برای رهایی از تهدید هسته‌یی همسایه شمالی و تنش‌زدایی در شبه جزیره توان دیپلماتیک خود را بر چانه‌زنی با پیونگ یانگ و تشویق کیم و ترامپ به مذاکره بی‌واسطه متمرکز کرده‌‌اند. پس از گفت‌وگوهای دو کره بر سر حضور تیم‌های ورزشی کره شمالی در المپیک زمستانی 2018 «پیونگ چانگ» یک هیات عالیرتبه از کره شمالی شامل «کیم یو جونگ» خواهر رهبر کره شمالی و «کیم یونگ نام» مرد شماره دو این کشور در مراسم افتتاح المپیک زمستانی شرکت کردند. در جریان دیدارهای سیاسی دو طرف، رییس‌جمهوری کره جنوبی به پیونگ یانگ دعوت شد. یک هیات 10نفره شامل مقامات سیاسی و امنیتی کره جنوبی چند هفته پس از این دیدار راهی شمال شد تا مقدمات ملاقات رهبران سئول و پیونگ یانگ را فراهم کند؛ ملاقاتی که سرانجام بیست و هفتم آوریل 2018(هفتم اردیبهشت گذشته) در نوار مرزی و روستای «پان مون جوم» انجام شد. دو طرف در بیانیه پایانی اجلاس سران به صورت مشترک موافقت کردند، خلع سلاح هسته‌یی را محقق کنند. در بیانیه پایانی این نشست تاکید شد سران دو کشور برای این هدف با جامعه بین‌المللی همکاری می‌کنند. همچنین در پایان این اجلاس مقرر شد برای رسیدن به «معاهده صلح» گفت‌وگو‌های سه جانبه با حضور امریکا و چهارجانبه با حضور چین برگزار شود. براساس بیانیه صلح پان مون جوم دو طرف موافقت کردند که به دوران خصومت و اقدامات مسلحانه در آب‌های دریای زرد خاتمه دهند و این آب‌ها به آب‌های صلح تبدیل شود.

به نوشته رسانه‌ها، جزییات توافق میان رهبران دو کره تقریبا مشابه همان مفادی است که پدر کیم جونگ اون هم بیش از یک دهه پیش با همتای جنوبی‌اش بر سر آنها توافق کرده بود اما کمی بعد پیونگ‌یانگ آزمایش‌های هسته‌یی خود را آغاز کرد.

در وضعیت کنونی می‌توان دو کشور را در شرایطی کاملا متفاوت از نظر سیاسی، اقتصادی و روابط بین‌المللی در نظر گرفت. کره جنوبی، حکومتی دموکراسی با روابط گسترده بین‌المللی، صنایع پیشرفته و اقتصادی قدرتمند است که براساس آمار سال 2016میلادی 51٫25 میلیون جمعیت و 1٫411تریلیون دلار تولید ناخالص داخلی داشته است. روابط کره شمالی اما دهه‌ها محدود بوده و این کشور با جمعیتی نزدیک به 25٫37میلیون در سال 2016 تولید ناخالص داخلی 12٫38میلیارد دلاری داشته است. از این رو بسیاری از تحلیلگران بازگشت به میز گفت‌وگوهای دیپلماتیک نظیر دوران مذاکرات 6 جانبه و بهره‌مندی از کمک‌های همسایه جنوبی را هدف تعامل کیم جونگ اون با کشورهای کره جنوبی و امریکا و نیز گسترش رایزنی‌های سیاسی با چین می‌دانند. کیم جونگ اون اواخر مارس 2018 در نخستین سفر خارجی خود در قامت رهبر کره شمالی به چین سفر کرد تا روابط پیونگ یانگ را با پکن نیز تقویت کند.

نکته دیگری که در این زمینه مورد توجه ناظران قرار گرفته با اظهارات کیم جونگ اون در سال نو میلادی 2018 ارتباط می‌یابد. وی در این سخنرانی تکمیل قدرت هسته‌یی کره شمالی را اعلام کرد.

در دهه 90میلادی نیز پاکستان و چین در منطقه شبه قاره 6 آزمایش هسته‌یی را انجام دادند و پس از قرار گرفتن در باشگاه دارندگان تسلیحات هسته‌یی از تکرار این آزمایشات خودداری کردند. از دید برخی کارشناسان، کره شمالی نیز با پیروی از چنین الگویی قصد دارد در جایگاه یک قدرت هسته‌یی بر سر میز مذاکرات با همسایه جنوبی و امریکا بنشیند و با این برگ برنده، خواسته‌های خود را پیگیری کند. نکته دیگر اینکه براساس اعلان کره شمالی، این کشور علاوه بر کسب توان حمله موثر به خاک متحدان و پایگاه‌ها امریکا در شرق آسیا می‌تواند قلمرو این کشور را نیز با کلاهک‌های هسته‌یی و موشک‌های دوربرد هدف قرار دهد. با این حال کارشناسان نظامی از ناکافی بودن سکوهای پرتاب موشکی کره شمالی سخن می‌گویند و از این منظر احتمال می‌رود، پیونگ یانگ بخواهد تعداد سکوهای پرتاب را افزایش دهد و حتی روی بخش فرماندهی و کنترل نیروی موشکی این کشور بیشتر کار کند. افزایش فشارهای اقتصادی بر کره شمالی و تلاش برای برون‌رفت از تنگناهای بین‌المللی نیز عاملی است که مورد توجه تحلیلگران قرار گرفته است. کره شمالی طی سال‌های اخیر با تحریم‌های شدید شورای امنیت روبه‌رو بوده است. افزایش تحریم‌ها سبب شد تا چین به عنوان بزرگ‌ترین حامی پیونگ یانگ با الزام بین‌المللی تعلیق واردات زغال سنگ از کره شمالی روبه‌رو شود و ورود نفت به این کشور نیز به واسطه تحریم‌های شورای امنیت با دشواری صورت پذیرد. به نوشته رسانه‌ها، رهبر کره شمالی با وجود فشارهای اقتصادی در یکی از نشست‌های اخیر کمیته مرکزی از موفقیت‌های پروژه استراتژیک ملی‌ پرده‌برداری کرده و آن را «بیونگ‌ جین» یا «توسعه موازی» نامیده است. وی توسعه همزمان توان هسته‌یی- موشکی و اقتصادی کشور را مورد تاکید قرار داده و بیان کرده با توقف آزمایش‌‌های هسته‌یی تمام تلاش‌ها به ایجاد اقتصادی قدرتمند و بهبود استانداردهای زندگی مردم معطوف می‌شود.

منبع: ایرنا