پتانسیل گسترش رابطه گازی ایران و ارمنستان چقدر است؟

گروه انرژی  

مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی گاز ایران دیروز گفته است که هفته آینده هیاتی از ارمنستان به تهران می‌آیند تا در خصوص افزایش صادرات گاز ایران به این کشور مذاکره کنند. قرارداد گازی ایران و ارمنستان در حجم محدود بوده اما از سال 2009 تاکنون پابرجا بوده است. در گزارش پیش‌رو با نگاهی به چند ناکامی ایران در پروژه‌های صادرات گاز این مساله را بررسی کرده‌ایم که توفیق در صادرات گاز به ارمنستان تا چه حد جای خالی دیگر پروژه‌های صادراتی را پر خواهد کرد؟

ایران در سال‌های گذشته تلاش‌های زیادی را برای افزایش صادرات گازی خود انجام داده که در مواردی با شکست روبه‌رو بوده است. خط لوله گازی موسوم به خط لوله صلح که قرار بود از ایران به پاکستان و سپس به هند برود، همچنان در مرز پاکستان در سیستان و بلوچستان متوقف شده است. هند با این بهانه که گذر خط لوله گازی از خاک پاکستان امنیت کافی را ندارد، طرح خط لوله صلح را اجرا نمی‌کند و دلیل پاکستان نیز نداشتن بودجه کافی برای اجرای آن در خاک خود است. این در حالی است که خط لوله گازی تاپی که ترکمنستان را به افغانستان و پس از آن پاکستان و در آخر به هند متصل می‌کند، هم‌اکنون در افغانستان در مرحله اجراست و این خط لوله را می‌توان جایگزین خط لوله صلح قلمداد کرد.

به گزارش «تعادل» صادرات گازی ایران به عراق نیز به دلیل مشکلات مالی عراق معطل مانده است. این کشور دقیقا همزمان با اوج‌گیری کاهش قیمت نفت به یکی از پرهزینه‌ترین دوران اقتصادی خود به واسطه جنگ با داعش برخورد کرد. نابهنجاری‌های اقتصادی عراق بر ایران نیز سایه افکند و سبب شد صادرات برق ایران به این کشور به دلیل عدم توانایی عراق برای برآمدن از پس تعهدات سابق قطع شود و نگرانی‌ها را درباره توانایی تعهدات مالی عراق در قبال صادرات گازی ایران به این کشور افزایش دهد.

در این بین اما قراردادی که در حجم با دیگر برنامه‌های صادراتی ایران قابل قیاس نبوده اما توانسته است برای چندین سال عملیاتی بماند، قرارداد صادرات حجم محدودی از گاز طبیعی به ارمنستان است. زمانبندی قرارداد گازی 6ساله ایران و عراق بیانگر این است که در سال اول روزانه 7 میلیون مترمکعب، در سال دوم روزانه 12میلیون مترمکعب و در سال‌های بعد روزانه 25میلیون مترمکعب گاز به این کشور صادر شود. این در حالی است که به گزارش پایگاه خبری آرکای ارمنستان، ایران در حال حاضر یک‌میلیون مترمکعب گاز در روز به ارمنستان صادر می‌کند. اما ایران قصد دارد از ارمنستان به عنوان دروازه‌یی برای صادرات گاز به کشور‌های دیگری مثل گرجستان استفاده کند.

روز گذشته بهزاد بابازاده مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی گاز ایران از حضور هیات ارمنستانی در تهران در هفته آینده برای مذاکره بر سر قیمت جدید گاز و افزایش میزان صادرات گاز ایران به ارمنستان خبر داد.  به گزارش شانا بابازاده درباره افزایش حجم صادرات گاز ایران به ارمنستان بیان کرده است: شرکت نیروگاه حرارتی ایروان متقاضی دریافت گاز بیشتری از ایران است و از آنجا که قرارداد بین شرکت ملی گاز ایران و شرکت نیروگاه حرارتی ایروان، تهاتر گاز با برق است، آنها تقاضای افزایش روزانه از یک میلیون به یک‌میلیون و ۶۰۰هزار مترمکعب گاز را دارند.

وی افزوده است: با وجود آنکه حجم گاز درخواستی در میزان صادرات ما تاثیر زیادی نخواهد داشت، اما بنیان قیمت باید بر مبنای قرارداد جدید گذاشته شود، بنابراین هفته آینده هیات ارمنی برای مذاکره به ایران می‌آید تا در صورت توافق، میزان گاز صادراتی را افزایش دهیم.

به گزارش ایسنا، ایران و ارمنستان در سال 1383 قراردادی را جهت تهاتر گاز و برق برای مدت 20 سال امضا کردند که بر اساس آن گاز صادراتی ایران به مصرف نیروگاه‌های تولید برق در ارمنستان رسیده و در عوض ایران از ارمنستان برق وارد کند. در این قرارداد ایران در سال 95 معادل 365میلیون مترمکعب گاز به ارمنستان صادر کرد، البته ظرفیت سالانه خط لوله صادراتی حدود ۲میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب است.

ایران در ازای یک‌مترمکعب گاز، 3کیلووات ساعت برق از ارمنستان در مرز تحویل می‌گرفت که این میزان در سال 96 به ۳,۲کیلووات ساعت برق افزایش یافته است، به گفته مسوولان وزارت نیرو و شرکت برق در تابستان امسال ۳۰۰مگاوات برق از ارمنستان و ۱۵۰مگاوات برق از جمهوری آذربایجان وارد ایران شده است.

پیش از این حمیدرضا عراقی مدیرعامل شرکت ملی گاز از آمادگی ایران برای گسترش همکاری گازی با ارمنستان خبر داده بود. بر اساس اعلام مسوولان شرکت ملی گاز، ایران برای افزایش حجم صادرات گاز خود مشکلی ندارد، خطوط لوله انتقال گاز نیز ظرفیت کافی برای این افزایش را دارد و در صورتی که طرف ارمنی توان پرداخت پول گاز و تامین برق بیشتر را داشته باشد و بخواهد گاز بیشتری را دریافت کند، در ازای آن باید برق بیشتری نیز به ایران تحویل دهد که برای دستیابی به این هدف، بخش خصوصی یا دولتی ارمنستان می‌تواند با ایران برای دریافت بیشتر گاز مذاکره کند.  ارمنستان از اواسط سال ٢٠٠٩ واردات گاز از ایران را آغاز کرده است. دو خط کنونی انتقال برق میان ایران و ارمنستان ظرفیت انتقال ٣٠٠ مگاوات برق را دارد و بیش از این نمی‌توان از آنها در مبادله برق میان دو کشور استفاده کرد. ایروان و تهران ماه آگوست ۲۰۱۵ برای اجرای پروژه احداث خط سوم انتقال برق دو مداره ٤٠٠کیلوولتی از ارمنستان به ایران یک قرارداد امضا کردند.

به گزارش ایلنا، بهار سال گذشته مدیرعامل نیروگاه حرارتی ایروان ضمن اشاره به تاثیر مثبت همکاری‌های دو کشور در زمینه مبادله گاز و برق بر گسترش روابط دو جانبه تاکید و بیان کرد: این بخش از مناسبات در اولویت کاری ما قرار دارد و ارمنستان خواهان توسعه و ارتقای آن است.

مدیرعامل نیروگاه حرارتی ایروان همچنین آمادگی ارمنستان را برای افزایش صادرات برق به ایران در تابستان اعلام کرده و همچنین خواستار دریافت گاز بیشتر در ماه‌های سرد سال و فصل زمستان شده بود.  اما در حالی که مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی گاز دیروز از درخواست ارمنستان برای افزایش واردات گاز از ایران سخن گفته است، بررسی «تعادل» نشان می‌دهد طرفین بر سر «قیمت» به توافق نرسیده‌اند. در ماه گذشته وزیر زیرساخت‌های انرژی و منابع طبیعی ارمنستان در گفت‌وگو با پایگاه خبری آرکای ارمنستان گفته است که پیشنهاد قیمتی ایران برای فروش گاز طبیعی بالاتر از قیمت گاز روسیه است که از طریق گرجستان تحویل این کشور داده می‌شود.

وی در ادامه توضیح داده است که قیمت گاز ایران برای ارمنستان 165دلار به ازای هر هزار مترمکعب است، در حالی که قیمت گاز روسیه 150دلار برای این مقدار تمام می‌شود. علاوه بر این شرکت ملی توزیع گاز ارمنستان، گازپروم آرمنیا 27 الی 28 میلیون دلار در نوسازی شبکه گاز سرمایه‌گذاری کرده است.

وزیر انرژی ارمنستان در آن زمان گفته است که مذاکره بر سر کاهش تعرفه برای مشترکان ارمنستان هم با طرف ایرانی و هم با طرف روسی ادامه دارد.

به گزارش پایگاه خبری آرکا، امروزه ارمنستان در حدود 370میلیون مترمکعب گاز در سال از ایران وارد می‌کند که طی توافق دوطرف ارمنستان در ازای آن به ایران برق صادر می‌کند. ایران در نظر دارد پس از تکمیل صادرات گاز به ارمنستان، گاز خود را از طریق خاک این کشور به گرجستان نیز صادر کند. همچنین ایران گفته است که تمایل دارد صادرات گاز طبیعی به ارمنستان را از یک‌میلیون مترمکعب به 3 میلیون مترمکعب در روز افزایش دهد.  حال باید در انتظار دور جدید مذاکرات میان تهران و ارمنستان بود تا ببینیم دو طرف با توافق بر سر قیمت جدید گاز حتی در مقدار اندک ۶۰۰هزار مترمکعبی، به سمت یک همکاری گازی برای صادرات به کشورهای دوردست‌تر می‌رسند؟