تسهیلات بانکی و بروکراسی چالش مشاغل خانگی

گروه بنگاه‌ها   

بعد از تشکیل دولت تدبیر و امید طرح ارائه تسهیلات برای مشاغل خانگی به عنوان راهبردی کم هزینه برای کسب و کارهای خانگی و با هدف اشتغال‌زایی خرد در سطح کشور در مسیر اجرایی شدن قرار گرفت.

این طرح با الگو‌برداری از سایر کشورهای در حال توسعه دنیا، درصدد ایجاد واحدهای تولیدی بسیار کوچک با دربرداشتن مزایایی از قبیل ایجاد توازن بین مسوولیت خانوادگی زنان و اشتغال آنان، حذف هزینه‌های مربوط به خرید، رهن و اجاره کارگاه و ایاب و ذهاب، استفاده از نیروی کار سایر اعضای خانواده و ایجاد زمینه‌های کار خانوادگی شکل گرفته است.  بهره‌گیری از این طرح به صورت اصولی این امکان را فراهم می‌آورد تا افراد بتوانند در محیط خانه با استفاده از کمترین و ارزان‌ترین ابزارها به ایجاد کسب و کارهای مختلف بپردازند.  با وجود مزیت‌های مناسب اجرای این طرح و استقبال مردم و خانواده‌های متوسط و پایین جامعه برای تامین بخشی از هزینه‌های معیشت خود، با دست‌اندازها و موانع بسیاری روبه‌رو است. در واقع باید گفت وام‌های مشاغل خانگی در سال‌های اخیر به‌عنوان مهم‌ترین راهکار دولت برای ایجاد اشتغال در پیچ و خم‌های نظام بانکی گرفتار شده است.  نبود نظارت دستگاه‌های متولی و تایید‌کننده تسهیلات برای متقاضیان واقعی این‌گونه تسهیلات ازجمله آسیب‌هایی است که همواره از کنار آن به آسانی عبور می‌شود.

این مانع در درازمدت باعث به وجود آمدن زمینه‌های بسیاری برای برخی افراد در بهره‌گیری از این تسهیلات برای اموری غیر از ایجاد اشتغال و تولید مشاغل خانگی شده است.

وجود برخی قوانین دست و پاگیر در تصویب و تایید تسهیلات اشتغال خانگی از جمله مدت و دوره زمانی بازپرداخت این وام‌ها نیز از دیگر مشکلاتی است که متقاضیان این وام‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.  همکاری نکردن بانک‌های عامل برای اعطای این تسهیلات نیز مهم‌ترین دغدغه و مانعی بزرگ در دستیابی و بهره‌مندی متقاضیان منتظر مشاغل خانگی است.  ادعای کمبود اعتبارات داخلی، عدم هماهنگی بین دستگاه‌های معرفی‌کننده، عدم پیگری از سوی نهادهای متولی امر، همه و همه دست در دست هم داده‌اند تا مراکز و موسسات مالی و اعتباری بتوانند سنگی در جلو پای وام گیرندگان بیندازند تا جایی که برخی متقاضیان چند سال در صف انتظار این تسهیلات منتظر می‌مانند.

 مانع‌تراشی بانک‌ها

مانع‌تراشی بانک‌ها در قالب بروکراسی اداری در حالی اتفاق می‌افتد که به گفته برخی ادارات و نهادهای معرفی‌کننده تسهیلات به این مراکز، بانک عامل در شهرستانی چون مراغه از پرداخت تسهیلات به حدود 19 نفر متقاضی مشاغل خانگی که جمع وام‌های آنان کمتر از 1.5 میلیارد ریال بوده، همچنان سرباز می‌زند.  محمد ابراهیمی، یکی از متقاضیان وام‌های مشاغل خانگی می‌گوید: با وجود ثبت‌نام در سامانه و نیز تایید طرح توسط دستگاه متولی امر، پس از گذشت یک سال هنوز موفق به دریافت این تسهیلات نشده‌ام.

او اضافه می‌کند: در این راستا نیز حتی اداره کار و نیز دستگاه اجرایی تایید‌کننده نیز از معرفی به بانک و دریافت تسهیلات اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند.  رقیه محمدزاده یکی دیگر از متقاضیان وام‌های مشاغل خانگی در مراغه نیز به ایرنا می‌گوید: عدم پیگیری این تسهیلات از سوی اداره کار و نیز سخت‌گیری‌های سیستم بانکی برای وام‌هایی کمتر از 100 میلیون ریال، ما را از دریافت این تسهیلات و ایجاد اشتغال و رهایی از بیکاری ناامید کرده است.

 بروکراسی در کمین مشاغل خانگی

رییس اداره کار، تعاون و رفاه اجتماعی مراغه نیز در گفت‌وگو با ایرنا با بیان اینکه همراهی نکردن بانک‌ها مانع مهمی در مسیر ارائه تسهیلات مشاغل خانگی به متقاضیان است، اظهار می‌کند: وجود برخی قوانین و بروکراسی اداری نقش اساسی در این زمینه داشته است.

ناصر مظهریان اضافه می‌کند: هم‌اکنون بیشتر تسهیلات مشاغل خانگی از طریق معرفی به شعبه‌های چهار بانک مسکن، تجارت، صادرات و رفاه به متقاضیان پرداخت می‌شود.

او ادامه می‌دهد: متاسفانه بیشتر متقاضیان معرفی شده به بانک‌های این شهرستان موفق به دریافت وام‌های خود نشده‌اند.

او تشریح می‌کند: در سال گذشته برای 486 طرح مشاغل خانگی در این شهرستان 48 میلیارد و 830میلیون ریال تسهیلات تایید و به بانک‌های عامل معرفی شده است.

وی اضافه می‌کند: از مجموع طرح‌های معرفی شده به بانک‌های عامل تاکنون 44 طرح

14میلیارد و 230 میلیون ریال تسهیلات دریافت کرده‌اند. وی ابراز امیدواری می‌کند با رایزنی‌های انجام شده در قالب کارگروه‌های تخصصی و جلسات انجام شده با حضور مدیران بانکی، روند اعطای تسهیلات در زمینه مشاغل خانگی در این شهرستان تسهیل شود.

معاون سیاسی اجتماعی فرمانداری مراغه نیز به ایرنا می‌گوید: عدم تحقق اعطای تسهیلات بانکی به دلیل عدم برنامه‌ریزی‌های کافی و نیز وجود برخی قوانین دست و پاگیر بانکی است.

جواد محمودی اضافه می‌کند: وجود مشکل در ضمانت‌های بانکی توسط متقاضیان و نیز کمبود برخی اعتبارات و منابع بانکی نیز زمینه ساز عدم دسترسی متقاضیان وام‌های مشاغل خانگی به این تسهیلات شده است.

رییس شعبه مرکزی بانک تجارت مراغه نیز با تاکید بر تلاش این بانک برای رفع مشکلات موجود در زمینه اعطای تسهیلات مشاغل خانگی می‌گوید: این بانک در صورت دریافت تاییدیه از سوی کارگروه‌های استانی، مشکلی برای ارائه تسهیلات ندارد.

محمود تقی فام اضافه می‌کند: وجود بدهی‌های بانکی در بین متقاضیان و نیز عدم ارائه ضامن و ضمانت معتبر توسط متقاضیان ازجمله مشکلاتی پیش روی دریافت اینگونه وام‌هاست.

تاکنون برگزاری جلسات متعدد با حضور مسوولان ارشد شهرستانی و استانی نیز نتوانسته دیوار بلند تسهیلات بانکی را برای رونق مشاغل خانگی کوتاه‌تر کند که در این میان سهم بانک‌ها در عریض و طویل‌تر شدن این دیوار بیشتر از همه عوامل مشهود است.

این تسهیلات هم‌اکنون نیز در گره‌های پیچیده در هم سیستم عریض و طویل بانکی و اداری چشم انتظار نگرشی جدید و رو به جلو و چشم‌اندازی امیدبخش برای اشتغال خرد در جامعه است.