کمپین علیه بانک‌های ناسالم
تعادل|
در نشست خردادماه 97 اتاق تهران، چهره‌هایی چون «فرهاد نیلی» اقتصاددان و نماینده ایران در بانک جهانی به صورت غیرحضوری نظرات و ایده‌های خود را با حاضران در این نشست به اشتراک گذاشت. (مشروح نشست هیات نمایندگان را در صفحه 14 بخوانید) این اقتصاددان از طریق یک پیام ویدیویی که در نشست هیات نمایندگان اتاق تهران پخش شد، به مساله تحریم بانکی و راهکارهای آن پرداخت. او با اشاره به معذوریت‌هایی که در صحبت مستقیم در این باره دارد، عنوان کرد که از تمثیلی فوتبالی برای تبیین اوضاع سود می‌برد. نیلی در این کلیپ ویدیویی نوک پیکان انتقاد خود را به سمت بانک‌های ناسالم در کشور نشانه گرفت. «هرچند امروز بسیار دیر است اما قطعا هنوز از فردا زودتر است. شاید اتاق تهران، اتاق ایران و تمام اتاق‌های بازرگانی باید این کمپین را زودتر از این شروع می‌کردند که ما به بانک‌های سالم در مقیاس بین‌المللی احتیاج داریم؛ نه فقط سالم در مقیاس داخلی؛ ما احتیاج به بانک‌های قوی داریم؛ ما احتیاج به بانک‌هایی داریم که مدیریت ریسک را بشناسند.» این بخشی از مهم‌ترین اظهارات این اقتصاددان بود که از تریبون بخش خصوصی منتشر شد.
بانک‌ها، بازیکنان ناآماده عرصه بین‌المللی
فرهاد نیلی در آغاز سخنان خود گفت: واقعیت این است که شیرین‌ترین فضایی که اکنون در میان ایرانی‌ها وجود دارد، مساله فوتبال و جام جهانی است و شاید تلخی‌های فضای سیاست و فضای مالی با شیرینی‌های فوتبال قابل تلطیف و قابل جبران باشد. می‌دانیم که برابر برنامه مسابقات، فردا تیم ملی ایران به مصاف تیم قدرتمند اسپانیا می‌رود. من از اینکه نتیجه بازی را پیش‌بینی کنم، اجتناب می‌کنم اما می‌توان یک‌سری پیش‌فرض‌ها و احتمالات را در مورد این بازی مرور و بررسی کرد. برای مثال می‌توانیم بگوییم که اسپانیا در رده‌بندی فیفا در جایگاه دهم و ایران در رتبه سی و هفتم قرار گرفته است و این 27 رتبه فاصله میان دو تیم در دنیای فوتبال بسیار زیاد است. در نتیجه بر اساس همین رده‌بندی فیفا، احتمال وقوع برخی گزینه‌ها کمتر و احتمال وقوع برخی گزینه‌ها بیشتر می‌شود.
او افزود: نکته دوم اینکه برای این بازی ما به 11 بازیکن نیاز داریم که پیش از این از داور کارت قرمز دریافت نکرده یا تعداد کارت‌های زرد آنها از دو کارت بیشتر نشده باشد. در واقع آنها باید از نظر مقررات شایسته و واجد شرایط برای حضور در میدان باشند. مهم‌تر اینکه این بازیکنان و به‌طور کلی این تیم باید برای کسب آمادگی لازم برای حضور در چنین میدانی قبلا به میزان کافی مسابقه تمرینی و آزمایشی برگزار کرده باشد تا بازیکنان برای مقابله با حریف آماده شده باشند.
نماینده ایران در بانک جهانی در ادامه اشاره کرد که احتمالا با مرور برنامه‌های تیم حریف به این نتیجه می‌رسیم که حریف، بازی‌های تدارکاتی بسیار بیشتری پیش از این مسابقه برگزار و خود را آماده کرده در حالی که تیم ایران بازی تدارکاتی بین‌المللی مهمی نداشته و در برابر تیم‌های ملی قدرتمند دیگر کشورها قرار نگرفته است. این اقتصاددان افزود: در مورد داوری نیز می‌توان این فرض را داشت که تاکنون داور بین‌المللی تیم ما را قضاوت نکرده است و این تیم، هر چه داور به خود دیده، داوران داخلی با استانداردها و رفتارهای داخلی بوده، به صورتی که در زمان بازی می‌شد با برخی صحبت‌ها و تعارفات از برخی سوت‌های داور گذشت یا کارت‌های قرمز و زرد را بعد از بازی به‌گونه‌یی بخشید و حل و فصل کرد و به این دلیل که داور خودی است، اخطار داور را چندان جدی نگرفت. اما مسابقات جام جهانی، بازی‌های بین‌المللی است. تیم‌های مقابل تیم‌های قدری هستند که سال‌های طولانی مسابقات بین‌المللی برگزار کرده و خود را آزموده و آماده کرده‌اند و تیم ما مانند آن تیمی است که برای نخستین‌بار در مقابل تماشاچیان بین‌المللی بازی می‌کند. او با مرور این مقدمات به این نتیجه رسید که پیش‌بینی نتیجه این بازی تا حدودی از حالت شانس خارج شده و بر اساس احتمالات می‌توان به نتیجه واقعی بازی نزدیک‌تر شد.
فوتبال بین‌المللی؛ روابط بانکی بین‌المللی
نیلی پس از این سخنان تمثیل فوتبالی خود را به فضای بانکی و مالی مرتبط کرد و گفت: به‌طور مشابه برای حضور در روابط بانکی بین‌المللی ما باید بانک‌هایی داشته باشیم که کارت قرمز نگرفته‌اند، بانک‌هایی باشد که دو کارت زرد یا احتیاطا یک کارت زرد هم نگرفته باشند؛ چراکه بازی روابط بانکی، خلاف بازی فوتبال قرار نیست که بعد از 90 دقیقه تمام شود و بعد از شروع برای آن پایانی متصور نیست. این بازی سوت پایانی ندارد. در این صورت نکته اول آن است که ما بتوانیم بازیکنانی به زمین بفرستیم که واجد شرایط و آماده این مسابقه باشند.
نماینده ایران در بانک جهانی سپس این سوال را مطرح کرد که بانک‌های ما به عنوان بازیکنان این بازی چه وضعیتی دارند و ادامه داد: بانکی که سال‌هاست هیچ حسابرس بین‌المللی حساب‌های آن را بررسی نکرده و صورت‌های مالی آن را امضا نکرده است؛ بانکی اصولا صورت‌های مالی خود را بر اساس استانداردهای مورد قبول جامعه بین‌المللی تنظیم نکرده و اساسا با یک‌سری از این استانداردها آشنایی ندارد؛ بانکی که نمی‌تواند نسبت کفایت سرمایه خود را اعلام کند به این دلیل که این نسبت اصلا قابل دفاعی نیست؛ بانکی که نسبت مطالبات معوق خود را به این دلیل که سال‌هاست که از حد نصاب‌های بین‌المللی فراتر رفته، نمی‌تواند اعلام کند؛ بانکی است که با مدیریت ریسک در اندازه‌های بین‌المللی حتی اندازه‌های منطقه‌یی آشنایی ندارد و اساسا یک‌سری از ریسک‌ها را نمی‌تواند اندازه‌گیری کند؛ بانکی که حتی اگر این ریسک‌ها را اندازه‌گیری کند، ابزار لازم برای تخفیف و مدیریت این ریسک‌ها را ندارد؛ بانکی که اساسا در اندازه بین‌المللی و منطقه‌یی ظاهر نشده است؛ بانکی که صورت‌های مالی خود را منتشر نکرده و به‌طور کل صورت‌های مالی قابل انتشاری ندارد؛ نه به دلیل اینکه بانک بدی است بلکه به دلیلی که بانکی است که اصولا تاکنون وارد چنین مسابقه‌یی نشده و برای چنین مسابقه‌یی تمرین ندیده است.
فیفا، FATF و مقررات نافذ بین‌المللی
فرهاد نیلی توصیف کرد که تاکنون قاعده بازی برای بانک‌های ما قاعده بازی‌های محلی و داخلی بوده است؛ به نوعی از بازی قبل از بازی، حین بازی و بعد از بازی تعارفات و روبوسی در جریان بوده و چون بازی اصلا جدی نبوده، دعاوی و اختلافات و خطاهای این هم بازی با پادرمیانی پیش داور و صحبت‌های مربی‌ها قابل حل و فصل بوده است.
او سپس در توصیف عملکرد حریفان ما در عرصه بانکی گفت: سال‌ها پیش زمانی که ما برای تیم‌های مقابل کری می‌خواندیم، زمانی که نفت بالای 110 دلار می‌فروختیم و وضع مالی ما بسیار خوب بود، حریفان ما تمام مقررات خود را، بازی‌های تمرینی خود را براساس استانداردهای فیفا تدوین و تمرین کردند. همان مقرراتی که باید در داخل زمین از آن تبعیت بکنیم. در آن زمان ما غافل بودیم که ما هم دست آخر در بازی بین‌المللی باید با آن مقررات بازی کنیم نه مقررات داخلی خودمان. حالا اگر بگوییم مقررات بازی بین‌المللی منصفانه نیست کسی حرف ما را نمی‌پذیرد چون مقررات به قوانین فیفا تبدیل شده است؛ حالا فیفا یا اف‌ای‌تی‌اف (FATF) یا یک نهاد بین‌المللی دیگر تفاوتی نمی‌کند. مهم این است که آن نهاد بین‌المللی آن مقررات مصوب را می‌پذیرد و مسوول نیست که ما در مورد منصفانه بودن یا نبودن این مقررات صحبت کنیم.
ما هم باید آماده شویم
این استاد اقتصاد با اشاره به نافذ بودن مقررات بین‌المللی و مورد پذیرش بودن آن توسط بازیکنان، تماشاگران و حتی بینندگان تلویزیونی گفت: برابر مقررات اگر بازیکنی کارت قرمز بگیرد، باید زمین بازی را ترک کند. اگر بازیکن ما در بازی قبل کارت قرمز یا دو کارت زرد گرفته باشد، اصلا نمی‌تواند برای بازی وارد میدان شود. بنابراین شاید نخستین اولویت ما این است که ترکیب تیم‌مان را طوری بچینیم که به تعداد کافی بازیکن برای بازی داشته باشیم.
فرهاد نیلی ادامه داد: شما باید ببینید چند بانک دارید که می‌توانند در فضای بین‌المللی با دیگر بانک‌ها وارد روابط کارگزاری شوند. ما اگر داریم به اروپایی‌ها فشار می‌آوریم که باید کانال مطمئنی ایجاد و از روابط مالی ما و خودشان محافظت و این روابط را برقرار کنند باید توجه کنیم که روابط مانند یک بازی فوتبال دو طرف دارد: طرف مقابل و طرف خودی. همه چیز بر عهده طرف مقابل نیست و طرف خودی هم باید بتواند این روابط را برقرار کند و آمادگی لازم را داشته باشد.
کمپین بانک سالم و قدرتمند
نیلی با بیان اینکه اگر چه امروز دیر است اما هنوز از فردا زودتر است، عنوان کرد: اتاق تهران، اتاق ایران و تمام اتاق‌های بازرگانی باید کمپینی را آغاز کرده و اعلام کنند که ما به بانک‌های سالم در مقیاس بین‌المللی احتیاج داریم؛ نه فقط سالم در مقیاس داخلی؛ ما احتیاج به بانک‌های قوی داریم؛ ما احتیاج به بانک‌هایی داریم که مدیریت ریسک را بشناسند؛ ما احتیاج به بانک‌هایی داریم که بتوانند به زبان بین‌المللی صحبت کنند؛ ما احتیاج به بانک‌هایی داریم که تراز قابل دفاع داشته باشند؛ ما احتیاج به بانکداران بین‌المللی داریم.
او افزود: این کمپین باید هم‌اکنون هرچند فکر کنیم دیر شده، شروع شود تا حداقل برداشت این‌گونه نباشد که بنگاه‌های ما صرفا به دنبال تسهیلات ارزان‌قیمت، نرخ ارز ارزان و گرفتن وام و تسهیلات بدون اعتبارسنجی هستند. قطعا نه بنگاه‌های ما و نه اتاق بازرگانی که در واقع بنگاه‌های ما را نمایندگی می‌کند، دنبال این خواسته‌ها نیستند.
او با اشاره به تداوم مساله تحریم‌ها و پیگیری آن از سوی خزانه‌داری امریکا گفت: ما برای مواجهه با این شرایط باید بانک‌های قوی داشته باشیم، بانک‌هایی که حداقل تماشاگران بپذیرند واجد شرایط و بدون کارت قرمز هستند و می‌توانند وارد زمین بازی شوند.
نماینده ایران در بانک جهانی همچنین اتاق بازرگانی را تشویق کرد تا هنگامی که که نمایندگان مجلس و سیاسیون در تصمیم‌گیری تردید دارند، به عنوان مرجع تخصصی بنگاهداری و مرجع تخصصی فعالیت‌های اقتصادی در کشور وارد شود و پشتیبان بانکداری سالم، به‌روز، مدرن و قابل دفاع باشد. او گفت: در غیر این صورت احتمالا سیاست‌گذاران سیاسی و اقتصادی نتوانند، تصمیمات درستی بگیرند و ممکن است یک مساله اقتصادی وجه‌المصالحه مسائل سیاسی قرار گیرد.
الزامات اکوسیستم جدید
فرهاد نیلی در پایان سخنان خود گفت: ما در حال وارد شدن به یک اکوسیستم کاملا جدید هستیم که در این اکوسیستم نفس کشیدن، کار کردن و به خصوص کار مالی انجام دادن، احتیاج به توانایی‌هایی دارد که ما قبلا آن را نیاموخته‌ایم. تنها توصیه‌یی که من می‌توانم بکنم، این است که در اکوسیستم جدید ما احتیاج به بازیکنان قوی داریم. بازیکنانی که بتوانیم آنها را به زمین بفرستیم؛ بازیکنانی که باید به‌طور کامل آنها را آماده کنیم. شاید برای این بازی 11بازیکن آماده و واجد شرایط در اختیار نداشته باشیم، اما شاید بتوانیم حداقل چند بازیکن آماده و خوب به زمین بفرستیم. در این صورت است که می‌توانیم، انتظار داشته باشیم در بازی حرفی برای گفتن داشته باشیم. با داشتن چنین بانک‌هایی است که می‌توانیم، انتظار داشته باشیم روابط متقابل بانکی شکل بگیرد و قابل دوام باشد و من امیدوارم که آینده روشنی پیش روی ما باشد.
