توسعه شبکه شتاب‌نگاری زلزله در فرصت برجام
گروه راه و شهرسازی|
سی و یکم خرداد 28سال پیش زلزله‌یی به بزرگی 7.4ریشتر رودبار، منجیل، لوشان و 700روستای اطراف این شهرها را لرزاند، زلزله‌یی که با وقوع آن بیش از 35هزار نفر از هموطنانمان جان خود را از دست دادند و 60هزار نفر زخمی شدند، زلزله‌یی که بالا بودن بزرگی آن، خسارت قابل توجه مالی و جانی آن موجب شد در لیست مرگبارترین ۱۰زلزله جهان طی صدسال گذشته قرار گیرد.
اما با وجود خاطره تلخی که زلزله منجیل برجای گذاشت، هر ساله با فرارسیدن سالگرد وقوع این زلزله نشست‌هایی درباره آثار و تبعات زلزله و همچنین ارائه راهکارهایی برای افزایش تاب‌آوری ساختمان‌های کشور برگزار می‌شود. امسال هم نشستی به همین مناسبت در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی برگزار شد و در این نشست درباره توسعه شبکه شتاب‌نگاری، تلاش برای ایجاد ساختمان‌های بدون وقفه با کاربری بیمارستان و... توضیحاتی ارائه شد. رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در نشستی که به مناسبت 28 سال وقوع زلزله رودبار و منجیل برگزار شد، با اشاره به توسعه شبکه شتاب‌نگاری در کشور گفت: امیدواریم که فاز اول استقرار سامانه پاسخ سریع شهر تهران در هفته آینده راه‌اندازی شود.
به گزارش ایسنا، محمد شکرچی‌زاده افزود: بر اساس قرارداد منعقد شده با یک شرکت خارجی، 300 دستگاه شتاب‌نگاری خریداری شده که از این تعداد 200دستگاه آن به ایران تحویل شده است و امیدواریم با تامین اعتبارات از سوی دولت، بقیه دستگاه‌ها به ایران تحویل داده شود.
به گفته او، از فرصتی که بعد از تحریم و برجام ایجاد شد، توانستیم تعداد قابل توجهی دستگاه‌های شتاب‌نگاری از شرکت‌های اروپایی خریداری کنیم که تعدادی از آنها در سطح شهر تهران با همکاری سازمان مدیریت بحران نصب شد و مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در عین حال با اشاره به اعمال تحریم‌های جدید علیه کشور اظهار کرد: برای کاهش چالش‌ها به دلیل اعمال این تحریم‌ها با تعدادی از شرکت‌های فناور داخلی مذاکراتی را آغاز کردیم تا بتوانیم زمینه‌های مناسب را برای طراحی و ساخت این دستگاه‌ها فراهم کنیم.
شکرچی‌زاده ادامه داد: در کشور هر 10سال یک زلزله بیش از 7 ریشتر رخ می‌دهد که این امر مسوولیت مرکز تحقیقات را برای انجام فعالیت‌های اساسی در این حوزه سنگین‌تر می‌کند.
او با اشاره به اقدامات انجام شده در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اظهار کرد: از مهم‌ترین اقدامات انجام شده برای کاهش خطرات ناشی از زلزله، تعیین حریم گسل‌ها در کلان‌شهرهای کشور بوده که تاکنون حریم گسل‌ها در شهرهای تبریز، تهران و کرمان به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری رسیده است.
درس‌های زلزله کرمانشاه
شکرچی‌زاده با تاکید بر اینکه با این مصوبه برای ساخت و ساز در حریم گسل‌ها محدودیت‌هایی اعمال می‌شود، یادآور شد: از زلزله‌های مهمی که در سال‌های اخیر رخ داده و همچنین خسارات ناشی از این زلزله‌ها در ساختمان‌های مسکن مهر این درس را آموختیم که به برخی اجزای غیرسازه‌یی مانند دیوارهای داخلی و میان قاب‌ها آسیب‌های زیادی وارد شده است، به گونه‌یی که در زلزله کرمانشاه مشاهده کردیم ساختمان‌ها سر پا بوده‌اند، ولی به دیوارهای داخلی آسیب وارد شده است. رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی دلیل این امر را نبودن ضوابط فنی برای اجزای غیرسازه‌یی دانست و یادآور شد: رویکرد آیین‌نامه‌های سازه‌یی کشور بر اساس کاهش کشته‌ها بوده است؛ اما در زلزله بزرگ کرمانشاه پنج هزار میلیارد تومان خسارت وارد شد که بخش عمده‌یی از آن مربوط به تخریب اجزای غیرسازه‌یی ساختمان‌ها بوده است.
او با تاکید بر اینکه در این زمینه باید دو اقدام جدی آغاز شود، اظهار کرد: بر این اساس تدوین دستورالعمل طراحی برای اجزای غیرسازه‌یی را در دستور کار قرار دادیم که در سال گذشته راهنمای طراحی سازه‌یی را با همکاری سازمان نظام مهندسی و دفتر تنظیم مقررات وزارت راه منتشر کردیم. به گفته این مقام مسوول، اجرای این دستورالعمل منجر به کاهش خسارات ناشی از زلزله بر اجزای غیرسازه‌یی سازه‌ها خواهد شد.
شکرچی‌زاده تدوین الحاقیه‌یی برای لازم‌الاجرا کردن آیین‌نامه 2008 را از دیگر اقدامات این مرکز تحقیقاتی عنوان کرد و گفت: عدم اجرای آن تخلف محسوب می‌شود و امیدواریم تا پایان تیر ماه امسال این الحاقیه از سوی وزیر راه و شهرسازی ابلاغ شود.
ساختمان بدون وقفه با کاربری بیمارستان
رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به زلزله اخیر کرمانشاه افزود: تجربه زلزله کرمانشاه نشان داد که بیمارستان‌ها تاب‌آوری لازم را در برابر زلزله ندارند؛ از این‌رو در این زلزله بسیاری از مصدومان به دلیل ناکارآمد شدن بیمارستان‌ها، به بیمارستان‌های شهر مجاور منتقل شدند و وضعیت مصدومان نیز بدتر شد.
او اضافه کرد: بر این اساس از دو سال گذشته تدوین ضوابط طراحی ساختمان‌های بدون وقفه را در دستور کار قرار دادیم که بر اساس آن ضوابطی ارائه شود که بیمارستان‌ها بدون هیچ خسارتی در زمان زلزله بتوانند بدون وقفه به امر خدمت‌رسانی بپردازند. شکرچی‌زاده با تاکید بر اینکه در زمان زلزله حتی آسانسورهای بیمارستان‌ها باید کار کنند، گفت: این ضوابط نهایی و به تصویب کمیسیون‌های پژوهشی رسیده است و امیدواریم با ابلاغ آن بیمارستان‌ها تاب‌آوری لازم را در برابر زلزله کسب کنند. رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با تاکید بر اهمیت کیفیت مصالح ساختمانی و به ویژه میل‌گرد گفت: با افزایش قیمت‌ها، شاهد عرضه مصالح ساختمانی باکیفیت نامطلوب هستیم، به گونه‌یی که میل‌گردهای ذوبی با قراضه‌ها تهیه و توزیع می‌شوند و نگران این هستیم که این مصالح با کیفیت پایین در ساختمان‌ها استفاده شوند. او با تاکید بر اینکه میل‌گردهای باکیفیت پایین در سازه‌ها دچار شکست می‌شوند، ادامه داد: از سوی دیگر نگران کیفیت بتن‌ها هستیم، چرا که زلزله کرمانشاه نشان داد که بتن‌های استفاده شده در ساختمان‌ها، کیفیت لازم را ندارند و بخش عمده‌یی از خسارات سازه‌ها ناشی از پایین بودن کیفیت بتن بوده است.
کاهش ایمنی سازه‌ها در برابر زلزله
مدیر بخش زلزله مرکز تحقیقات مسکن، راه و شهرسازی هم در این نشست با بیان اینکه در سال‌های اخیر سازه‌های اسکلتی روند رو به رشدی را داشته‌اند، گفت: با وجود این اقدامات، آسیب‌پذیری ساختمان‌ها در برابر مخاطرات طبیعی کاهش نیافته است و نیازمند فرهنگ‌سازی بیشتر هستیم، چرا که تعداد واحدهای مسکونی سه برابر زمان زلزله رودبار شده است، ضمن آنکه بسیاری از خطوط و شریان‌های حیاتی توسعه یافته که این امر آسیب‌پذیری ما را در برابر حوادث طبیعی افزایش می‌دهد.
علی بیت‌اللهی با اشاره به جزئیات زلزله بزرگ منجیل در 28سال گذشته افزود: در 28سال گذشته 31 خردادماه زلزله رودبار با بزرگای 7.4 و در مقیاس دیگر با بزرگای 7.7 در منطقه‌یی در حوالی شهرهای رودبار، لوشان و رستم‌آباد رخ داد که امتداد آن در تهران و در منطقه امیرآباد احساس شد. او ادامه داد: در این زلزله 500 هزار نفر بی‌خانمان و 35هزار نفر کشته شدند، این حادثه دو سال بعد از رها شدن از جنگ تحمیلی در ایران رخ داد که ساختارهای لازم را برای مدیریت بحران نداشتیم. بیت‌اللهی با بیان اینکه این زلزله آثار مثبتی در ایجاد ساختارهای مدیریت بحران در برابر زلزله و حوادث غیرمترقبه در کشور داشته است، اضافه کرد: در آن زمان 8میلیون واحد مسکونی در کل کشور وجود داشت که اکثر این سازه‌ها فاقد اسکلت بودند. مدیر بخش زلزله مرکز تحقیقات مسکن، راه و شهرسازی اضافه کرد: در حال حاضر از 22میلیون واحد مسکونی در کل کشور حدود 13میلیون واحد آن مسکونی اسکلتی و 9میلیون آن فاقد اسکلت است. بیت‌اللهی با اشاره به اینکه در شهرهای بزرگ چون مشهد، تبریز، تهران و کرمان سازه‌ها در کنار گسل‌های فعال ساخته شده‌اند، اضافه کرد: این امر موجب آسیب‌پذیری شهرها شده است که باید نسبت به آن توجه بیشتری صورت گیرد.
صدور 12 نظریه فنی
در نشستی که به مناسبت بیست‌و‌هشتمین سالگرد زلزله منجیل برگزار شد، معاون پژوهش و فناوری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نیز با تاکید بر ضرورت استفاده از فناوری‌های نوین برای کاهش خسارات گفت: یکی از مهم‌ترین چالش‌ها برای پذیرش فناوری‌های نوین، تدوین استانداردهای لازم است که در این زمینه «نظریه فنی» برای 12 فناوری نوین در این مرکز صادر شده است. سعید بختیاری با تاکید بر اهمیت ایجاد ایمنی در سازه‌ها افزود: بر این اساس مجوزهای تحقیقاتی مهمی را پیگیری کردیم که از جمله آن می‌توان به افزایش تاب‌آوری و کاهش خطرپذیری در شهرها، کنترل شبکه شتاب‌نگاری، انتقال ایمنی حمل و نقل جاده‌یی، کاهش مصرف انرژی در ساختمان‌ها و آمایش صوتی در ساختمان‌ها اشاره کرد. او از تدوین برنامه تحقیقاتی پنج‌ساله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی خبر داد و افزود: این برنامه برای ارزیابی‌های دقیق‌تر به معاونت‌های مختلف وزارت راه و برخی اساتید حاضر در شورای راهبردی این مرکز تحقیقاتی ارسال شده است.
بختیاری با اشاره به فعالیت‌های این مرکز تحقیقاتی در سال گذشته یادآور شد: در سال گذشته 94پروژه به پایان رسید و 125پروژه جدید اجرایی شده که شامل پروژه‌های جاری مرکز در قالب برنامه‌های ملی و پروژه‌های حل مشکل است.
به گفته معاون پژوهش و فناوری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی 36مورد آیین‌نامه ضوابط و مقررات و 86 استاندارد ملی تهیه و تدوین شده و 12 ایستگاه شتاب‌نگاری جدید هم ایجاد شده است.
