تفکرات یک ذهن خلاق

تعادل| فرشته فریادرس|

از تفکرات یک ذهن خلاق برایتان خواهیم گفت. در تمامی سال‌های کاریش با برنامه‌هایی که روی آنتن صداوسیما برده، بدون اغراق جزو پربیننده‌ترین برنامه‌های استودیوی تهران بوده است. او را می‌توان امپراتور بدون رقیب مجریان صداوسیما خطاب کرد. او کسی نیست جز «عادل فردوسی پور.» مجری توانمندی که هر وقت برنامه ساخته، مخاطبان را با این جعبه جادویی شگفت انگیز آشتی داده است. اما او این‌بار برنامه جدید «بیست هجده» را با موضوع جام جهانی، روی آنتن برده و توانسته میلیون‌ها بیننده ایرانی را پای گیرنده های تلویزیونی بکشاند. این ویژه برنامه که از 21 خردادماه روی آنتن صدا وسیما رفته، آیتم‌های مختلفی را در بردارد که در بخشی از آن به معرفی کشورهای حاضر در این رویداد بزرگ ورزشی می‌پردازد. از آنسو، تعدادی از هنرمندان و بازیگران، نریشن و گویندگی این بخش را بر عهده‌ دارند. اما همه جذابیت های این برنامه مانع از این نشده که مخالفان فردوسی پور او را به نقد نکشانند؛ به طوریکه بارها در بوته نقد و حتی در مظان اتهام قرار گرفته است. اما پرسش اینجاست که چرا «عادل» صدا وسیما متفاوت و بدون رقیب است؟ و براستی تفاوتش با بقیه در چیست؛ در اجراء یا در ذهن خلاقش؟ پاسخ به این پرسش شاید خیلی سخت نباشد؛ چراکه هم در اجرا متفاوت بوده و هم در تفکراتش. شاید همین تفاوت‌ها بوده که او را یکه تاز میدان صدا، تصویر و اجرا کرده است.

به نظر می رسد، «عادل» علاوه بر قواعد اجرا، قواعد بازی را هم خوب می‌داند. او می‌داند کی، کجا و چگونه باید انتقاد کند؛ درست مثل فاکتورهای خبری که یک خبرنگار باید بداند. «عادل»، با اجرای متفاوت و راحتش، مخاطب را با خود همراه می‌کند. برنامه‌هایش یکنواخت نیست و حوصله‌ات سر نمی‌رود. او در عین حال، مرزبندی‌ها را هم خوب می‌شناسد؛ مرز میان «فوتبال و سیاست». مرزی‌بندی که این روزها از سوی برخی رسانه‌ها مورد انتقاد قرارگرفته، که باید از سوی عادل شکسته شود و او در برنامه پرببینده‌اش به مباحث سیاسی و تنش‌های بین المللی بپردازد.  اما او هوشمندانه اسیر چنین انتقاداتی نمی شود. می‌داند که او صاحب یک جایگاه ورزشی است نه سیاسی. البته او از ضعف‌ها، کمبودها و برخی پشت پرده‌های فوتبالی نیز سخن می‌گوید، اما در عین حال، مراقب است از خط قرمزها عبور نکند. همه اینها را که کنار هم می‌گذاریم، افسوس می‌خوریم چقدر از این عادل‌ها در عرصه سیاست و اقتصاد کم داریم.  البته همه اینها باعث نمی‌شود که چشممان را بر روی نقاط ضعف برنامه‌هایی که او می سازد ببندیم و چیزی نگوییم؛ به قول سعدی، «تا مرد سخن نگفته باشد/عیب و هنرش نهفته باشد.»

«بیست هیجده» از دریچه دید مخاطبان

از همین‌رو، اجازه بدهید از دریچه دید مخاطبان، برنامه فوتبالی «بیست هیجده» عادل فردوسی پور را به نقد بکشانیم. وقتی قرار است عادل مجری یک برنامه ورزشی آنهم در یک تورنمنت بزرگ جهانی باشد، قطعا سیل بسیاری از مخاطبان را با خود همراه می سازد، اما نباید فراموش شود، که جدای از یک اجرای خوب، برنامه باید آیتم های جذاب داشته باشد تا حوصله مخاطب سر نرود؛ چون زمانش طولانی است؛ اما به نظر می‌رسد، برنامه تنوع زیادی ندارد و کمتر به حواشی فوتبالی می‌پردازد، چیزی که علاقمندان دوست دارند.  از دیگر انتقادات، وجود گزارشگرانی است که حوصله ات را سر می‌برند تا یک بازی را گزارش دهند؛ گزارشگرانی که یا آنقدر جو بازی آنها را می‌گیرد که با تکرار یکسری جملات، اعصاب تماشاگران را بهم می ریزد، یا آنقدر بی‌حوصله بازی را گزارش می دهند، که بیننده ممکن است پای گیرنده خوابش ببرد.

اما در اینجا می خواهم نوک پیکان انتقاد را به سمت فردوسی‌پور نشانه بگیرم؛ او پیش از شروع جام جهانی قول داده بود، که پای ستاره‌های بین‌المللی را به این برنامه می کشاند. وعده ای که اما با کارشکنی های برخی از عوامل صداوسیما منتفی شد و ببیندگان یکبار دیگر از حق طبیعی شان محروم شدند.  البته او در اولین گام «ساموئل اتوئوی» کامرونی را به برنامه‌اش آورد. اما همه ماجراها و حاشیه‌ها متوجه میهمان ویژه بعدی عادل در روز بازی ایران مقابل اسپانیا یعنی

« کارلوس پویول» شد. بازیکنی که با وجود سفر به ایران، حضورش در برنامه به دلایل عجیب و غریبی میسر نشد و پس از آن بود که صدا و سیما رسما اعلام کرد حضور میهمان خارجی در این برنامه از این به بعد ممنوع است. از این رو،  فردوسی‌پور برای انتخاب میهمانانش با محدودیت مواجه است و تنها از بین هموطنان اجازه انتخاب دارد.

در عین حال، اگر فردوسی پور بهترین‌گزارشگر فوتبال رسانه ملی نباشد، در زمره بهترین‌ها قرار دارد؛ تسلط کامل و حرفه‌ای به میدان و گزارش متن به جای فرع‌های بی‌اهمیت، او را در این سال‌ها متمایز کرده و عادل توانسته خود را در این سطح حفظ کند. همین نیز باعث شده تا انتظارات از وی بالا باشد و مردم با میزان‌هایی دیگر به نقد عملکرد وی بپردازند. این اتفاق اما در روز بازی برابر مراکش، با تردیدهایی جدی مواجه شد. چرا که به گفته برخی از منتقدین، یک مجری نباید حس منفی و اضطراب را به مخاطبین انتقال دهد. کاری که به گفته آنها عادل در بازی ایران با مراکش انجام داد. البته در مقابل برخی همچنان او را بهترین گزارشگر می دانند، که باید گزارش بازی ها را به او سپرد.

از سوی دیگر، انتقاداتی به  برنامه «بیست هیجده» که این روزها به مناسبت جام جهانی روسیه روی آنتن شبکه سوم سیما می رود، نیز وارد است. این  برنامه جذاب و فراگیر توانسته طیفی از مردم را با خود همراه کند. این برنامه اما یک بخش جذاب دیگر هم دارد؛ آنهم مراسم قرعه کشی است.  در  همین زمینه اپلیکیشن جام۲۱ (جام جهانی ۲۰۱۸) نیز به کاربران و علاقه‌مندان به این رویداد بین‌المللی عرضه شده است. این اپلیکیشن دارای ویژگی‌های بسیار زیادی است و مهم‌تر از همه این موارد جوایز ویژه‌ای‌ست که فردوسی‌پور و اسپانسر برنامه ۲۰۱۸ برای شرکت کنندگان آن در نظر گرفته‌اند. مهم‌ترین کاربرد این اپلیکیشن، پیش بینی تمام بازی‌های جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه است و کاربران می‌توانند با پیش بینی رایگان( برخلاف دیگر اپلیکیشن‌های مشابه) جوایز میلیونی دریافت کنند. اما برخی با انتقاد از این موضوع، دعوت از بینندگان برای شرکت در مسابقه و قرعه‌کشی با دادن وعده جوایز چندین میلیونی در این برنامه، را برخلاف رسالت صداوسیما در جهت ترویج اقتصاد مقاومتی و دوری از ‌اشرافی‌گری می دانند. به گفته آنها فضای برنامه به مراسم بلیت بخت‌آزمایی شباهت می‌یابد.  اما انتقاد دیگر در این بخش اینکه، علی‌رغم راحتی و سهولت بسیار بالای پیش بینی موجود در این اپلیکیشن، ظاهرا عوامل برنامه فراموش کرده اند، همه گوشی‌های تلفن همراه امکان اجرای این برنامه را ندارند. اگرچه این طیف از مخاطبان می‌توانند از طریق پیامک در قرعه‌کشی شرکت کنند، اما موضوع اینجاست که طی هفته اخیر، نتایج امتیازات کسانی که در مسابقه به صورت پیامکی شرکت می‌کنند، برای آنها ارسال نمی‌شود. برهمین اساس عوامل برنامه باید به منظور همراهی مخاطبان، در راستای رفع ایرادات برنامه گام بردارند.  انتقاد دیگری که به برنامه «بیست‌هیجده» از سوی مخاطبان و حتی برخی از چهره های معروف ورزشی نیز مطرح می‌شود، وضعیت تبلیغات تلویزیون در این برنامه است. به گفته این طیف از منتقدین، «نحوه زمان بندی تبلیغات، حضور کارشناسان و میزان فرصت برای صحبت کردن» اشکال دارد. موضوعی که ظاهرا خود مورد انتقاد خود فردوسی پور است؛  به طوریکه در پاسخ به این انتقاد مهدوی‌کیا، گفته بود: «جانا سخن از دل ما می‌گویی.»  

در پایان این نوشتار بد نیست بگوییم،  هرچند برخی به دنبال این هستند تا بعضا فردوسی پور را وارد حاشیه‌های سیاسی کنند، اما او با هوش وافرش به خوبی توانسته خود را تا کنون از این تله برهاند.