«مهاجرت ثانویه»، طناب نجات مرکل

گروه جهان|

 آنگلا مرکل صدراعظم آلمان در نشست بروکسل برای مهار بحران مهاجرت که پایه‌های دولتش را نشانه رفته بود به یک پیروزی مهم دست یافته است. گرچه همین حالا زمزمه‌های نارضایتی از فرانسه و ایتالیا به گوش می‌رسد، برخی ناظران بر این باورند که پس از سال‌ها تنش بین سران اتحادیه اروپا بر سر پذیرش مهاجران، توافق تاریخی اخیر در بروکسل می‌تواند راه را برای اروپای واحد هموار کند.

پس از پایان نشست سران اتحادیه اروپا در بروکسل، آنگلا مرکل صدراعظم آلمان با هواپیما به سوی برلین پرواز کرد تا در آنجا به شریک حکومت ائتلافی خود درباره نتایج این نشست اطلاع بدهد. مرکل نهایتا احساس خوبی دارد، از اینکه توانسته حداقل با دو کشور اروپایی یونان و اسپانیا به توافق برسد تا پناهجویانی که قبلا در این کشورها ثبت شده‌اند، از مرز آلمان به این دو کشور مسترد شوند. اما این اقدام فقط در قبال پناهجویانی تطبیق می‌شود که به سه مرز ایالت بایرن وارد شوند. هورست زیهوفر وزیر کشور آلمان که درباره سیاست پناهجوپذیری با مرکل اختلاف شدیدی دارد، تهدید کرده اگر از جمله با پدیده مهاجرت ثانویه در سطح اروپا برخورد نشود، مرزهای آلمان را به روی پناهجویانی خواهد بست که در کشور دیگری ثبت‌نام شده‌اند. حال آلمان با اسپانیا و یونان توافق کرده پناهجویانی که مشخصات‌شان در بدو ورود به اتحادیه اروپا در این دو کشور ثبت شده، در صورتی که راهی آلمان شده باشند، آلمان آنها را به اسپانیا و یونان بازمی‌گرداند. این پدیده که مهاجرت ثانویه خوانده می‌شود، یکی از مشکلات اصلی از جمله در برلین است.

به ‌گزارش دویچه‌وله، توافق آلمان با اسپانیا و یونان در حاشیه نشست سران سیاسی اتحادیه اروپا در بروکسل حاصل شد؛ نشستی که در آن تلاش شد برای مشکلات ناشی از موج پناهجویی در اروپا راه‌حل‌هایی با مشارکت همه کشورهای اتحادیه ارائه شود. پیش‌تر از بروکسل خبر رسیده بود که سران اتحادیه اروپا بر سر تغییرات مهمی در قوانین پناهجویی اتحادیه به توافق رسیده‌اند. از جمله در موارد زیر تصمیم‌گیری شده است:

مهاجرت ثانویه: پناهجویانی که مشخصات آنها در یک کشور اروپایی ثبت شده، اما به کشور دیگری می‌روند. در بیانیه نشست سران سیاسی اتحادیه اروپا در بروکسل از اعضا خواسته شده مقدمات قانونی و اداری لازم در عرصه ملی را فراهم کنند تا مهاجرت ثانویه متوقف شود و برای رسیدن به این هدف با هم همکاری نزدیک کنند. به این ترتیب سران سیاسی اروپا به صورت نمادین از مرکل پشتیبانی کردند. مرکل خواستار قراردادهای دو و سه‌جانبه در سطح اروپا شده بود، برای بازگرداندن پناهجویانی که مشخصات‌شان در کشور دیگری ثبت شده است. نمادین به این دلیل که بستر قانونی عقد چنین پیمان‌نامه‌هایی مدت‌هاست که فراهم شده است.

گارد ساحلی لیبی: لیبی مبدا اصلی حرکت پناهجویان از آفریقا به ایتالیاست. اتحادیه اروپا سال‌هاست به شکل‌گیری گارد ساحلی لیبی کمک می‌کند. وظیفه این گارد از جمله این است که پناهجویان را در آب‌های لیبی نجات دهد و به کشور بازگرداند. سران اتحادیه اروپا در نشست بروکسل تصمیم گرفتند، کمک به گارد ساحلی لیبی تقویت شود. برخورد با قاچاقچیان انسان که کانون فعالیت‌شان در لیبی است هم باید «تشدید شود».

عملیات نجات دریایی به دست سازمان‌های غیردولتی: ایتالیا و مالت سال‌هاست از سازمان‌های غیردولتی امدادرسانی که با کشتی‌های خود پناهجویان را در آب‌های لیبی نجات می‌دهند، انتقاد می‌کنند. این دو کشور سازمان‌های یاد شده را به تسهیل فعالیت باندهای قاچاق انسان متهم می‌کنند. ایتالیا و مالت اخیرا در اعتراض به این موضوع بندرهای خود را روی کشتی‌های این سازمان‌ها بستند. سران سیاسی اتحادیه اروپا در بروکسل تصمیم گرفتند: «همه کشتی‌های شناور در دریای مدیترانه باید تابع قوانین باشند و نباید مخل فعالیت گارد ساحلی لیبی باشند.»

اردوگاه‌های پناهجویی خارج از مرزهای اتحادیه اروپا: سران اتحادیه خواستار بررسی امکان تاسیس اردوگاه‌های پناهجویان در خارج از اتحادیه شدند. این اردوگاه‌ها باید برای رعایت استانداردهای جهانی با «همکاری نزدیک» کمیساریای عالی سازمان ملل متحد برای پناهجویان و سازمان بین‌المللی مهاجرت برپا شوند. تاکنون هیچ کشوری مثلا در شمال آفریقا، حاضر نشده میزبان چنین اردوگاه‌هایی باشد.

اردوگاه‌های پناهجویی در داخل مرزهای اتحادیه اروپا: ایتالیا در تصویب این مورد نقش کلیدی داشت. این کشور به عنوان دروازه اصلی ورود پناهجویان به اتحادیه اروپا سال‌هاست، گلایه می‌کند که تنها مانده است. سران اتحادیه اروپا در بروکسل توافق کردند که تنها ایتالیا میزبان نباشد، بلکه پناهجویان نجات‌یافته از دریا به اردوگاه‌هایی که کشورهای دیگر اتحادیه داوطلبانه برپا کرده‌اند، منتقل شوند. پناهجویانی که با درخواست پناهندگی‌شان موافقت می‌شود، از این مراکز به کشورهای دیگر اتحادیه منتقل می‌شوند؛ البته مشروط بر اینکه کشوری میزبانی آنها را بپذیرد. این بند از موافقتنامه سران اتحادیه اروپا ابهامات فراوانی دارد.

مرزبانان اتحادیه اروپا: آژانس مرزبانی اتحادیه اروپا (فرونتکس) هم باید بیشتر تقویت شود؛ هم برای حفاظت از مرزهای اروپا و هم برای دیپورت ‌کردن پناهجویانی که با تقاضایشان موافقت نشده است. هم امکانات این آژانس و هم اختیارات آن قرار است مورد بازبینی قرار گیرد.

اصلاح قانون پناهجویی اتحادیه اروپا: سران اتحادیه اروپا قوانین پناهجویی را هم اصلاح کرده‌اند. بر این اساس مزایای پناهجویان محدودتر می‌شود و پناهجویانی که به کشورهای دیگر عضو اتحادیه بروند، جریمه می‌شوند. همچنین قرار است، مشخصات پناهجویان در بانک اطلاعاتی انگشت‌نگاری اتحادیه اروپا با دقت بیشتری ثبت شود.

زمزمه‌های نارضایتی

توافق تاریخی رهبران اروپایی در شرایطی است که اعضای اتحادیه اروپا امیدوارند درباره معاهده دوبلین هم به توافق جمعی برسند. بر اساس این معاهده باید به درخواست پناهندگی پناهجویان در نخستین کشوری که به آن وارد می‌شوند، رسیدگی شود. دروازه‌های ورودی پناهجویان خواستار تقسیم عادلانه پناهجویان در همه کشورهای اتحادیه هستند. کشورهای شرق اروپا اما سال‌هاست در برابر تغییر معاهده دوبلین مقاومت می‌کنند.

این در حالی است که رهبران اروپا درباره اینکه چه‌طور توافق تازه ‌سرگرفته برای بحران مهاجرت را در عمل اجرا کنند هم اختلافاتی دارند. به گزارش بی‌بی‌سی امانوئل ماکرون رییس‌جمهور فرانسه شنبه گفته کشورش مراکزی برای نگهداری پناهجویان برپا نمی‌کند، چون این کشور جایی نیست که پناهجویان در مسیرشان برای رسیدن به اروپا، اول به آنجا رسیده باشند. از آن‌طرف جوزپه کونته نخست‌وزیر ایتالیا که او هم از جمله رهبران تاییدکننده توافق اخیر در بروکسل بوده، ‌می‌گوید این مراکز می‌تواند در هر جای اتحادیه اروپا ایجاد شوند. دونالد توسک رییس اتحادیه اروپا درباره دشواری‌هایی بر سر راه اجرای توافق هشدار داده است. مرکل هم که بسیاری این توافق را طناب نجات او از بحران‌های سیاسی داخلی می‌دانند، گفته پس از توافق کار بیشتری برای حل اختلاف‌ها لازم است.