مناطق فقیرنشین در اصابت بیشترین تورم
گروه اقتصادکلان|
مرکز آمار در گزارشی شاخص قیمت مصرف‌کننده در خرداد ١٣٩٧ را به تفکیک استان‌ها منتشر کرد. این گزارش که تغییرات قیمتی کالاها و خدمات مصرفی مناطق مختلف کشور را بر اساس تقسیمات استانی و در سطوح روستایی و شهری محاسبه می‌کند، نشان می‌دهد آن واحدهای سیاسی و جغرافیایی‌ای که از نظر اقتصادی محروم‌تر شناخته می‌شوند دارای تورم بالاتری هستند. به عنوان نمونه استان‌های ایلام و کرمانشاه در شاخص‌های تورم نقطه به نقطه و متوسط بیشترین افزایش را نسبت به دیگر استان‌ها و در صدر لیست آنها قرار دارند. از سوی دیگر این آمارها حاکی از افزایش سرعت رشد قیمت‌ها در روستاهاست. نرخ تورم ماهانه روستایی در حالی به 2.7درصد رسیده که شهرها و استان‌های کشور به ترتیب 1.7 و 1.9 درصد رشد کرده‌اند. این آمارها نشان می‌دهد که شکاف تورم در میان استان‌ها سیری افزایشی در پیش گرفته و به 5.2 درصد رسیده است. این شکاف در میان روستاها ٦.٨درصد است که نسبت به ماه قبل ٠,٢ واحد درصد افزایش نشان می‌دهد.
بیشترین تورم استانی در ایلام
به گزارش «تعادل» بر اساس گزارش مرکز آمار کشور در خرداد ماه امسال بیشترین نرخ تورم نقطه به نقطه مربوط به استان ایلام (١٣,٩درصد) و کمترین آن مربوط به استان اردبیل (6.9درصد) بوده است. یعنی خانوارهای ساکن استان ایلام به‌طور متوسط 3.7 درصد بیشتر از میانگین کل کشور و خانوارهای ساکن استان اردبیل به‌طور متوسط 3.3درصد کمتر از میانگین کل کشور نسبت به خرداد ١٣٩٦ برای خرید یک «مجموعه کالا و خدمات یکسان» هزینه کرده‌اند.
در خردادماه ١٣٩٧ عدد شاخص کل برای خانوارهای کل کشور (١٠٠=١٣٩٥) به ١١٦,٢ رسید که نسبت به ماه قبل 1.9درصد افزایش نشان می‌دهد. درصد تغییر شاخص کل نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) برای خانوارهای کل کشور 10.2درصد است. بیشترین نرخ تورم نقطه به نقطه مربوط به استان ایلام (13.9درصد) و کمترین آن مربوط به استان اردبیل (6.9درصد) است. یعنی خانوارهای ساکن استان ایلام به‌طور متوسط 3.7 درصد بیشتر از میانگین کل کشور و خانوارهای ساکن استان اردبیل به‌طور متوسط 3.3درصد کمتر از میانگین کل کشور نسبت به خرداد ١٣٩٦ برای خرید یک «مجموعه کالا و خدمات یکسان» هزینه کرده‌اند. نرخ تورم 12ماهه منتهی به خرداد ماه ١٣٩٧ برای خانوارهای کل کشور به عدد 8.2درصد رسید. بیشترین نرخ تورم 12ماهه مربوط به استان کرمانشاه (11.1درصد) و کمترین آن مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد (5.9درصد) است. شکاف نرخ تورم 12ماهه استان‌ها در خرداد ماه 5.2درصد است که نسبت به ماه قبل 0.2 واحد درصد افزایش نشان می‌دهد.
تورم 14.6درصدی خانوارهای شهری همدان
بر اساس گزارش مرکز آمار در خرداد ماه ١٣٩٧ عدد شاخص کل برای خانوارهای شهری کل کشور (١٠٠=١٣٩٥) به ١١٦,١ رسیده که نسبت به ماه قبل 1.7درصد افزایش نشان می‌دهد. درصد تغییر شاخص کل نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) برای خانوارهای شهری کشور 10.2درصد است. بیشترین نرخ تورم نقطه به نقطه خانوارهای شهری کشور مربوط به استان همدان (14.6درصد) و کمترین آن مربوط به استان اردبیل (6.8 درصد) است. نرخ تورم 12ماهه منتهی به خرداد ماه ١٣٩٧ برای خانوارهای شهری کشور به عدد 8.2 درصد رسید. بیشترین نرخ تورم 12ماهه مربوط به استان لرستان (11.4درصد) و کمترین آن مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد (6.1درصد) است. شکاف نرخ تورم 12ماهه استان‌ها در خرداد ماه 5.3درصد است که نسبت به ماه قبل 0.2 واحد درصد افزایش نشان می‌دهد.
فشار بر خانوارهای روستایی کرمانشاه
در خرداد ماه ١٣٩٧ عدد شاخص کل برای خانوارهای روستایی کشور (١٠٠=١٣٩٥) به ١١٧,١ رسید که نسبت به ماه قبل 2.7درصد افزایش نشان می‌دهد. درصد تغییر شاخص کل خانوارهای روستایی نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) برای کل کشور 9.9درصد است. بیشترین نرخ تورم نقطه به نقطه خانوارهای روستایی مربوط به استان کرمانشاه (14.3درصد) و کمترین آن مربوط به استان کرمان (5.6درصد) است. نرخ تورم 12ماهه منتهی به خرداد ماه ١٣٩٧ برای خانوارهای روستایی کشور به 7.9درصد رسید. بیشترین نرخ تورم دوازده ماهه مربوط به استان کرمانشاه (11.4درصد) و کمترین آن مربوط به استان سیستان وبلوچستان (4.7درصد) است. شکاف نرخ تورم 12ماهه استان‌ها در خرداد ماه 6.8 درصد[١] است که نسبت به ماه قبل ٠,٢ واحد درصد افزایش نشان می‌دهد.
عاملان شکاف قیمت‌ها
شاخص قیمت مصرف‌کننده به مثابه یک فرمول ریاضی تنها تغییرات یک سبد کالا و خدمات منتخب را می‌سنجد و از جایی که احکام ریاضی متضمن روش‌های عینی و قابل مقایسه است باید یک سبد یکسان را برای محاسبه در نظر گیرند. اما با این حال همین سبد یکسان در مناطق مختلف کشور رفتارهای متفاوتی از نظر قیمتی بروز می‌دهند. کارشناسان معتقدند که دلیل این امر به هزینه‌های متفاوت تولید برخی کالاهای بومی برمی‌گردد. اما جدا از این مساله که موضوع گزارش حاضر نیست، تامل اختصاری بر چرایی افزایش تورم در مناطق کم برخوردار و روستایی حایز اهمیتی فراوان است.
این امر که تجربه‌های متفاوت تورمی در میان مناطق و حتی خانوارهای مختلف وجود دارد دقیقا به فرمول شاخص قیمت مصرف‌کننده برمی‌گردد. این شاخص برخلاف باور غلطی که آن را سنجه‌یی برای رشد قیمت‌ها درنظر می‌گیرد، فرمولی برای تعیین قدرت خرید خانوارهاست. هرچند می‌توان از آن به عنوان یک سنجه نسبی در روند قیمت‌ها استفاده کرد اما این قیمت‌ها تنها به برخی کالاها و خدمات متعارف که از نظر آماری بیشترین مصرف را در میان خانوارها دارند، برمی‌گردد. بدین‌سان اگر قیمت کالایی بالا برود و متعاقب آن تغییر در الگوی مصرف و جایگزینی کالای مشابه داشته باشیم در این صورت نقطه هدف سنجش نه قیمت‌ها بلکه قدرت خرید بوده است.
نتیجتا اینکه خانوارها با توجه به میزان درآمد و هزینه‌های خود مصرف‌شان را مدیریت می‌کنند. در فرمول تورم نیز آنچه دهک‌های درآمدی را از یکدیگر مجزا می‌کند، وزن کالا در سبد مصرفی خانوار است. دهک‌های کم‌درآمد به علت درآمد کمتر، هزینه کمتری را به تفریح و سرگرمی و حتی بهداشت و درمان اختصاص می‌دهند. از این جهت، وزن این کالاها در سبد مصرفی آنها کمتر است. در مقابل بیشترین سهم را خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها دارند. آنها بیشتر مخارج خود را معطوف این دسته از کالاها و در واقع ضروریات زندگی می‌کنند. مطابق محاسبات مرکز آمار بیش از ۴۰ درصد از سبد مصرفی گروه‌های کم‌درآمد را خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها تشکیل می‌دهند. اگر در این کالاها گرانی اتفاق بیفتد، برای کم‌درآمدها بسیار قابل لمس است. در نتیجه اگر تورم خوراکی‌ها زیاد شود، فشار بر گروه‌های کم‌درآمد نیز افزایش خواهد یافت. برداشت دیگری که از این واقعیت می‌توان داشت، اینکه اگر تورم بر اثر افزایش قیمت کالاهای خوراکی رشد کند، در آن صورت فشار بر قشر ضعیف افزایش خواهد یافت. از طرفی دیگر، اگر تورم از کانال افزایش قیمت کالاهای غیرخوراکی و خدماتی رشد کند، آنگاه فشار تورمی بر اقشار ضعیف کاهش خواهد یافت و شاخک‌های تورمی پردرآمدها فعال‌تر می‌شود.
هرچند گزارش‌های تورم استانی مرکز آمار به‌طور دقیق به موضوع اوزان گروه‌های کالایی اشاره‌یی نکرده اما احتمالا افزایش تورم در گروه‌های خوراکی موجب افزایش شکاف در شاخص استان‌ها شده است. گزارش قبلی این نهاد رسمی حاکی از افزایش ماهانه گروه خوراکی‌ها به میزان 4.2درصد است در حالی که گروه غیرخوراکی رشد 0.9درصدی داشته است.
