عقل و جنون در برابر هم

مهدی بیک|

نیمی از جام جهانی گذشت؛ به همین سادگی و به همین سرعت؛ چشم‌های خیره؛ نگاه‌های نگران؛ سرنوشت‌های مبهم؛ انفجارهای ناگهانی؛ نغمه‌های شادی بخش برای رسیدن به هدف یا غم عمیقی که شکست می‌آفریند؛ سرنوشت مقدر اما انگار این است؛ «اول زیبایی از راه می‌رسد و بعد فتح پیروزی رخ می‌نمایاند؛ این رویه هرگز جابه‌جا نمی‌شود. مهم‌ترین چیز لذت بردن است. برنده شدن مهم‌ترین چیز نیست. فوتبال هنر است پس باید در آن خلاقیت داشت. اگر وینسنت ون گوگ کبیر یا ادگار دگای دانشمند می‌دانستند که چقدر قرار است معروف شوند، آنقدر موفق نمی‌شدند. باید از انجام هنر لذت ببرید، نه اینکه مدام با این سوال روبرو شوید که آیا برنده می‌شوم یا نه؟» این عبارتی است که روزی روزگاری دکتر «سوکراتس» اسطوره تیم ملی فوتبال برزیل در دهه80 میلادی به زبان آورده است تا شور و اشتیاق خود را نسبت به رویکرد زیبایی شناسانه به فوتبال ارائه کند. رویکردی که هرچند شاید در برهه‌هایی از تاریخ پرفراز و نشیب فوتبال به حاشیه رانده شده باشد اما هر بار دوباره در شکل و شمایل تازه‌یی ظهور کرده و روح و روان عاشقان فوتبال را به تسخیر خود در آورده است.

با پایان گرفتن بازی‌های یک شانزدهم نهایی و مشخص شدن شمایل 8تیم صعود کرده به دور سوم بازی‌های جام جهانی دوباره موعد تحلیل‌ها و ارزیابی‌ها و مقایسه‌های تطبیقی جام جهانی از راه رسیدند؛ اعداد و ارقامی که به شکل حیرت آوری اذهان عاشقان فوتبال را به تسخیر خویش در می‌آورد و خود را در هیات واقعیت‌ها به اذهان عمومی فوتبالدوستان عرضه می‌کند. تب همه گیر فوتبال، در مواقع برگزاری جام جهانی، زمانی باعث توقف کامل امور جاری زندگی و خیره شدن چشمان انبوه مردم از طبقات مختلف اجتماعی و اقتصادی به صفحه تلویزیون می‌شود و زمانی دیگر خود را هیبت الهه‌های شادی یا غم عرضه می‌کند و طرفداران را با خود به لحظه موعود می‌برد. با توجه به این واقعیت که فوتبال یکی از مهم‌ترین بستر‌ها برای خاطره بازی است بانگاهی به تاریخ پرفراز و نشیب فوتبال سراغ بازی‌های مرحله یک هشتم نهایی جام 21 رفتیم تا نوری به ابعاد پنهان بازی‌هایی بتابانیم که قرار است تاریخ جام جهانی روسیه را بسازند.

 فرانسه – اروگوئه، جمعه ۱۵ تیر، ساعت 18:30

از میان 8تیم صعود کرده به دور سوم بازی‌های جام 21، 6 تیم از قاره اروپا و 2تیم از امریکای‌جنوبی هستند. 2 قاره‌یی که تمام سهم اصلی قهرمانی‌های ادوار جام جهانی را به خود اختصاص داده‌اند. آسیا و آفریقا در کنار اقیانوسیه هیچ تیمی در این مرحله از جام جهانی ندارند؛ نکته‌یی که فاصله معنادار این قاره‌ها با سطح اول فوتبال دنیا را نشان می‌دهد. اما با حدف قدرت‌های سنتی جام جهانی مانند آلمان، آرژانتین؛ اسپانیا؛ پرتغال و... فرانسه این فرصت را خواهد داشت تا رویای فتح دوباره جام جهانی را در سر بپروراند. رویایی که پیش از این یک‌بار در سال98 با برد 3بر صفر برابر برزیل آن را تعبیر کرد و یک‌بار دیگر در جام جهانی 2006 آلمان تا نزدیکی دستیابی به آن قرار گرفت اما ضربه سر زیدان به سینه ماتراتزی آن را بر باد داد. در سوی دیگر میدان اروگوئه قهرمان 2 دوره جام جهانی (1930 و 1950میلادی) ایستاده که با تکیه بر بازی‌های منطقی ومعقولانه تلاش می‌کند تا چراغ شانس خود را برای ادامه مسیر همچنان روشن نگه دارد.

 برزیل – بلژیک، جمعه ۱۵ تیر، ساعت 22:30

بازی مرحله یک‌ چهارم نهایی بلژیک و برزیل که روز جمعه در کازان برگزار می‌شود، قاعدتا باید یک مسابقه کلاسیک دیگر باشد. برزیل و بلژیک در حال حاضر در رده‌بندی فیفا، به ترتیب دوم و سوم هستند. بنابراین طبیعی است که بینندگان خواستار برگزاری بازی دیداری در عالی‌ترین سطوح جام باشند. این دو تیم پیش از این در جریان بازی‌های 2002 کره و ژاپن نیز در این مرحله با هم دیدار کرده بودند که آن دیدار را برزیلی‌ها با 2گل به سود خود پایان دادند و در ادامه هم توانستند با مثلث رویایی رونالدو-ریوالدو و رونالدینهو بر جام جهانی بوسه زنند. خاطرات خوبی که برزیل در جام جهانی 2002 داشته باعث شده تا رسانه‌ها و طرفداران سلسائو با حس خوبی به استقبال این بازی بروند. مهم‌ترین افتخار بلژیک در جام‌های جهانی رتبه چهارم این تیم در جام جهانی 82 است که دیگر تکرار نشده است. اما برزیلی‌ها که پیش از شروع تورنمنت بخت اصلی قهرمانی به حساب می‌آمدند در مرحله گروهی توسط سوییس متوقف شدند و به سختی توانستند بر کاستاریکا پیروز شوند. اما برزیلی‌ها در نیمه دوم بازی مرحله یک‌هشتم‌ خود در مقابل مکزیک درخشان ظاهر شده و نگاه‌ها را به خود جلب کردند. بسیاری از تحلیلگران برزیل را مهم‌ترین بخت قهرمانی در جام 21 می‌دانند و بعد از برزیل از تیم‌های مثل فرانسه و انگلیس و حتی کرواسی یاد می‌کنند.

 انگلیس - سوئد، شنبه ۱۶ تیر، ساعت 18:30

روایت تیم ملی انگلیس برای طرفداران فوتبال روایت تیمی است که هرچند خود را مبدع فوتبال می‌داند اما هرگز نتوانسته تصویر درخشانی از خود در جام‌های جهانی به یادگار گذارد. اگر قهرمانی انگلیس در جام جهانی 66لندن را در میان حواشی بسیار زیاد به دست آمد را کنار بگذاریم؛ تمام دستاورد انگلیس از جام‌های جهانی به یک رتبه چهارمی در جام جهانی 90 ایتالیا باز می‌گردد که آن هم به خاطر حضور درخشان ستاره‌یی چون پل گاسکوئین به دست آمده است. در باقی موارد تیم‌های انگلیسی تنها نقش میهمان را در جام جهانی بازی می‌کردند و در اغلب موارد یا در دوره گروهی حذف می‌شدند یا اینکه در مراحل حذفی از قطار جام جهانی پیاده می‌شدند. اما تحلیلگران معتقدند که تیم ملی انگلیس مدل 2018 با نمونه‌های قبلی تفاوت‌هایی دارد؛ مهم‌ترین تفاوت این تیم حضور گواردیولا در یکی از تیم‌های مهم انگلیسی است که تاثیر فراوانی بر شاکله کلی این تیم داشته است. تحلیلگران ادعا می‌کنند که قهرمان‌های دو دوره گذشته جام جهانی تیم‌هایی بوده‌اند که پپ گواردیولای بزرگ در باشگاه‌های آن کشور فعالیت داشته است. اسپانیای 2010 و آلمان 2014 هر دو کشورهایی بوده‌اند که توانسته‌اند ایده‌های پپ را به کار بگیرند و این الگوهای فوتبالی در نهایت منجر به قهرمانی آنها شده است. اما سوئدی‌های سخت کوش هم تیمی نیستند که به این راحتی فرصت منحصر به فرد جام 21 برای افتخارآفرینی را از دست بدهند. نوع بازی سوئد در دور گروهی و مرحله دوم نشان داد که انگلیسی‌ها برای عبور از این مرحله کار بسیار سختی را خواهند داشت و سوئد هر آن تونایی زخم زدن به بریتانیایی‌هایی را دارد.

 روسیه – کرواسی، شنبه ۱۶ تیر، ساعت 22:30

جملات زیادی در ستایش از فوتبال وجود دارد که برخی از آنها از دیگر جمله‌ها مشهورتر هستند. برخی از آنها در حافظه جمعی عاشقان فوتبال ماندگار شده‌اند و دهان به دهان چرخیده‌اند و برخی دیگر از یادها رفته‌اند. جملاتی که در هر کدام از آنها تلاش شده تا بخشی از واقعیات نهفته در این رشته پرطرفدار عیان شود. به عنوان نمونه خوزه مورینیوی پرتغالی در مورد فوتبال می‌گوید: «فوتبال یک بازی در مورد احساسات و هوش شماست. بنابراین در این بازی عشق و عقل در برابر هم صف می‌کشند و به تلاطم در می‌آیند.» این تعریف از فوتبال به طرز عجیبی با دیدار از روسیه و کرواسی انطباق دارد؛ در یک طرف کرواسی ایستاده است که فوتبال را شورانگیز بازی می‌کند و در سوی دیگر میدان روسیه نشسته که با سلاح بازی عاقلانه‌اش توانست اسپانیای پرافتخار را از پیش رو بردارد. بنابراین نبرد روسیه و کرواسی را می‌توان نبرد احساس و عقل نامید. نبردی که هر تیمی که در آن پیروز شود به رستگاری در جام جهانی بیشتر نزدیک می‌شود و فرصتی منحصر به فرد برای افتخارآفرینی خواهد داشت.