جام‌جهانی در خدمت محیط‌زیست
ریحانه جاویدی|
جام جهانی فوتبال از مهم‌ترین و پرطرفدارترین رویدادهای ورزشی جهان است. میلیون‌ها بیننده در سراسر دنیا چشم به مستطیل سبز فوتبال می‌دوزند و بازی‌های جام را دنبال می‌کنند اما اگر از زاویه فرهنگ‌سازی به چنین رویدادی نگاه شود، متوجه می‌شویم که چه فرصت ایده‌آلی برای نهادینه کردن برخی اصول اخلاقی و تغییر عادت‌های نادرست در سطح بین‌المللی در اختیار رسانه‌ها و دولت‌ها قرار می‌گیرد. یکی از مسائل مهم بین‌المللی که دغدغه مردم دنیاست، مسائل مربوط به محیط زیست بوده اما درکنار تمام هیجانات و سرخوشی‌های جام جهانی به نظر نمی‌رسد که مسائل محیط زیستی به اندازه کافی مورد توجه مردم باشد اما برگزار‌کنندگان جام جهانی از توجه به مسائل محیط زیستی غافل نیستند و در سال‌های اخیر در بسیاری از بازی‌های جهانی و پرمخاطب، اهداف محیط زیستی را مد نظر قرار داده‌اند و برای هر بازی یک هدف زیست محیطی در نظر گرفته‌اند، همچنین از آنجایی که امروزه جوامع انسانی بیشتر از پیش نسبت به تغییرات آب و هوایی و نیاز به بقا و پایداری آگاه شده‌اند، گسترش عادات و صفات پاک منسوب به جوامع سبز و دوستدار محیط زیست در جام جهانی تنها می‌تواند پیشنهاد مزایده کشور میزبان را ارتقا دهد. حالا چند سالی می‌شود که هر دوره از رقابت‌های جام جهانی، یک هدف محیط زیستی خاص را دنبال می‌کند که دولت‌ها را مجبور به رعایت آن کرده و از طرف دیگر مردم را بیش از پیش نسبت به رعایت برخی اصول محیط زیستی آگاه کرده است.
به عنوان مثال در جام جهانی سال ۲۰۰۶ در آلمان، تلاش‌های این کشور با اختصاص دادن سیستم حمل و نقل عمومی رایگان برای هواداران و پارکینگ‌های رایگان دوچرخه و همچنین بهره‌برداری از استادیوم‌هایی با بهره‌گیری از انرژی خورشیدی و مجهز به سیستم‌های جمع‌آوری آب باران موفقیت‌های چشم‌گیری به همراه داشت. این موفقیت‌ها همچنین با برنامه‌ریزی‌های دقیق برای تخصیص مسیرهای نسبتا کوتاه برای جابه‌جایی و سفر هواداران برای تماشای بازی‌های مختلف نیز همراه بود که طرح متعادل کردن گاز کربن فیفا به عنوان نخستین جام جهانی بدون کربن نتیجه داد.
اما تجربه موفق آلمان در سال‌های بعد با همان میزان موفقیت ادامه نداشت و متاسفانه نمی‌توان این عملکرد مثبت را به کشورهای دیگر هم تعمیم داد. چرا که چهارسال بعد در جام جهانی ۲۰۱۰ آفریقای جنوبی میزان انتشار گاز کربن هشت برابر بیشتر از آلمان بود. در سال ۲۰۱۴ در برزیل فیفا سرمایه‌گذاری عظیمی برای پنل‌های خورشیدی و حفاظت از منابع آبی و کاهش آلودگی‌ها در ۱۲ ورزشگاه انجام داد. اگرچه منتقدان می‌گویند تلاشی برای مقابله با تاثیرات مخرب روی سایر نقاط کشور در طول این رقابت‌ها انجام نشد. اما ادامه روند سرمایه‌گذاری‌های محیط زیستی در خلال بازی‌های جام جهانی در رقابت‌های جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه، باز هم از سر گرفته شد و این دوره از جام جهانی به‌عنوان نخستین جام جهانی با محوریت لزوم گواهینامه سبز فیفا برای ورزشگاه‌ها مطرح شده، چرا که ۱۲ ورزشگاه که میزبان بازی‌های جام حهانی روسیه بودند، با میزان بسیار کم مصرف آب و انرژی با کم‌ترین اثر مخرب روی محیط زیست ساخته شده‌اند. اما قرار نیست بهبود پیشرفت توجه به پارامترهای محیط زیستی به جام جهانی 2018 روسیه ختم شود، چرا که با نگاهی به آینده، قطر اعلام کرده است که جام جهانی ۲۰۲۲ بدون انتشار کربن برگزار خواهد شد و همچنین مقامات رسمی قطر درصدد کاهش مصرف آب و برق در کنار کاهش انتشار کربن از پیش از آغاز این رقابت‌ها هستند.
