چرا بورس از بازار ثانویه ارز حذف شد

 حامد ستاک   

تحلیلگر  بورس

بالاخره بعد از چند هفته وعده و وعید درباره راه‌اندازی بازار ثانویه ارز در بورس، روز سه شنبه این بازار در «سامانه نیما» راه‌اندازی شد و نخستین کشف قیمت ارز توافقی در آن سامانه صورت گرفت. اما چرا به‌رغم تاکیدات زیاد این اتفاق مهم در بورس صورت نگرفت.

در اصل بزرگ‌ترین مانع راه‌اندازی بازار ثانویه ارزی در بازار سرمایه را می‌توان در عدم آشنایی فعالان بازار ارز با سامانه‌ها و سازوکار‌های بورس تهران دانست. در واقع، راحتی کارکرد‌های سامانه نیما برای فعالان این بازار می‌تواند علت دیگری در عدم اقبال تشکیل این بازار ارزی در بورس کشور درنظر گرفته شود. به‌طور کلی در تمام دنیا از بورس به عنوان یکی از شفاف‌ترین بخش‌های بازار‌‌های مالی یاد می‌شود. چرا‌که در این حوزه بر خلاف سایر بازار‌ها عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان مشخص نیستند و معاملات در بازار سهام به صورت پیوسته و خودکار با یک‌دیگر تطابق داده می‌شوند. این‌ موضوع که هر کالا و خدماتی وارد بازار سرمایه شوند و از طریق سامانه‌های رسمی بورس معاملات آنها به وقوع بپیوندد به‌طور قطع شفاف‌ترین حالت ممکن در داد و ستد‌ها را شکل خواهد داد.

این در حالی است که، گاهی اوقات مشاهده می‌شود برخی از فعالان اقتصادی در صنف‌های متفاوت اعم از ساختمان، مسکن، ارز و... دانش، اطلاعات و شناخت کافی از بورس را ندارند و متاسفانه این افراد بر این باورند که سازوکار معاملاتی در بورس خیلی سخت‌تر از سایر بازار‌های مالی است که این مورد هم در جای خود می‌تواند دلیلی برای حذف بورس از راه‌اندازی بازار ثانویه ارزی کشور محسوب شود. از طرفی، طی چند وقت گذشته گمانه‌زنی‌هایی در خصوص خرید و فروش ملک و املاک به بورس تهران مطرح بود که متاسفانه شاهد موضوع‌گیری‌های غیرکارشناسی در این زمینه بودیم و تقریبا تمام منتقدان با اجرای چنین فرآیند معاملاتی در بورس مخالفت می‌کردند. چنین مخالفت‌هایی از این مهم نشات گرفته می‌شود که منتقدان با سازوکار بورس به صورت کامل آشنایی ندارند، این دست از افراد تصوراتی همانند نادیده‌گرفته شدن یا به عبارتی دیگر حذف کامل بنگاه‌های مالی را دارند که درنهایت با فشار این فعالان معاملات آپارتمان در بورس منتفی شد. به‌طور معمول خدمات و کالاهایی در بورس مورد معامله قرار می‌گیرند که در واقع از توازن مشخصی برخوردار باشند. علت دیگر حذف بورس از بازار ثانویه ارز را می‌توان در این موضوع دانست که صرافی‌ها، بانک مرکزی یا فعالان کنونی بازار ارز بر این باور هستند که اگر بازار ثانویه ارزی وارد بورس تهران شود به نوعی آنها در جریان معاملاتی نادیده‌ گرفته می‌شوند و همین موضوع عاملی در راستای مخالفت با راه‌اندازی این بازار در شفاف‌ترین بخش اقتصادی کشور شد.

بر این اساس، می‌توان گفت متاسفانه چنین عدم رغبتی توانست منجر به فشار یا هر چیز دیگری شود که بازار ثانویه در بورس راه‌اندازی نشود. فعالان و بازیگران اقتصادی کشور بهتر است بدانند که هر چیزی اگر به این بازار راه پیدا کند باید این نکته را مورد توجه قرار دهند که نهاد بورس فقط یک بستر شفافی است که در بلند مدت معاملات در آنجا به‌طور قطع به نفع اقتصاد کشور و بازیگران آن خواهد شد.