کاهش تعداد موالید در 2 سال اخیر
رییس اداره سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت از روند رو به رشد پیری جمعیت در ایران ابراز نگرانی کرد و گفت: پنجره جمعیتی در ایران در ۱۵ سال آینده به طرف بسته شدن میرود؛ یعنی تعداد جوانان مولد کاهش پیدا میکند و جمعیت به سمت پیری میرود.
حامد برکاتی درباره نگرانیهای جمعیتی ایران توضیح داد و گفت: شاخص باروری کلی در ایران بین سالهای ۶۵ تا ۷۰، در حدود ۵، ۶ و 6.5 بوده است. کشور در آن زمان با ترافیک جمعیتی و عدم پیشگیریهای لازم برای این موضوع روبرو بود و زیرساختهای لازم نیز وجود نداشت، اما به مرور با توجه به توانمندیهایی که در زمینه تامین نیروی انسانی، ایجاد شغل، مدیریت آب، روشهای جدید کشاورزی و افزایش درآمد ملی ایجاد شد، بررسی دوبارهیی در سطح کشور درباره شاخص باروری کلی انجام شد که نشان میداد این شاخص در سالهای نزدیک به ۸۸، به 1.7 یا 1.8 رسیده است؛ این رقم نشان میداد که جمعیت ایران در آیندهیی نزدیک پیر میشود و در حال از دست دادن پنجره جمعیتی هستیم. وی ادامه داد: این موضوع باعث تدوین سیاستهای جمعیتی شد. اگر چه تعداد زیادی از متخصصان جمعیتشناس اعتقاد داشتند که بعد از اوج جمعیتی و سیاستهایی که اتخاذ شد، رسیدن به این حد از شاخص باروری کلی، رفتاری طبیعی است و بعد از آن به حد جایگزینی میرسد، اما بالاخره سیاستهای کلان جمعیتی اتخاذ و در نهایت به دستگاهها ابلاغ شد. رییس اداره سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت در ادامه اضافه کرد: به دلیل سیاستهای در نظر گرفته شده، وضعیت پنجره جمعیتی، وجود نسل جوان مولد و همچنین ازدواجهایی که اتفاق افتاد، در پنج سال قبل از سال ۹۵، شاخص جایگزینی جمعیت به 2.01 رسید. این شاخص در سال ۹۲ به 2.8 و در سال ۹۵ به سطح جایگزینی رسید. این اعداد مبتنی بر سرشماری سال ۹۵ و آمار رسمی است. برای به دست آوردن آمار جدید نیز باید منتظر سرشماری سال ۱۴۰۰ باشیم.
ثبت یک طلاق به ازای هر سه ازدواج
برکاتی با اشاره به افزایش سن ازدواج جوانان طی سالهای گذشته، افزود: در حال حاضر سن ازدواج جوانان حدود ۲۷ سالگی تخمین زده میشود. افزون بر آن طبق بررسیهای وزارت بهداشت مشخص شده است که از زمان ازدواج یک زوج تا زمان تولد نخستین فرزند آنها حدود پنج سال فاصله وجود دارد. با وجود این، بررسیها نشان میدهد تمایل زوجهای جوان به تعداد فرزند، به صورت متوسط بیش از شاخص جایگزینی است. وی همچنین به آمار طلاق در کشور اشاره کرد و گفت: امروز آمار طلاق در زوجها که بیشتر جوان هستند، افزایش پیدا کرده است؛ این آمار ۱۵ سال قبل حدود شش به یک بود، اما دو سال قبل این رقم به کمتر از چهار و در حال حاضر به حدود سه به یک تمایل پیدا کرده است؛ یعنی به ازای هر سه ازدواج یک طلاق صورت میگیرد.
برکاتی اضافه کرد: ۵۰ درصد طلاقها در پنج سال اول زندگی اتفاق میافتد. اگر همه این اعداد را کنار هم بگذاریم میبینیم که با رشد ۲۵ درصدی طلاق بین سالهای ۸۹ تا ۹۵ و از ۹۵ تا ۹۶ نیز با هشت درصد رشد روبرو شدیم.
رییس اداره سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت افزود: پنجره جمعیتی در ایران در آیندهیی نزدیک؛ یعنی در ۱۵ سال آینده به طرف بسته شدن میرود، تعداد جوانان مولد کاهش پیدا میکند و جمعیت به سمت پیری میرود. این مساله در صورتی اتفاق میافتد که به آن توجه نشود و برنامههای موجود کشور ادامه پیدا کند.
برکاتی درباره روند پیری جمعیت در ایران نیز هشدار داد و گفت: تا سال ۱۴۲۰، ۱۵ درصد جمعیت کشور سالمند میشوند؛ در حالی که حدود ۱۰ سال پیش آمار این جمعیت کمتر از هفت درصد بود؛ به همین دلیل باید برای این موضوع برنامهریزی شود. یکی از اقداماتی که در این زمینه انجام شده، ایجاد رشته طب سالمندی و همچنین برنامهریزی برای راهاندازی بخشهای بستری سالمندان است. در حوزه بهداشت نیز بستههای خدمتی برای این گروه سنی در نظر گرفته شده است. او همچنین درباره تعداد موالید در سالهای اخیر نیز توضیح داد و گفت: تعداد موالید تا سال ۱۳۹۴، نرخ صعودی خوبی داشت و به یک میلیون و ۵۸۰ هزار مورد رسیده بود، اما در دو سال اخیر این آمار به صورت متوسط تقریبا سالانه ۴۰ تا ۵۰ هزار مورد کمتر شده است.
برکاتی همچنین به انفجار جمعیتی در دهه ۶۰ اشاره و خاطرنشان کرد: ایران این دهه را با شاخص باروری کل بالای ۶ آغاز کرد؛ این رقم یعنی به ازای هر زوج به صورت متوسط شش مورد تولد داشتیم. کسی که در ابتدای دهه ۶۰ به دنیا آمده باشد الان ۳۷ سال دارد و کسی که انتهای آن به دنیا آمده باشد الان ۲۷ سال دارد. این افراد در سال ۱۴۲۰ از سن باروری خارج میشوند. هرچه از ابتدای سال ۶۰ به این سمت میآییم، میزان تولدها به نسبت زوجهایی که ازدواج کردهاند، کمتر شده است؛ یعنی این رقم از ۶. ۷ به ۶ و در یک بازه زمانی ۲۰ ساله به ۲ و کمتر از آن و الان نیز به ۲ رسیده است.