تداوم ابهام در علت سانحه هوایی تهران-یاسوج

گروه راه و شهرسازی| زهره علامی|

در حالی که تنها 10 روز از کناره‌گیری حسین علایی، مدیرعامل شرکت هواپیمایی آسمان می‌گذرد، اظهارات ضد و نقیض مسوولان درباره مقصر اصلی سانحه هوایی تهران- یاسوج ایرلاین آسمان به اوج خود رسیده است.

 بالاگرفتن اختلافات میان سازمان هواپیمایی کشوری و کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی درباره علت اصلی این سانحه هوایی در شرایطی رخ داده است که حدود 5 ماه از این سانحه می‌گذرد و دراین مدت تنها یک گزارش اولیه درباره علت حادثه آن هم در اواخر اسفند سال گذشته یعنی حدود یک ماه پس از حادثه منتشر شده است.

البته مدیرکل دفتر بررسی سوانح سازمان هواپیمایی کشوری در واکنش به انتقادها درباره تاخیر در انتشار متن نهایی این حادثه گزارش اعلام کرد که این گزارش آماده شده و برای بررسی در اختیار مراجع قضایی، نظارتی و... قرار گرفته است.

ناگفته نماند که با گذشت چندین ماه از حادثه و تعلل سازمان هواپیمایی کشوری در انتشار گزارش نهایی سانحه هوایی، اما و اگرهایی درباره علل اصلی سانحه ایجاد شد و در برخی محافل شنیده شد که نتایج حاصل از بررسی‌ها نشان می‌دهد که مدیرعامل شرکت آسمان یکی از مقصران اصلی وقوع این سانحه هوایی است و برهمین اساس فشارهایی ازسوی این شرکت به این سازمان اعمال می‌شود تا از انتشار متن نهایی گزارش جلوگیری شود.

درحال حاضر، تاخیر در رسانه‌یی کردن گزارش نهایی سانحه تا جایی ادامه پیدا کرد که 10 روز پیش مدیرعامل این شرکت از سمت خود استعفا کرد و نبود شفافیت و گزارش مستدل درباره علل وقوع حادثه موجب شد که اختلاف نظرها درباره دلایل این سانحه هوایی افزایش یابد در همین رابطه به تازگی، اظهاراتی از سوی یکی از اعضای هیات رییسه کمیسیون اصل 90 درباره تاثیر عوامل دیگر غیر از تصمیمات اشتباه خلبان در وقوع این حادثه منتشر شد که موضع‌گیری سازمان هواپیمایی کشوری به این اظهارات، دامنه اختلافات را گسترده‌تر کرد.

 خطاهای غیرقابل باور

بهرام پارسایی، عضو هیات رییسه کمیسیون اصل ۹۰ که انتقادهایی را به چگونگی بررسی سانحه هواپیمای ATR شرکت آسمان وارد می‌داند، گفت: انتساب هفت خطا در یک پرواز به یک خلبان باتجربه، قدری غیرقابل باور است.

اما مدیرکل بررسی سوانح سازمان هواپیمایی کشوری به این انتقادها پاسخ داد و گفت: آقای پارسایی پس از جلسه‌یی که با نمایندگان فرانسوی حاضر در ایران داشت، پذیرفته بود که خطای خلبان در این حادثه مسجل است. از این رو من تعجب می‌کنم که پس از این جلسات ایشان دوباره از نامشخص بودن دلایل انتساب خطا به خلبان سخن گفته است.

 مرجع اصلی بررسی حادثه؟

با شدت گرفتن این اختلافات، این سوال مطرح می‌شود که مرجع اصلی رسیدگی به سوانح هوایی چه نهاد یا سازمانی است و جایگاه کمیسیون اصل 90 مجلس به عنوان نهاد نظارتی تا کجا تعریف شده است؟  علیرضا منظری، معاون اسبق سازمان هواپیمایی کشوری درباره مرجع اصلی بررسی سوانح هوایی به «تعادل» گفت: براساس قانون جمهوری اسلامی و همچنین مفاد کنوانسیون بین‌المللی شیکاگو (پیمان بین‌المللی هوایی) باید یک مرجع رسیدگی به شکایات و سوانح هوایی در هر کشور در نظر گرفته شود.

منظری ادامه داد: براساس محتوای کنوانسیون شیکاگو و ضمیمه شماره 13 مصوب شده دراین کنوانسیون که در ایکائو هم تصویب و ابلاغ شده است، رسیدگی به سوانح برای کشف حقیقت و علت سانح، بررسی و اعلام نظر برای رفع مشکلات باید از سوی یک مرجع انجام شود.  او افزود: در ایران دفتر بررسی سانحه در سازمان هواپیمایی کشوری تشکیل شده و این دفتر مرجع رسمی بررسی و رسیدگی به سوانح هوایی داخلی است و براساس آیین‌نامه هیات وزیران به مرجعیت رسمی این دفتر اشاره شده است.

به گفته این کارشناس ارشد حوزه هوایی، در سانحه هوایی تهران-یاسوج هم دفتربررسی سوانح هوایی سازمان هواپیمایی کشوری گزارش مقدماتی و نهایی این حادثه را تهیه کرده و براساس آن خلبان مقصر اصلی حادثه معرفی شده است.

منظری اظهار کرد: البته درهر کشور، مراجع نظارتی هم وجود دارد که وظیفه نظارت بر عملکرد نهادهای اجرایی را دارند، در ایران هم کمیسیون اصل 90، بر عملکرد دفتر بررسی سوانح نظارت داشته است که این نظارت مانعی برای بررسی‌های دفتر بررسی سوانح نیست.  او بیان کرد: براساس قوانین، کمیسیون اصل 90 می‌تواند عملکرد دفتر بررسی سوانح هوایی را مورد بررسی قرار دهد اما نمی‌تواند سانحه هوایی تهران- یاسوج را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد.

این کارشناس ارشد حوزه هوایی با اشاره به قوانین موجود درباره بررسی سوانح هوایی گفت: تا زمانی که قوانین از بررسی سوانح توسط دفتربررسی سازمان هواپیمایی کشوری حمایت می‌کند، این سازمان مرجع رسمی و اصلی برای رسیدگی به حوادث و سوانح هوایی است.

معاون اسبق سازمان هواپیمایی کشوری درباره انتقادات وارده به دفتربررسی سوانح برای عدم استقلال از سازمان هواپیمایی گفت: ایکائو به مشکل عدم استقلال کمیسیون‌ها یا دفاتر بررسی سوانح هوایی هر کشور از سازمان هواپیمایی کشوری اشاره کرده و خواستار استقلال این مرجع از این نهاد شده است.  او افزود: در ایران هم با توجه به انتقادات و همچنین لزوم استقلال دفتربررسی سوانح از سازمان هواپیمایی کشوری، باید قوانینی درباره این استقلال تصویب شود. ضمن اینکه یکی از مشکلات این است که این دفتر از نظر اداری نسبت به بقیه دفاتر و نهادها پایین‌تر است و همین موضوع موجب می‌شود که اختلاف نظرها شدت بگیرد.  به گفته منظری، دفتربررسی سوانح باید از سازمان هواپیمایی کشوری جدا و ساختار امروزی باید اصلاح شود.

اما حسن رضایی‌فر، مدیرکل بررسی سوانح سازمان هواپیمایی کشوری درباره همین عدم استقلال دفتربررسی ازسازمان هواپیمایی کشوری با بیان اینکه بر اساس آیین‌نامه‌های موجود بررسی سوانح با مصوبه هیات دولت در اختیار سازمان هواپیمایی کشوری قرار گرفته است، اظهار کرد: اگر بنا بر تغییر در رویه بررسی سوانح باشد، باید مجلس، دولت و سایر دستگاه‌های بالادستی قوانین را اصلاح کنند.  او ادامه داد: سازمان هواپیمایی از چند سال قبل اعلام کرده که آمادگی استقلال دادن به این کمیته را دارد و حتی صورتجلسه بررسی‌های انجام شده و پیشنهادات در این زمینه هم موجود است. رضایی‌فر افزود: تا زمانی که این پیشنهادات عملی نشود، قوانین موجود بررسی سانحه را به سازمان هواپیمایی کشوری واگذار کرده و آنچه در این زمینه اتفاق افتاده، اجرایی شدن قوانین مصوب کشوری است.

مدیرکل بررسی سوانح سازمان هواپیمایی کشوری درباره ابهامات مطرح شده در عدم استقلال این کمیته بیان کرد: تمامی اعضای این کمیته طوری انتخاب شدند که هیچ ارتباطی با دیگر بخش‌های سازمان هواپیمایی کشوری نداشته باشند تا به این ترتیب ابهام یا اشکالی درباره اعضای این کمیته مطرح نشود.

او با اشاره به ارائه گزارش کمیته بررسی سانحه به سه قوه کشور اظهار کرد: سازمان هواپیمایی کشوری گزارش را در اختیار نمایندگان مجلس، دولت و قوه قضاییه قرار داده‌ است تا هر یک از آنها اگر نظرات یا ابهاماتی دارند، مطرح کنند و یکشنبه هم برای از بین بردن ابهام‌ها جلسه‌یی را با اعضای کمیسیون اصل ۹۰ مجلس خواهیم داشت.

رضایی‌فر در پاسخ به اینکه آیا در صورت نیاز به شفاف‌سازی امکان ارائه گزارش دقیق درباره نقش خطاهای خلبان در سقوط هواپیمای آسمان وجود دارد، گفت: پس از آنکه نهادهای بالادستی بررسی‌هایشان را انجام داده و ابهام‌هایشان را در میان گذاشتند، در صورت صلاح دید امکان انتشار جزییات گزارش وجود خواهد داشت.

به گفته این مقام مسوول، این مساله نیاز به بررسی‌های دقیق دارد تا ببینیم در نهایت نظر مراجع بالادستی درباره انتشار گزارش چه خواهد بود.  مدیرکل بررسی سوانح سازمان هواپیمایی کشوری اضافه کرد: گزارش فعلی بخش به بخش با گروه فرانسوی بررسی شده و آنها جز در مواردی بسیار محدود در دیگر حوزه‌ها گزارش را تایید کرده‌اند که با نگارش آن به زبان انگلیسی با تایید فرانسوی‌ها گزارش در سطح بین‌المللی هم نهایی خواهد شد.