ناتل؛ شهری گمشده در تاریخ مازندران

ارگ تاریخی ناتل، امام‌زاده شاهزاده رضا کیا سلطان، بقعه ابو عبدالله ناتلی از جاذبه‌های تاریخی ناتل است که آن را از دیگر روستاهای مازندران متمایز می‌کند.

ناتل در روزگارانی شهری آباد و پراهمیت بود؛ اما هم‌اکنون نام روستایی بسیار زیبا در شهرستان نور است که استادانی چون ابوعبدالله ناتلی (استاد ریاضی ابو علی سینا) و دکتر پرویز خانلری ناتلی شاعر و زبان شناس و استاد ادبیات فارسی را پرورانده است.

شهر تاریخی ناتل در قرن سوم هجری تا قرن نهم هجری، شهری بسیار آباد بود و اهمیت آن به حدی است که در برخی دوره‌ها هم چون سده‌های هفتم و هشتم هجری، ولیعهدنشین حکومت «رستم‌دار» بود. با توسعه ناتل شهر واتاشان نیز در قرن هشتم هجری در شرق ناتل ایجاد شد.

در کاوش‌های باستان‌شناسی اشیایی مربوط به پیش از اسلام در ناتل یافته شده است. بنا بر گزارش‌های تاریخی احتمالا نیمی از این شهر در زیر دو روستای ناتل و خوریه مدفون شده و نیمی دیگر در دل جنگل‌های انبوه قرار گرفته است. باستان شناسان معتقدند شهر باستانی ناتل با وقوع سیلابی عظیم، که لایه‌یی رسوبی به قطر سه تا چهار متر بر جای گذاشته، مدفون شده است. در دوره صفوی با توجه به موقعیت مکانی و نواحی جنگلی منطقه، قلعه‌یی در این منطقه بنا شد. پلان قلعه‌ کشف شده مدور بوده، و برای افزایش توان دفاعی گرداگرد آن خندقی حفر شده بود.