شکل‌گیری پدیده جزیره گرمایی در تهران، اصفهان و شیراز
گرمای یک ماه اخیر در برخی شهرهای ایران بی‌سابقه بوده است. رییس سازمان هواشناسی کشور گفت: گرمایش جهانی پیامدهایی از جمله افزایش رخداد توفان، کاهش امنیت غذایی، افزایش انواع بیماری‌های انسان، دام و گیاه، افزایش خسارت ناشی از حوادث غیرمترقبه و کاهش‌اعتماد به برنامه‌ریزی و بودجه سالانه را در کشور به دنبال خواهد داشت.
داود پرهیزکار، معاون وزیر راه و شهرسازی و رییس سازمان هواشناسی کشور، درباره تاثیرات گرمایش جهانی و تغییر اقلیم بر ایران و راهکارهای کاهش پیامدها و اثرات آن گفت: گرمایش جهانی ناشی از افزایش غلظت گازهای گلخانه‌یی و تغییر کاربری اراضی، موجب تغییرات آشکار بر اقلیم کشور شده است.
او با اشاره به تاثیرات تغییر اقلیم در کشور تصریح کرد: افزایش دما، کاهش بارش و افزایش فراوانی رخداد پدیده‌های حدی جوی-اقلیمی در کشور به ویژه در دو دهه اخیر، از جمله اثرات تغییر اقلیم در ایران هستند. در ۴۹ سال اخیر (۱۳۹۵-۱۳۴۷) میانگین دمای کشور با شیبی حدود ۴/۰ درجه بر دهه افزایش یافته است و اثر آن بر دمای کمینه آشکارتر است. این وضعیت در کلان‌شهرهای رو به توسعه همچون تهران، اصفهان و شیراز به سبب شکل‌گیری پدیده جزیره گرمایی بارزتر است. معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه بررسی داده‌های دمایی ثبت شده در ۳۳ ایستگاه سازمان هواشناسی کشور با آمار بلندمدت، نشان از روند گرمایش معنی‌دار در دوره ۵۴ ساله (۱۳۴۰ - ۱۳۹۳) دارد، به ایلنا گفت: در ۸۸ درصد ایستگاه‌ها، دمای کمینه افزایش معنی‌داری داشته است. همچنین در ۳۹ و ۷۳ درصد ایستگاه‌ها، روند گرمایش معنی‌داری به ترتیب در روزهای یخبندان (دمای کمینه زیر صفر) و شب‌های گرم (با دمای بیش از ۲۰ درجه) رخ داده است. همچنین، تفاوت شبانه‌روزی دما (اختلاف بین دمای بیشینه و کمینه) با آهنگ ۵۹/1 درجه بر دهه کاهش می‌یابد که با افزایش سریع‌تر دمای کمینه نسبت به دمای بیشینه در ایستگاه‌های کشور سازگار است.
کشور با خشکسالی انباشت شده مواجه است
پرهیزکار با بیان اینکه تغییرات بارش کشور نشان از کاهش آن با شیب ۱۱ میلیمتر بر دهه دارد، اضافه کرد: علاوه بر کاهش بارش، تبخیر و تعرق پتانسیلی (نیاز آبی بالقوه) با شیب ۵۴ میلیمتر بر دهه افزایش یافته است. از سال ۱۳۸۴ تاکنون دهک‌های نمایه خشکسالی کشور منفی بوده و طی این مدت کشور با خشکسالی انباشت شده مواجه شده است. همچنین تعداد ساعات آفتابی به‌طور میانگین ۱۱ ساعت بر سال افزایش یافته و میانگین سرعت باد در بسیاری از نقاط کشور به ویژه در شهرهای بزرگ، علاوه بر نوسانات شدید دارای روند کاهشی نیز بوده است.
او با بیان اینکه اثرات گسترش شهرها و ساخت‌و‌سازها بر کاهش سرعت باد و سایر پارامترها آشکار است، اظهار کرد: چشم‌انداز تغییر اقلیم کشور تا پایان قرن ۲۱ میلادی با سناریوهای متفاوت در سازمان هواشناسی کشور شبیه‌سازی شده است، به استثنای سناریوی خوشبینانه 2.6 RCP، در سه سناریوی دیگر، میانگین بارش از مدیترانه تا افغانستان با کاهش روبرو است. درصورت عدم پایبندی کشورها به توافقنامه سال ۲۰۱۵ تغییر آب و هوای پاریس (21COP)، کاهش بارش در غرب و بخش‌هایی از شرق ایران تا ۲۰ درصد و در سوریه، اردن، فلسطین و عراق تا ۳۰ درصد در مقایسه با بلندمدت خواهد بود. افغانستان نیز تا ۲۰ درصد کاهش بارش را تجربه خواهد کرد. رییس سازمان هواشناسی کشور با بیان اینکه کاهش بارش و خشکسالی از دهه ۲۰۵۰ در مقایسه با وضعیت فعلی تشدید می‌شود، یادآور شد: درصورت عدم پایبندی به توافقنامه پاریس، میانگین دمای کشور حدود ۵.۲ و درصورت پایبندی به آن 3/1 درجه نسبت به دوره ۲۰۰۵-۱۹۸۶ افزایش می‌یابد.
تنها منطقه‌یی که احتمال افزایش بارش در آن وجود دارد، جنوب شرق کشور است، ولی نوع بارش‌ها در این منطقه ناگهانی و سیل‌آسا خواهد بود. پرهیزکار با تاکید براینکه براساس پیش‌بینی‌ها بیشترین کاهش بارش به ترتیب در منطقه زاگرس و شمال غرب رخ خواهد داد، افزود: منطقه زاگرس علاوه بر بیشترین کاهش بارش با بیشترین افزایش دما نیز مواجه خواهد شد. تنها منطقه‌یی که احتمال افزایش بارش در آن وجود دارد، جنوب شرق کشور است، ولی نوع بارش‌ها در این منطقه ناگهانی و سیل آسا خواهد بود. این شرایط اقلیمی ایجاب می‌کند که ایران ضمن حضور فعال در توافقنامه پاریس، مطالبه‌گری خود برای پیامدهای گرمایش جهانی در کشور را از جامعه جهانی داشته باشد.
کاهش امنیت غذایی از اثرات تغییر اقلیم
او با اشاره به دیگر پیامدهای گرمایش جهانی زمین در کشور گفت: گرمایش جهانی پیامدهایی مانند افزایش فراوانی رخداد پدیده‌های حدی جوی-اقلیمی، وقوع بارش‌های سنگین و ناگهانی (با وجود کاهش کلی میانگین بارش)، افزایش رخداد توفان، کاهش عملکرد محصولات زراعی و باغی، کاهش امنیت غذایی، حذف یا جابه‌جایی برخی گونه‌های جانوری و گیاهی، افزایش انواع بیماری‌های انسان، دام و گیاه، کاهش تنوع زیستی و موجودات دریایی، کاهش چشمگیر پهنه‌های اقلیم مرطوب و افزایش اقلیم خشک کشور، افزایش روند بیابان‌زایی، کاهش کیفیت شاخص زیست اقلیمی و کم رونق شدن گردشگری، افزایش بیماری‌های مناطق گرمسیری مانند مالاریا، افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در بخش‌های کشاورزی، افزایش خسارت ناشی از حوادث غیرمترقبه، کاهش‌اعتماد به برنامه‌ریزی و بودجه سالانه و همچنین افزایش مهاجرت از مناطق در معرض مخاطره را در کشور به دنبال خواهد داشت.
معاون وزیر راه و شهرسازی در خصوص راهکارهای کاهش پیامدها و اثرات تغییر اقلیم و گرمایش جهانی، تاکید کرد: با وجود چالش‌ها و پیامدهای زیانبار تغییر اقلیم، با مدیریت صحیح می‌توان از برخی فرصت‌های آن در جهت رشد اقتصاد و افزایش تعاملات بین‌المللی استفاده کرد.
او ادامه داد: از جمله این فرصت‌ها، تبدیل ایران به قطب تولید انرژی پاک با استفاده از منابع عظیم انرژی خورشیدی در مناطق مرکزی و جنوبی کشور است. هم‌اکنون کشورهای اروپایی در شمال آفریقا (مانند مراکش با بزرگ‌ترین مزرعه انرژی خورشیدی جهان)، با ایجاد مزارع/ نیروگاه‌های خورشیدی، برق تولیدی را از طریق مدیترانه به اروپا منتقل می‌کنند. کشور عربستان نیز درحال سرمایه‌گذاری کلان در این بخش است.
