ضرورت بسترسازی برای حلقه مفقوده بازار ثانویه ارز

مهدی صادقی شاهدانی، در تشریح تاثیر بازار ثانویه ارز در واقعی‌سازی نرخ ارز، اظهار داشت: شرایط نظام ارزی و بازار ارز اقتضاء می‌کرد که در جهت متعادل‌سازی نرخ ارز حرکتی صورت گیرد، ضرورت داشت به سمت و سویی حرکت کنیم، تا بازار ارز پایداری را در کشور تجربه کنیم. ایجاد بازار ثانویه ارزی، حرکتی مناسب است که می‌تواند در جهت استقرار یک نظام ارزی شناور مدیریت شده، البته در آینده، کارساز باشد، این بازار ثانویه بستر مناسبی برای ایجاد یک نظام ارزی شناور مدیریت شده خواهد بود.

صادقی بیان کرد: ایجاد بازار ارزی ثانویه مثل این است که ریل راه‌آهن را بسازیم، اما قطعا این ریل نصب شده اگر لکوموتیو و واگن‌های مربوطه روی آن تعریف نشود، عملا کارکرد لازم را نخواهد داشت؛ بازار ارزی ثانویه نظیر همین ریل‌گذاری است‌ و صرف ایجاد ریل، هدف تحقق اهداف حمل و نقل را محقق نخواهد کرد. صادقی اضافه کرد: همانطور که از اسم بازار ثانویه هم مشخص است، این بازار دو جنبه «عرضه» و «تقاضا» دارد، اما در آنچه ما به عنوان بازار ارزی ثانویه ایجاد کرده‌ایم، به خاطر آنکه الزامات مربوط به آن مورد توجه قرار نگرفته است، نباید انتظار ‌کارکرد لازم را حداقل‌ در کوتاه‌مدت از آن داشت، بلکه زمانی آن کارکرد لازم را باید از این بازار انتظار داشت که به الزامات مربوطه آن پایبند باشیم.

وی ادامه داد: در بازار ارزی ثانویه فعلی قرار است ‌عرضه‌کنندگان ارز در مقابل متقاضیان ارز قرار بگیرند، اما وقتی شرایط بازار ارزی ثانویه را‌ بررسی می‌کنیم متوجه می‌شویم که شکاف قابل توجهی وجود دارد که این شکاف، شکاف مازاد تقاضایی است. «شکاف مازاد تقاضایی» یعنی کسانی هستند که تقاضای ارز قابل توجهی دارند، ولی از آن طرف کسانی که باید این تقاضا را با نرخی منطقی برآورده کنند، وجود ندارد، مقدار آنها کمتر از آن چیزی است که برای آن تقاضا وجود دارد؛ بنابراین وقتی در بازار شکاف مازاد تقاضایی وجود دارد تقاضا فشار می‌آورد و شما از کارکرد این بازار آنچه را که هدف‌گذاری کرده‌اید، نمی‌توانید محقق کنید.

صادقی افزود: ما از بازار ثانویه منطقی‌سازی نرخ ارز را می‌خواستیم، ولی این هدف در شرایطی محقق می‌شود که یک شرایط تعادلی در بازار وجود داشته باشد؛ بنابراین ما این بازار ثانویه را ایجاد کردیم عده‌یی متقاضی ارز و عده‌یی عرضه‌کننده ارز آمدند، ولی باید توجه داشت که چون چندان نتوانسته‌ایم در ارتباط با توسعه صادرات غیرنفتی و حتی مواد پتروشیمی آنچنان که لازم است شرایط را فراهم کنیم، بنابراین از جهت عرضه همچنان مشکل وجود دارد، یعنی آن عرضه‌یی که باید بیاید در این بازار و در تقابل با تقاضا قرار گیرد، هنوز کفایت لازم را ندارد.

صادقی اضافه کرد: ‌نباید انتظار داشته باشیم که‌ بازار ارزی ثانویه فعلی با این شرایط، آن هدف اصلی را که ما برای آن درست کرد‌ایم به صورت درصدهای بالا محقق کند، چون شکافی بین عرضه و تقاضا وجود دارد که این شکاف همچنان موجب می‌شود، نرخی که از این بازار به دست می‌آید همچنان نرخ بالایی باشد، یعنی تقاضاکنندگانی هستند که برای امور وارداتی خود، تقاضای ارز دارند اما وقتی آن نرخ را مشاهده می‌کنند متوجه می‌شوند این نرخ صرفه اقتصادی ندارد و نمی‌توانند با نرخ کنونی، واردات مورد نیاز را تامین کنند یا اگر بخواهند با آن نرخ تهیه کنند، آن نرخ ارز، نرخی نیست که وقتی کالای وارداتی براساس آن نرخ وارد شد، بتوان‌ آن کالا را در بازار داخلی به راحتی فروخت، زیرا بالاخره نرخ ارز تعیین می‌کند که قیمت وارداتی شما چه میزان باشد. پس نباید انتظار داشته باشیم که این بازار ثانویه ارزی آن کارکردی که برای آن تعریف شده است در کوتاه‌مدت محقق کند.