نگرانی هند از سرمایه‌گذاری چین در بنگلادش
گروه جهان| طلا تسلیمی|
دهلی‌نو در سال‌های اخیر با نگرانی تلاش‌های چین برای تعمیق روابطش در جنوب آسیا از طریق پرداخت میلیاردها دلار وام و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیرساختی را شاهد بوده است. چین در راستای پیشبرد طرح احیای جاده ابریشم موسوم به طرح «یک کمربند و یک جاده»، در پاکستان، سریلانکا، نپال و جزایر مالدیو پروژه‌های زیرساختی به اجرا گذاشته؛ اما باتوجه به اهمیت بنگلادش برای هند، نزدیکی روابط پکن و داکا بیشترین نگرانی را در دهلی‌نو در پی داشته است.
به گزارش فایننشال‌تایمز، پل شش کیلومتری‌ای که امسال بر فراز رودخانه پادما افتتاح شد، مشهورترین نشانه فیزیکی حضور فزاینده چین در بنگلادش محسوب می‌شود. ساخت این پل با سرمایه‌ای 3.7 میلیارد دلاری چالش برانگیزترین پروژه مهندسی در بنگلادش بود و چین به عنوان بخشی از برنامه گسترده‌تر سرمایه‌گذاری 30 میلیارد دلار در طرح‌های زیرساختی بنگلادش، بیش از سه میلیارد دلار برای ساخت این پل هزینه کرد. چین در حالی وارد این پروژه شد که بانک جهانی خطوط تامین اعتبار 1.2 میلیارد دلاری برای این طرح را لغو و اعلام کرد «شواهد معتبری» حاکی از فساد مقامات دولتی و مدیران شرکت «اس‌ان‌سی-لاوالین»، پیمانکار کانادایی ساخت این پل، در دست دارد.
باتوجه به دیگر سرمایه‌گذاری‌های چین در پاکستان، سریلانکا، نپال و مالدیو، گستردگی سرمایه‌گذاری‌ها در بنگلادش از برنامه پکن برای تعمیق روابطش در جنوب آسیا حکایت دارد و همین مساله زنگ هشدار را برای هند به صدا درآورده است چرا که دهلی‌نو، داکا را متحد اصلی و ذاتی خود می‌داند. هند در سال‌های اخیر تخصیص میلیاردها دلار از سوی چین به پروژه‌های زیرساختی در جنوب آسیا را در راستای پیشبرد برنامه شی جین‌پینگ رییس‌جمهوری چین، برای احیای مسیر تجاری جهانی جاده ابریشم، با نگرانی زیرنظر داشته است. در پاکستان، چین به عنوان بخشی از کوریدور اقتصادی چین-پاکستان، 60 میلیارد دلار در ساخت جاده‌ها، خطوط ریلی و نیروگاه برق هزینه می‌کند. در جزایر مالدیو، چین توافقنامه‌ای تجاری به امضا رسانده و برای ساخت فرودگاهی جدید قرارداد بسته است که در ابتدا به شرکت هندی جی‌ام‌آر سپرده شده بود. در سریلانکا هم چین مسوولیت ساخت بندر جنوبی هامبانتوتا را در حالی بر عهده گرفته است.
اما باتوجه به رابطه نزدیک و قدیمی هند و بنگلادش، نزدیکی پکن و داکا با نگرانی بیشتری در دهلی‌نو همراه بوده است. آمیت بانداری یکی از اعضای اندیشکده گیت‌وی هاوس در بمبئی گفت: «پل پادما پروژه‌ای بزرگ و واقعا مهم است. در مجموع، باتوجه به نقشی که چین در کشورهای همسایه هند ایفا می‌کند، دهلی‌نو حقیقتا بایستی نگران افزایش نفوذ پکن باشد.» طبق اطلاعات ارایه شده از سوی این اندیشکده، چین به انجام پروژه‌هایی به ارزش کلی 31 میلیارد دلار در بنگلادش متعهد شده است و بدین‌ترتیب، بعد از پاکستان دومین دریافت‌کننده بزرگ کمک‌های مالی چین در آسیا به شمار می‌رود. پروژه‌های زیرساختی چین در بنگلادش ساخت جاده‌ها، خطوط‌ریلی، نیروگاه‌های برق زغال‌سنگی و تاسیسات تصفیه آب را شامل می‌شوند. احسان منصور مدیرعامل موسسه تحقیقات سیاست‌گذاری بنگلادش برآورد کرده در صورت محاسبه سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی چین در بنگلادش، رقم کلی سرمایه از 31 به 42 میلیارد می‌رسد.
دهلی‌نو به‌ویژه زمانی آزرده خاطر شد که مبادلات سهام داکا تصمیم گرفت 25 درصد از سهام خود را به ارزش 119 میلیون دلار به جای بازار مبادلات سهام هند به کنسرسیوم شانگهای و تبادلات سهام شنزن بفروشد. مدیران بازار مبادلات سهام هند به داکا سفر کردند، اما در تلاش برای ترغیب قانون‌گذاران بنگلادشی به نادیده گرفتن توافق چین، شکست خوردند. آنها این ادعا را مطرح کرده بودند که هدف چین از خرید این سهام به دست آوردن قدرت سیاسی در منطقه است. ماجدور رحمان مدیرعامل مبادلات سهام داکا گفت: «مذاکراتی طولانی داشتیم و در نهایت پیشنهادکنندگان چینی در رقابت و قیمت پیشنهادی پیروز شدند. باتوجه به اینکه بازارهای سرمایه ما هنوز خیلی کوچک است، آنها را شرکای خوبی یافتیم. آنها هم فناوری جدی و هم همکاری بلندمدت را به ما پیشنهاد کردند.»
در همین حال، شرکت‌های چینی نیز به‌دنبال ایجاد مناطق اقتصادی ویژه در بنگلادش هستند. شرکت ژجیانگ جیندون پیشنهاد سرمایه‌گذاری 5 میلیارد دلاری در یکی از این مناطق را برای ساخت صنایع سنگین در نزدیکی چیتاگونگ از جمله تاسیس یک نیروگاه برق 2.6 گیگاواتی، مطرح کرده است. این بزرگ‌ترین پیشنهاد سرمایه‌گذاری تکی در تاریخ بنگلادش محسوب می‌شود.
با این حال، هنوز نشانه‌هایی دال بر توطئه دیپلماتیک هند برای برهم زدن برخی از برنامه‌های پکن در بنگلادش به چشم می‌خورد. داکا در فوریه 2016 تحت فشارهای دهلی‌نو برنامه ساخت بندری در آب‌های عمیق در سونادیا توسط پکن را لغو کرد. هند نگران بود ساخت این بندر به مداخله چین در جزایر آندامان و نیکوبار بود. در مقابل، بنگلادش به سرمایه‌گذاران از چند کشور از جمله چین، ژاپن و هند اجازه داد تا در طرح بندری دیگر در پایرا سرمایه‌گذاری کنند.
کارشناسان در بنگلادش می‌گویند این کشور از پذیرفتن پول چین خشنود است، اما نمی‌خواهد که پکن در هر چیزی که دهلی‌نو برای امنیت ملی هند تهدید‌آمیز می‌داند، مداخله کند. منصور گفت: «تا جایی که مساله به بنگلادش مربوط می‌شود، این یک فرصت برای توسعه است. ما نمی‌خواهیم درگیر مسائل امنیتی شویم. ما خواستار بهرمندی از مزایای روابط اقتصادی هستیم.»
