تصویب استخدام اقتصاددان امریکایی در ایران

۱۳۹۷/۰۵/۲۰ - ۰۰:۰۴:۳۱
کد خبر: ۱۲۷۴۰۹
تصویب استخدام اقتصاددان امریکایی در ایران

بیست و نهم فروردین ۱۳۰۱ بود که آژان‌ها (پاسبان‌ها) به علت آنکه شش ماه حقوق نگرفته بودند اعتصاب کردند. در این زمان خلیل فهیمی ملقب به فهیم‌الملک، وزیر مالیه بود و این امر بهانه‌ای شد که دولت‌های بعد از کودتای اسفند ۱۲۹۹ و همچنین وکلای مجلس با استناد به اینکه دولت‌های روسیه و انگلیس با مداخلات خود در امور ایران اوضاع اداری و مالی ایران را به وضع تاسف‌آوری کشانده‌اند، اعلام کنند دولت باید برای اصلاح امور مالیه از اتباع کشور ثالثی مثل امریکا استفاده کند. این‌چنین بود که دوره رییس‌الوزرایی احمد قوام‌السلطنه و وزارت مالیه خلیل فهیمی در ۲۰ مرداد ۱۳۰۱ لایحه استخدام دکتر «آرتور میلسپو» را به عنوان رییس کل خزانه ایران در مجلس چهارم به تصویب رساند.

میلسپو در واقع رییس کل مالیه ایران بود و وظیفه او این بود که بر حسن جریان کارهای وزارت مالیه همواره نظارت داشته باشد و بعد از وزیر مالیه بالا‌ترین مقام تصمیم‌گیرنده است. او اختیار داشت که در تمام موارد عقاید خود را شفاهاً و کتباً به وزیر مالیه و یا دولت اظهار کند. این‌چنین بود که میلسپو با حقوق پانزده هزار دلار در سال به عنوان سرپرست هیاتی ۱۴ نفره از کار‌شناسان امریکایی در ۱۴ آذر ۱۳۰۱شمسی وارد ایران شد. دکتر آرتور میلسپو، حقوقدان و کار‌شناس مالی امریکایی، دانش‌آموخته مقطع دکترای دانشگاه جانز هاپکینز و کار‌شناسی ارشد دانشگاه ایلینوی بود. وی پس از ۲ سال تدریس در رشته علوم سیاسی در‌ جانز هاپکینز، به عنوان مشاور تجاری وزارت امورخارجه ایالات متحده امریکا استخدام شد و پس از آن بود که به دعوت ایران، در حالی‌که وزیر وقت امور خارجه امریکا، مخالفت خود را اعلام کرده بود، راهی تهران شد.

همزمان با ورود میلسپو به ایران بر اثر انقلاب سوسیالیستی روسیه، روس‌ها در ۲۲ مرداد ۱۳۰۱ بانک استقراضی روس را به وزارت مالیه ایران تحویل دادند و از طرف دولت به نام بانک ایران نامگذاری شد. بانک استقراضی مبالغ زیادی از رجال و شاهزادگان قاجار طلبکار بود. دولت نیز موفق به دریافت مطالبات نمی‌شد. یکی از آنهایی که بیشترین بدهکاری را به بانک داشت، محمدولی خان تنکابنی، سپهدار اعظم بود که در زمان تصدی نخست‌وزیری به دولت مالیات نمی‌داد و به این بانک بدهکار بود، حتی دکتر میلسپو که برای اصلاح امور مالیه ایران استخدام شده بود نتوانست اموال محمدولی خان تنکابنی را به نفع بانک توقیف نماید.

میلسپو از ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۶ همه کاره مالیه ایران بود. وی در دوران حضور خود در مالیه ایران با

۹ نفر از وزرای دارایی ایران کار کرد که عبارت بودند از خلیل فهیمی، میرزا حسن کمال هدایت، علیرضا بهاءالملک، محمدعلی فروغی، محمود جم، مرتضی قلی‌خان بیات، حسن وثوق، حسن اسفندیاری و فیروز فیروز مشهور به نصرت الدوله.