هزینه سوال از رییس‌جمهور
مجید اعزازی
دبیر گروه مسکن و شهرسازی
آنگونه که یکی از اعضای هیات رییسه مجلس خبر داده است، سه شنبه هفته آینده، همزمان با هفته دولت، نشست علنی سئوال از حسن روحانی، رییس‌جمهور برگزار می‌شود. طرح سوال از رییس‌جمهور 10 مرداد سال جاری توسط علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی، اعلام وصول و گفته شد، «عدم موفقیت دولت در مدیریت قاچاق کالا و ارز»، «استمرار تحریم‌های بانکی»، «عدم موفقیت دولت در کاهش نرخ بیکاری در چند سال اخیر»، «رکود اقتصادی شدید چندساله» و «افزایش روزافزون نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی» محورهای پنجگانه سوال از رییس‌جمهور به شمار می‌روند.
طی دو هفته گذشته، همواره برخی از ناظران از تکرار حوادث جلسه پرتنش و مناقشه برانگیز استیضاح وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در جلسه سئوال از رییس‌جمهور ابراز نگرانی کرده و نسبت به ریزش تتمه سرمایه اجتماعی و گسترش گسل‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی سخن رانده‌اند. همزمان، برخی از فعالان سیاسی با اشاره به اظهارات حسن روحانی در تازه‌ترین مصاحبه تلویزیونی او مبنی بر اینکه در مجلس و در میان نمایندگان مردم راحت‌تر سخن می‌گوید، از رییس‌جمهور درخواست کرده‌اند که در جلسه علنی پیش رو، ناگفته‌های خود را بیان کند. روحانی در آن مصاحبه درباره سئوال نمایندگان مجلس گفته بود: «برای من فرصت خوبی به وجود می‌آورد چون گفتن خیلی از حرف‌ها در مصاحبه برای من سخت است، اما وقتی یک نماینده‌ای از مجلس شورای اسلامی سوال کرده، دیگر آن وقت یک شرایطی است که خیلی صریح‌تر می‌توانم حرف بزنم و خیلی چیزها را آنجا می‌شود واضح‌تر به مردم گفت. شاید این سوال مبارک و برای مردم ما مفید باشد، و یک سری اطلاعات و نکاتی که باید به مردم گفته شود در آن فرصت ان شاء‌الله گفته شود.»
در چنین شرایطی است که این سئوال در ذهن برخی از کارشناسان و اغلب مردم خلجان می‌کند که برگزاری جلسه سئوال از رییس‌جمهور چه فایده‌ای دارد؟ چه گرهی از مشکلات و چالش‌های کشور را باز می‌کند؟ آیا واقعا گرهی را باز می‌کند یا اینکه خود به گرهی کور تبدیل می‌شود؟ و مشکلی بر مشکلات قبلی اضافه می‌کند؟
بی‌گمان، شرایط کنونی کشور به قدری غامض و پیچیده است که دیگر فرصت هیچ گونه آزمایش و خطایی برای هیچ یک از نهادهای حکومتی وجود ندارد. از سویی، التهاب در بازارهای ارز و طلا و سرایت آن به سایر بازارها و در مجموع تحت تاثیر قرار گرفتن فعالیت‌های اقتصادی، روح و روان جمعی جامعه ایرانی را هدف قرار داده است و از سوی دیگر، دولت ترامپ با ایجاد «گروه اقدام علیه ایران» تلاش می‌کند با هدف افزایش فشارها بر ایران، از میان کشورهای جهان یارگیری کند. در پی خروج امریکا از برجام، اتحادیه اروپا در حفظ این دستاورد چند جانبه، به گفته محمد جواد ظریف وزیر خارجه، از نظر سیاسی سنگ تمام گذاشته است. روسیه، چین و هند نیز هر یک به طریقی در مسیر حمایت از ایران با اروپا همگام شده‌اند و به این ترتیب اجماعی حول محور حفظ «برجام» شکل گرفته است. به همین دلیل، امریکا در مسیر خصومت ورزی با ایران تلاش می‌کند با یارگیری از سایر کشورهای جهان، اجماع یادشده را تحت الشعاع قرار دهد و آن را تضعیف کند. در چنین شرایطی، همانطور که بارها اقتصاددانان بر اجماع نیروهای سیاسی موثر جامعه برای حل چالش‌های اقتصاد ایران تاکید کرده‌اند، به نظر می‌رسد، سئوال از رییس‌جمهور نه تنها فایده‌ای برای مردم و کشور ندارد بلکه هزینه زا نیز خواهد بود که کمترین آن افزایش بی‌اعتمادی مردم به دولت و نظام خواهد بود. چه آنکه فرکانس روحی نیروهای سیاسی داخلی (کاهش انسجام و همگرایی در برابر مشکلات) با فرکانس روانی متحدان کنونی ایران و حامیان «برجام» نه تنها در یک جهت قرار ندارد که در دو مسیر کاملا متضاد در حرکت است.
بی‌گمان، مردم اگر چه از جزییات مناسبات میان ارکان حکومت یا از ریز برخی فسادها در دستگاه‌ها بی‌خبر هستند، اما بطور کلی از روند امور کشور اطلاع دارند و می‌دانند که چرخ‌های اقتصاد و سیاست ایران روان کار نمی‌کند. آنها با تمام وجود خود، وخیم‌تر شدن اوضاع را حس می‌کنند. از این رو، کسب اطلاع جدید از زبان رییس‌جمهور و نمایندگان مجلس درباره فسادها یا رانت جویی‌های افراد و گروه‌ها، نه تنها به دانش آنها از فسادخیزی اتمسفر حاکم بر شرایط اقتصاد و شؤون کشور مطلبی اضافه نمی‌کند که نگرش آنها نسبت به مسیر پیش روی کشور را نیز تغییر نمی‌دهد. در این روزها، شهروندان ایران تنها طالب اخبار مثبت از تغییر رویکردها و اصلاحات در ساختارها و سیاست‌های اقتصادی و سیاسی هستند. اصلاحاتی که حذف رانت‌ها در متن آن قرار دارد و تنبیه و مجازات مفسدان در حاشیه.
