هزار توی قیمت‌گذاری
گروه بورس| سمیرا ابراهیمی |
کمبود عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا، بیش از 2 هفته است که دست متقاضیان واقعی این کالا را در پوست گردو گذاشته، محصول عرضه نمی‌شود، رینگهای معاملاتی خالی است و تولیدکنندگان پایین‌دستی پتروشیمی‌ها از این موضوع زیانده شده‌اند. دلیل این موضوع هم تنها این است که محصولات تولیدکنندگان با ارز 4200 تومانی در بورس کالا قیمت‌گذاری می‌شود، اما همان محصولات در بازار آزاد با نرخ دلار 8 هزار تومان و حتی بیشتر قیمت می‌خورد. این موضو ع در بازار محصولات فلزی بورس کالا از زنجیره فولاد گرفته تا فلزات رنگی را در بر می‌گیرد و در واقع متقاضی غیر واقعی را وارد بازار می‌کند، محصولات با نرخ دلار همراه با یارانه 4200 تومانی توسط این متقاضیان از بازار خارج می‌شود و در نهایت در بازار آزاد با قیمت‌های نشات گرفته از نرخ دلار بازار آزاد به فروش می‌رسد. این موضوع در وهله اول عرضه‌کنندگان را مجبور به واکنش دفاعی کمبود عرضه کرد. اما وزارت صنعت، معدن و تجارت (وزارت صمت) به عنوان متولی نرخگذاری این محصولات، تلاشی برای تغییر رویه قیمت‌گذاری نداشت. بنابراین روز شنبه در شورای عالی بورس مصوب شد که فعلا هیچ عرضه محصول فلزی و پتروشیمی در بورس کالا انجام نشود تا قیمت‌گذاری‌ها به حالت قبل باز گردد. گفتنی است چند هفته پیش وزارت صنعت فرمول قیمت‌گذاری محصولات فلزی را هم عوض کرده بود. به این صورت که فرمول قیمت‌گذاری فلزات از میانگین هفتگی بورس فلزات لندن به اضافه یک مبلغ اضافه پرمیوم که برای هر محصول متفاوت بود و در نهایت در نرخ ارز رسمی ضرب می‌شد، به میانگین قیمت منطقه CIS، دریای سیاه و متال بولتن ضرب در نرخ تسعیر ارز رسمی تغییر داد.
تمام این اتفاقات که بازه زمانی آنها کمتر از 2 ماه بود، اکنون در نهایت منجر به توقف عرضه شده است که این توقف عرضه تبعات زیادی را در پی دارد. فرصت فروش منظم را از تولیدکنندگان بالا دستی می‌گیرد. تولیدکننده پایین دستی را مجبور می‌کند که یا درتولید محصول نهایی یا نیمه نهایی خود وقفه بیندازد یا با نرخ بیشتر از بازار آزاد، مواد اولیه را تهیه کند. بخش درآمد کالایی کارگزاری‌های بورس را دچار وقفه می‌کند، در حالی که هزینه‌های حق دسترسی و پرسنلی آنها تغییری پیدا نمی‌کند. با این حال به نظر می‌رسد که شورای عالی بورس برای کنترل بازار تمام تلاش خود را برای حذف ارز 4200 تومانی از محصولات بورس کالایی انجام می‌دهد، اخبار غیررسمی از معاونت معدنی وزارت صنعت هم گویای آن است که فعلا حق نوسان 10 درصدی برای محصولات فلزی در نظر گرفته شده است، بدون اینکه ارز 4200 تومانی حذف شود. گفتنی است تا پیش از این نوسان محصولات فلزی در بورس کالا 5 درصد بود. با این حال فعالان اقتصادی مرتبط با بخش بازار کالاهای اساسی در خصوص ارز مورد نیاز در قیمت‌گذاری نظرات متفاوتی دارند.
بورس کالا باید با ارز آزاد یکدست شود
محمودرضا الهی فرد، مدیرعامل کارگزاری سی ولکس در گفت‌وگو با «تعادل» گفت: وقتی که تمام محصولات پایین دستی مانند خودرو و ... با نرخ دلار بازار آزاد قیمت‌گذاری می‌شوند، طبیعتا در این چرخه بالادستی‌ها نیز باید درگیر شوند و نرخ دلار کشف شده در بازار ثانویه مبنای قیمت‌گذاری قرار بگیرد. در این صورت رانت ایجاد شده در بازار از بین می‌رود. اما اکنون مشاهده می‌شود که نرخ محصولاتی مانند ورق فولادی و میلگرد در بازار آزاد، بیش از 2 برابر قیمت محصولات در بورس کالاست. این موضوع به منزله آن است که سیاست‌های نظارتی بر تقاضا (فارغ از درست یا غلط بودن) جواب نداده و کالا از این بازار، به بازار آزاد می‌رود و سود 100 درصدی برای قشر دلال دارد. سودی که نه نصیب تولیدکننده می‌شود و نه عرضه‌کننده و رانت را در این بازار به‌شدت شایع کرده است.
وی افزود: در این موقعیت بهتر است بورس کالا نیز یکدست با سایر بازارهای اقتصادی کشور، محصولاتی با نرخگذاری دلار بازار آزاد داشته باشد، به وی‍ژه اکنون که تولیدکنندگان می‌توانند دلار حاصل از صادرات خود را در بازار ثانویه عرضه کنند و این موضوع به افزایش سودآوری آنها نیز می‌انجامد. بنابراین نیازی به نرخگذاری با ارز دولتی مشاهده نمی‌شود و بورس کالا نیز باید یکدست با سایر ارکان اقتصادی شود.
نباید ارز 4200 تومانی حذف شود
پیام آرمات، مشاور مدیرعامل کارگزاری سینا در گفت‌وگو با «تعادل» گفت: سیاست ارزی دولت مبنی بر این بود که بازار ثانویه راه بیفتد که پتروشیمی‌ها ارز خود را درآن بفروشند و اکنون چند پتروشیمی فروش خود را در آن انجام می‌دهند. اما اعتقاد وزیر صمت مبنی بر این است که با دلار 4200 تومانی که نرخ رسمی ارز کشور است، نرخگذاری محصولات انجام شود. طبق ابلاغیه کمیته تنظیم بازار، برای نرخگذاری همان 4200 تومان را در نظر گرفته و کف عرضه هم باید رعایت شود. او افزود: اگر این ابلاغیه واقعا رعایت شود، بازار ازالتهاب خارج می‌شود. اکنون که در این شرایط جنگ اقتصادی و تحریم‌ها قرار داریم، بهتر است که قیمتها کنترل شده‌تر باشد. در این شرایط نیازی نیست که دلار به بیش از 4200 تومان سوق پیدا کند. اما به شرط اینکه تمام مفاد ابلاغیه رعایت شود. اکنون پتروشیمی‌ها خوراک با نرخ دلار 3800 تومانی می‌گیرند. بنابراین همین جا 400 تومان بین نرخ خوراک و قیمت محصولات تنفس دارند. درآمد صادراتی خود را هم که در بازار ثانویه عرضه می‌کنند و از اختلاف قیمت سود می‌برند. در این شرایط که صادرات توجیه پیدا کرده، پایین دستی‌های پتروشیمی نفس می‌کشند و اگر طبق ابلاغیه کف عرضه را رعایت کنند، این موضوع حل می‌شود.
آرمات خاطرنشان کرد: الان زنجیره فولاد را در بورس کالا آورده‌اند و اگر زنجیره پتروشیمی هم به این بازار بیاید، مشکلات بازار پتروشیمی هم حل می‌شود. دلار رسمی 4200 توامن است و نرخ دلار بازار ثانویه، به عنوان مشوق عمل می‌کند که حاشیه سود را کمی بالا می برد.
اما در هفته‌های اخیر عرضه به‌شدت کم بود. سال گذشته در این موقع ما وفور عرضه پی وی سی داشتیم، اما الان پتروشیمی‌ها عرضه‌های قطره چکانی انجام می‌دهند. این در حالی است که در هشت سال اخیر هیچ گاه نایلون و نایلکس توجیه صادراتی به این حجم نداشتند. تمام همسایگان ما خریدار این کالاهاهستند. از سوی دیگر آب شدن مواد پلیمری اشتغالزایی بالایی به همراه دارد و برای افزایش ارزش افزوده این موضوع موثر است. بنابراین اگر طرف عرضه و تقاضا را از تعادل خارج نکنیم، بازار به تعادل می‌رسد. این کار حمایت از صنایع از پایین دستی و ایجاد زنجیره ارزش افزوده است. نکته قبل توجه دیگر این است که در روز گذشته، شرکت‌های عرضه‌کننده محصول در بورس کالا که سهام آنها در بورس نیز وجود دارد، مثبت بوده و به دلیل حجم تقاضا، تاثیر‌گذاری مثبت بالایی در شاخص داشتند. به گفته آرمات این موضوع پیش خور کردن سود در بازار سهام است و به دلیل، گمانه زنی از ارز 8 هزار تومانی در روند قیمت‌گذاری ایجاد شدهاست، اما من بعید می‌دانم که ارز 4200 تومانی را حذف کنند.
قیمت گذاری شفاف
و باثبات مطلوب پتروشیمی‌هاست
مسعود جبرئیلی، مدیرعامل پتروشیمی آبادان نیز در گفت و گو با تعادل در خصوص کاهش عرضه پی وی سی این شرکت طی هفته‌های اخیر در بورس کالا گفت: به دلیل آتش سوزی اخیر، تولید محصولات پی وی سی این شرکت حدود 60 درصد کاهش یافته و به دلیل تعهدات صادراتی و فروش‌هایی که از قبل داشتیم، مجبور شدیم عرضه محصولات در بورس کالا را کاهش دهیم. او در خصوص وضعیت نابسامان قیمت‌گذاری افزود: ما علاقه مندیم که روش‌های قیمت گذاری شفاف و پایدار باشد. اگر قرار است خوراک را با ارز ثانویه حساب کنند و فروش هم با این نرخ باشد، یک دفعه اعلام کنند و حداقل برای یک سال تکلیف ما روشن باشد. الان پی وی سی که در بورس کالا با ارز 4200 رضه می‌شود، در بازار آزاد با ارز 8 هزار تومان به فروش می رسد. این موضوع با توجه به اینکه عرضه کنندگان و تولیدکنندگان بطور کامل تحت نظارت هستند، مشخص نیست از کجا می آید و چه منشایی دارد.
به گفته جبرئیلی موضوع توقف عرضه‌ها در بورس کالا نیز به زودی مشخص می‌شود زیرا وزارت صمت، شورای بورس و انجمن کارفرمایان در حال رایزنی هستند و به زودی تکلیف مشخص می‌شود.
ذکر این نکته ضروری است که شرکت پتروشیمی آبادان در هفته اول تیرماه دچار حریق شد و این شرکت اکنون در حال بازسازی واحد آتش سوزی شده است.
