نفوذ مجازی‌ها در تغییر باور

الهه باقری

سال‌ها پیش از ورود شبکه‌های اجتماعی، روزنامه‌‌، رادیو و تلویزیون، تنها راه دستیابی افراد به اخبار و رویداد‌های جهان بود. همچنین دسترسی به فناوری‌های جدید، تقریبا امری غیرممکن به نظر می‌رسد. در آن روزها، در ذهن هیچ فردی نمی‌گنجید که روزی در کمتر از چند دقیقه، از بسیاری رویدادها و خبرهای تازه در جهان مطلع شود. این روزها اما تصور زندگی بدون دسترسی به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، غیرممکن به نظر می‌آید. این وابستگی تا آنجا پیش رفته که در برخی موارد از آن به عنوان اعتیاد یاد شده و مراکزی برای رهایی از آن نیز در کشورها فعالیت دارند. همچنین آنچه که این روزها دیده می‌شود رشد قابل‌توجه شبکه‌های اجتماعی و دسترسی آزاد و سریع به اطلاعات به شکل فناورانه است.

کاربران اینترنت در جهان، اخبار را قبل از انتشار در رسانه‌های مکتوب، در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی رویدادها را دنبال می‌کنند. شاید به گفته برخی تحلیل‌گران این رشد دنیای مجازی، در جهانی که روز‌به‌روز مدرن‌تر می‌شود، برای شهروندان زندگی راحت‌تری را به دنبال داشته باشد اما نگرانی‌های بسیاری نیز ایجاد کرده است. از طرفی، روزنامه‌های کاغذی و رسانه‌ها نگران از دست دادن امپراتوری خود هستند، از طرفی، دسترسی آزاد به شبکه‌های اجتماعی، نفوذ شایعات و اخبار دروغ جهت‌دار را افزایش داده است.

با مشاهده حجم خبر و ایده‌های سیاسی و اجتماعی در فضای مجازی، به نظر می‌رسد رسانه‌های اجتماعی، یک ابزار قدرتمند در شکل دادن افکار عمومی هستند اما طبق تازه‌ترین نظرسنجی‌ها، بسیاری افراد در سال‌های اخیر به محتوای قرار گرفته در شبکه‌های اجتماعی بدبین هستند. آنطور که گفته شده، میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی در سال 2018، نسبت به سال گذشته میلادی، کاهش 6  درصدی داشته و بیشترین  درصد بدبینی به شبکه‌های اجتماعی نسبت به فیس‌بوک مربوط می‌شود.

همانطور که گفته شد، به نظر می‌رسد که شبکه‌های اجتماعی می‌توانند تاثیر قابل‌توجهی بر افکار عمومی داشته باشند اما نظرسنجی‌ها از میان شهروندان امریکایی‌، نتایج دیگری را نشان می‌دهد.

طبق گزارش‌های مرکز تحقیقات پیو، تنها حدود 23 درصد از جوانان 18 تا 29 ساله امریکایی اعلام کرده‌اند که با مشاهده محتواهای سیاسی و اجتماعی در فضای مجازی، دیدگاه خود را در مقابل موضوع مورد‌نظر تغییر می‌دهند. این در حالی است که همانطور که گفته شد، چالش‌های ایجاد شده در مورد فیس‌بوک، بدبینی بسیاری میان جوانان امریکایی نسبت به شبکه‌های اجتماعی ایجاد کرده است. هرچند هنوز هم این شبکه اجتماعی تعداد زیادی کاربر دارد اما دیگر حتی اخبار کمتری در فیس‌بوک به اشتراک گذاشته می‌شود.آنطور که در سایر نظرسنجی‌ها اعلام شده، 73 درصد از امریکایی‌ها نسبت به انتشار اخبار جعلی در رسانه‌های اجتماعی نگران هستند. این میزان بدبینی در میان بزرگسالان امریکایی بیشتر است؛ چرا که طبق نتایج نظرسنجی موسسه پیو، در میان افراد 30 تا 49 ساله امریکایی، تنها حدود 14 درصد اعتراف کردند که اخبار و ایده‌های شبکه‌های اجتماعی را پذیرفته و دیدگاه خود را در موضوع مورد بحث عوض می‌کنند. این در حالی است که در میان افراد 50 تا 64 ساله، این باورپذیری در میان 13 درصد افراد دیده می‌شود. طبق نتایج این نظرسنجی، بیشترین میزان بی‌اعتمادی به شبکه‌های اجتماعی، در میان افراد بالای 65 سال دیده می‌شود؛ افرادی که سال‌ها تغییرات مختلف سیاسی، اجتماعی و تاریخی را شاهد بودند و به نظر می‌رسد هیجان‌های کاذب در شبکه‌های اجتماعی، نمی‌تواند نظر آنها را در مورد رویدادها تغییر دهد. آنطور که گفته شده، شبکه‌های اجتماعی تنها می‌توانند نظر حدود 6 درصد این افراد را تغییر دهند.