جدایی مهاب قدس از آستان؟
آیا سهام ۴۹ درصدی دولت در بزرگ‌ترین شرکت مهندسی مشاور آب به این بخش بازمی‌گردد؟
گروه انرژی نادی صبوری
رضا اردکانیان وزیر نیروی دولت دوازدهم دیروز دومین نشست خبری خود را به مناسبت آغاز هفته دولت و در حاشیه افتتاح واحد۲ بخار در نیروگاه پرند برگزار کرد. نشستی خبری که تعدد و تکثر موضوعات مورد پرسش در آن، خود سمبلی گویا از سنگینی وظایف مختلف روی دوش وزارتخانه‌ای است که در منظر «اختیارات» وزنه‌ای چندان قوی محسوب نمی‌شود. به گزارش «تعادل» وزیر نیرو در این نشست خبری از چند موضوع مهم صحبت کرد که شاید از لحاظ خبری «حل و فصل بازگشت سهام مهاب‌قدس به دولت» مهم‌ترین آنها محسوب شود. وزیر نیرو در این نشست موضع شفاف خود را پیرامون ۲ موضوع مهم آب‌های مرزی و طرح‌های انتقال آب نیز مطرح کرد و از برنامه‌های مفصل وزارتخانه تحت پوشش خود برای گذر از پیک تابستان ۹۸ سخن گفت. مشروح اهم مسائل طرح شده در این نشست خبری را در ادامه می‌خوانید.
وزارت نیرو در ایران، در چند سال اخیر بیش از هر زمان دیگری زیر ذره‌بین بدنه جامعه قرار گرفت، به دنبال این تغییر، نقد سیاست‌های کلان این وزارتخانه به بحث‌های روزمره میان مردم تبدیل شد و موضوعاتی چون سدسازی و طرح‌های انتقال آب از موضوعاتی صرفا مهندسی به پرسش‌های روز تغییر شکل داد. هر چند هنوز و با گذشت ۴ دهه از انقلاب اسلامی هنوز مشخص نیست که دقیقا چه نهادی «مسوول» آب در ایران است اما طبیعتا دیدگاه‌ها و تفکرات افرادی که بر صندلی صدارت وزارت نیرو تکیه می‌زنند نقشی تعیین‌کننده در این میان ایفا کرده است. در مورد رضا اردکانیان، شاید به این دلیل که او سال‌ها از ایران دور بوده است، افکار عمومی هنوز به دنبال واکاوی نظرات شخصی او شاید بیشتر در قامت یک «کارشناس» برای پرسش‌های آبی مردم ایران است.
تعدد دغدغه‌ها و مسائل مطرح برای افکار عمومی به علاوه برگزاری دومین نشست خبری رضا اردکانیان در حاشیه یک رویداد برقی در نهایت باعث شد گستره موضوعات طرح شده در این برنامه خبری گستره‌ای بسیار وسیع باشد که از مالکیت شرکت مهاب‌قدس تا وضعیت آب‌های ژرف در ایران را در بر بگیرد.
دیروز و در حالی که رضا اردکانیان برای افتتاح واحد ۲ بخاری نیروگاه پرند که توسط گروه مپنا سرمایه‌گذاری و اجرا شده عازم این نیروگاه شده بود پس از انجام مراسم بهره‌برداری، در محل نیروگاه نشستی خبری را برگزار کرد.
یاد شهید عباسپور
وزیر نیرو نشست خبری خود را با پاسخ به پرسشی در این خصوص که تلاش‌های حمید چیت‌چیان وزیر نیروی دولت یازدهم برای بازگشت سهام شرکت مهاب‌قدس (واگذار شده به آستان قدس رضوی در دولت دهم) اکنون به کجا رسیده است آغاز کرد. پرسشی که اردکانیان برای پاسخ به آن خاطره‌ای از 37 سال پیش و دوره وزارت شهید مهندس عباسپور وزیر وقت نیروی‌جمهوری اسلامی ایران نقل کرد.
وزیر نیرو عنوان کرد که در سال ۱۳۶۰ مهندس عباسپور درست یک روز قبل از شهادت، موضوع لزوم تجمیع ظرفیت شرکت‌های مهندسین مشاور را در ایران مطرح می‌کند، ایده‌ای که شرکت «مهاب‌قدس» یکی از خروجی‌های آن محسوب می‌شود.
اردکانیان با اشاره به اینکه از همان زمان موضوع در اختیار داشتن ۴۹ درصد سهام ممتاز این دست شرکت‌ها برای بخش دولتی مطرح بوده است عنوان کرد: « در خصوص واگذاری سهام مهاب قدس به آستان قدس که در دولت دهم به آستان قدس واگذار شده بود، باید بگویم که این موضوع و بازگشت مهاب قدس و زیر مجموعه آن به وزارت نیرو در حال حل و فصل شدن است.»
به گزارش «تعادل» دولت دهم در واپسین روزهای فعالیت خود، مصوبه‌ای را در هیات دولت به تصویب رساند که بلافاصله و با روی کار آمدن دولت یازدهم در نخستین جلسه هیات دولت لغو شد. این مصوبه دال بر واگذاری سهام ۴۹ درصدی دولت در شرکت «مهاب‌قدس» بابت ۱۵ درصد پیش‌پرداخت به پیمانکار پروژه راه‌آهن گرگان-بجنورد-مشهد بود. طبق این مصوبه مهاب‌قدس ۶۰۰ میلیارد تومان ارزش‌گذاری شده و به شرکت بین‌المللی عمران رضوی از شرکت‌های متعلق به آستان قدس رضوی واگذار شد. حمید چیت‌چیان وزیر نیروی دولت دوازدهم در نخستین اظهارنظرهای خود در قامت وزیر فاش کرد که در این مصوبه عملا ۱۲ هزار میلیارد تومان «فساد» صورت گرفته است. به‌گفته این عضو کابینه دولت وقت، در حقیقت بخشی از بیت‌المال به‌ارزش 12هزار و 600 میلیارد تومان برای واگذاری به پیمانکار این پروژه تخصیص پیدا کرده بود که تنها 600 میلیارد تومان ارزش‌گذاری شده بود.
اهمیت فساد ۱۲ هزار میلیاردی
واگذاری سهام دولت در مهاب‌قدس از این نظر بسیار با اهمیت بود که این شرکت خود بزرگ‌ترین شرکت مهندسین مشاور حوزه آب ایران است و از سوی دیگر سهامدار مدیریتی شرکت سرمایه‌گذاری صنعت آب و برق (صبا) است که این شرکت خود ۴۷.۷ درصد از سهام گروه مپنا، تنها سازنده نیروگاه‌های حرارتی در ایران، ۶۰ درصد سهام شرکت‌های توزیع برق و شمار مهمی از سهم دیگر شرکت‌های مطرح صنعتی را در اختیار دارد.
دولت یازدهم موضوع را به دادگاه برد و در نهایت تیر ماه ۱۳۹۵ اعلام شد که دادگاه رای به بازگشت سهام مهاب‌قدس به دولت داده است. اما از آن زمان تاکنون سرنوشت این واگذاری نامشخص بوده و به نظر می‌رسیده است که بازگشت سهام به دولت با ممانعت‌هایی روبرو است.
انتقال آب از پشت عینک وزیر
وزیر نیرو پس از آنکه تلویحا از بازگشت سهام مهاب‌قدس به وزارت نیرو صحبت کرد، در خیل پاسخگویی به دیگر پرسش‌ها، دیدگاهش را در مورد یکی از پرحاشیه‌ترین راهکارهای تامین آب در ایران مطرح کرد؛ «انتقال آب از یک حوضه به حوضه دیگر». وزیر نیرو در این خصوص عنوان کرد: «هیچ طرح انتقال آب از نقطه A به نقطه B به تنهایی و بدون در نظر گرفتن چگونگی مصرف، مسائل نقطه B را حل نخواهد کرد. بدون اینکه درباره راه‌های مصرف آب انتقال داده شده فکر کنیم، با افزایش منابع آبی جمعیت نیز افزایش یافته و در نهایت مشکل امروز در نقطه B با پیچیدگی بیشتری در آینده روبرو می‌شود.»
او در ادامه تشریح تفکر و موضع خود پیرامون موضوع انتقال آب عنوان کرد: «از سوی دیگر عدم انتقال آب نیز لزوم حلال مسائل نقطه A نخواهد بود. در حال حاضر خوزستان نمونه‌ای از همین نقطه A است. باید این موضوع را در نظر گرفت که حل مشکل بهره‌وری در نقطه مقصد انتقال آب باید پیشتر یا حداکثر همزمان با اجرای طرح انتقال آب دنبال شود تا این طرح قابل دفاع باشد.»
وزیر نیرو در ادامه این بخش از صحبت‌های خود به اهمیت تامین منابع آب در «کریدور شرقی ایران» اشاره کرده و عنوان کرد: «این کریدور ۱۰ میلیون نفر را در خود جای داده است که حضور آنها ضرورت امنیت ملی ایران است. از سویی این جمعیت ۱۱ میلیارد متر مکعب آب در بخش کشاورزی مصرف می‌کند که امنیت غذایی‌شان را تامین می‌کند. حال اگر ما بتوانیم با بهبود روش‌های کشت و ارایه کشت جایگزین تنها ۵ درصد از این ۱۱ میلیارد متر مکعب را کاهش دهیم، چندین برابر اجرای یک پروژه انتقال آب برای این مناطق منابع آبی به دنبال خواهد داشت.»
نیرو در کمین تابستان ۹۸
اردکانیان که نشست خبری خود را در حاشیه «بهره‌برداری تجاری واحد دوم بخار نیروگاه سیکل‌ترکیبی پرند» که در راستای افزایش راندمان نیروگاه و افزایش ظرفیت شبکه برق ایران انجام گرفت، برگزار می‌کرد برنامه‌های این وزارتخانه را برای مواجه‌ای مناسب با تابستان سال ۹۸ تشریح کرد. وزیر نیرو با اشاره به اینکه سال جاری یکی از خشک‌ترین سال‌ها در ۵ دهه اخیر بوده و استان خوزستان به عنوان تامین کننده اصلی نیروگاه‌های برقابی ایران با ۵۰ درصد کاهش در بارش روبرو شد عنوان کرد: «برای سال پیش رو برنامه‌های مفصلی تدارک دیده شده است. یکی از این برنامه‌ها افتتاح طرح‌هایی چون واحد بخاری نیروگاه پرند است که ظرفیت شبکه را افزایش می‌دهند.»
وزیر نیرو در ادامه عنوان کرد: «برای سال بعد مردم نیز از طریق بهینه کردن مصرف خود به نوعی در تولید برق نقش خواهند داشت و با برنامه‌ریزی محافظه‌کارانه‌ای که برای تابستان ۹۸ کرده‌ایم با وجود تحریم‌های ظالمانه امریکا این تابستان را بدون خاموشی سپری خواهیم کرد.»
اردکانیان در پاسخ به پرسشی در خصوص وضعیت فعلی صادرات برق ایران عنوان کرد که از ۱۹ مرداد ماه سال جاری و به دنبال اتمام خاموشی‌های برنامه‌ریزی شده، صادرات برق ایران به چند کشور همسایه مانند سابق از سر گرفته شد. اما خبر مهم وزیر نیرو در این زمینه به آغاز مذاکرات ۳ و ۴ جانبه میان ایران، روسیه و کشورهای اروپایی در زمینه اتصال شبکه برق ایران به اروپا اختصاص داشت.
وزیر نیرو در این زمینه عنوان کرد: «فعالیت‌هایی در این زمینه آغاز شده است. ایران پتانسیل بالایی در اتصال شبکه برق به دیگر کشورها دارد.»
توسعه مشترک، کلید آب‌های مرزی
وزیر نیرو همچنین موقعیت و موضع کلی ایران در قبال «آب‌های مرزی» را نیز تشریح کرد. اردکانیان با طرح این مساله که وضعیت ایران در آب‌های مرزی در دنیا کمتر نمونه مشابهی دارد عنوان کرد: «تنوع مسائل ایران در آب‌های مرزی بسیار زیاد است. ما در بعضی مناطق بالادست، در بعضی مناطق پایین‌دست و در بعضی مناطق دارای رودخانه مرزی هستیم که هر کدام ادبیات و تربیت نیروی مدیریتی و مهندسی متفاوتی را می‌طلبد.»
او با تاکید بر اینکه این موضوع باعث می‌شود آب‌های مرزی در ایران پیچیده اما در عین حال جذاب باشند گفت: «تاکید فعلی ما بر حفظ حقابه کشور در تمامی منابع مشترک است. اما در بعضی از موارد باید بپذیریم که زندگی در یک حوضه آبریز مشترک مانند زندگی در یک خانواده است. توسعه در این حوضه‌ها باید بدون توجه به مرزها توسعه‌ای مشترک باشد.»
وزیر نیرو با اشاره به تجربه موفق دهه ۸۰ ایران در این زمینه گفت: «در سال ۱۳۸۱ و پس از آنکه ایران در حد توان خود به افغانستان برای حل مسائل آبی‌اش کمک کرد، پس از ۳۰ سال از معاهده سال ۱۳۵۱ میان دو کشور، کمیسریای مشترک تشکیل شد.»
اردکانیان همچنین دیروز و با توجه به انتشار اخباری در خصوص قطع همکاری شرکت زیمنس با ایران عنوان کرد: «طی دیداری که مدتی قبل در یک سفر با مسوولان ارشد شرکت زیمنس داشتم آنها تاکید کردند بر تعهدات خود در قبال انتقال تکنولوژی توربین‌های کلاس F به ایران متعهد هستند.»
به گزارش «تعادل» شرکت زیمنس در سال ۱۳۹۴ توافقنامه‌ای را با گروه مپنا برای انتقال تکنولوژی توربین‌های گازی کلاس F منعقد کرد. این تفاهمنامه دال بر تحویل ۱۲ توربین در این کلاس بود که تعدادی از آن در نیروگاه بندرعباس به کار گرفته شده است.
