ورود گوشی قاچاق با شماره پاسپورت جعلی
گروه دانش و فن
در حالی که طبق ادعای وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات پس از انجام رجیستری ورود گوشی قاچاق به کشور که ارزشی معادل 2 میلیارد دلار در سال داشت به صفر رسیده است برخی از فعالان بازار تلفن همراه از ورود محموله‌های بزرگ قاچاق با پاسپورت‌های مسافری و همچنین پاسپورت‌های جعلی خبر می‌دهند. این در حالی است که طبق گفته فعالان بازار قرار بود با اتصال سامانه گمرکی گوشی مسافری به سامانه ناجا تا پایان مرداد، نیروی انتظامی امکان تشخیص اصالت گذرنامه‌ها را برای گمرکات کشور فراهم کند و بساط انواع سوءاستفاده قاچاقچیان از گوشی مسافری برچیده شود که این وعده محقق نشد.
پس از اجرای کامل طرح رجیستری گوشی تلفن همراه، ضعف در ثبت و رجیستری گوشیهای مسافری آسیب‌هایی را به بازار زده است که مشکلات در بخش گوشیهای مسافری هنوز ادامه دارد.
سامانه اظهارنامه گمرکی کالای مسافری تلفن همراه پس از اجرای رجیستری برای پاسخگویی به نیاز محدود و شخصی مسافران راه‌اندازی شد تا به هر مسافر یک عدد گوشی در سال با معافیت 80 دلاری اجازه واردات شخصی داده شود. اشکال کار در ثبت و رجیستر کردن گوشیهای مسافری ابتدا از موضوع ثبت کردن چند صد یا چند هزار گوشی با یک کد ملی یا شماره پاسپورت در سامانه مسافری آغاز شد که راهی را برای دور زدن الزام واردات قانونی کالاهای عمده فراهم می‌کرد.
یک فروشنده موبایل در پاسخ به اینکه چگونه ثبت تعداد زیادی گوشی به اسم یک نفر ممکن است در حالی که اعلام شده در سامانه رجیستری مسافری تنها هر نفر اجازه ورود یک گوشی در سال با معافیت 80 دلار را دارد؟ به فارس، گفت: «محدودیتی روی سامانه از نظر تعداد ثبت گوشی نیست، دولت حق گمرکی 16 تا 20 درصد را روی هر گوشی می‌گیرد و اجازه ورود می‌دهد، از نظر گمرک هم هر کالایی که از گمرک عبور کند قانونی محسوب می‌شود.» به این ترتیب در حالی که قرار بود سامانه اظهارنامه گمرکی گوشی مسافری تنها برای مسافران باشد و هر مسافر بتواند در سال یک دستگاه با معافیت 80 دلاری وارد کند اما محموله‌های بزرگ از این راه وارد و به نام گوشی با گارانتی اینترنشنال عرضه شدند.
حمیدرضا دهقانی‌نیا سخنگوی طرح رجیستری و مدیرکل فناوری اطلاعات و ارتباطات ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز با تایید وقوع این سوءاستفاده درباره روش کار قاچاقچیان، گفته بود: «متاسفانه به دلیل آنکه گمرک توانایی کنترل این سامانه را ندارد، گهگاه چند صد یا چند هزار گوشی با یک کد ملی یا شماره پاسپورت در سامانه مسافری، رجیستر می‌شوند و این قاچاقچیان با سوءاستفاده از این وضعیت، گوشیهای تلفن همراه را به این شیوه با معافیت 80 درصدی (دلاری) حق گمرکی در نظر گرفته شده برای گوشیهای مسافری ثبت و رجیستر می‌کنند.»
در نهایت راه این سوءاستفاده با اطلاعیه گمرک مبنی بر رعایت واردات حداکثر یک گوشی روی هر پاسپورت بسته شد اما متخلفان راه جدیدی را برای سوءاستفاده پیدا کردند. فعالان بازار تلفن همراه گفتند که با وجود الزامی شدن ثبت یک گوشی روی هر پاسپورت اما همچنان سامانه اظهارنامه گمرکی گوشی مسافری باگ دیگری دارد. به گفته آنها، سوءاستفاده‌کنندگان با ثبت یک گوشی روی هر شماره پاسپورت محموله‌های گوشی را از سامانه گمرکی گوشی مسافری وارد می‌کنند. آنها به جای شماره پاسپورت حتی یک شماره جعلی به تعداد ارقام شماره‌های اصلی پاسپورت وارد می‌کنند که حتی این شماره پاسپورت وجود خارجی ندارد و اصالت این شماره بررسی نمی‌شود.
ثبت گوشی قاچاق با سوءاستفاده از
کپی کارت ملی
همچنین برخی گزارش‌ها از بازار موبایل از بروز تخلف جدیدی در رجیستر کردن گوشیهای قاچاق، با سیم‌کارت رایگان حکایت دارد. برای ثبت و فعال‌سازی گوشی مسافری نیاز به سیم‌کارت است و پیش از این امکان رجیسترکردن 1000 گوشی با یک سیم‌کارت وجود داشت که به دلیل سواستفاده قاچاقچیان، از ابتدای مرداد محدودیت 10 گوشی برای هر سیم‌کارت وضع شد.
براساس این گزارش، برخی واردکنندگان موبایل با همکاری برخی فروشندگان سیم‌کارت، روش جدیدی را برای تهیه سیم‌کارت پیدا کرده‌اند که در این روش فروشنده، سیم‌کارتی به رایگان به مشتری می‌دهد و برای فعال‌سازی سیم‌کارت کپی کارت ملی می‌گیرد اما پس از فعال‌‌شدن سیم‌کارت، آن را به واردکننده تحویل می‌دهد تا گوشیهای قاچاق را به نام گوشی مسافری رجیستر کند. در این معامله سودی نیز نصیب فروشنده سیم‌کارت می‌شود و فروشنده سیم کارت پس از چند روز و انجام نقل و انتقال گوشی در سامانه رجیستری، سیم‌کارت را به مشتری تحویل می‌دهد. در پیگیری از کمیته اجرایی رجیستری این مشکلات ناشی از عدم اتصال سامانه گمرکی گوشی مسافری به سامانه ناجا و بررسی نشدن اصالت پاسپورت‌ها و صحت‌سنجی ورود و خروج‌ها به کشور اعلام شد.
مجریان طرح رجیستری اعلام کردند: «مرجع صدور پاسپورت در کشور ناجا است و بدون اتصال سامانه گمرکی گوشی مسافری به سامانه ناجا، راهی برای تشخیص اصالت شماره پاسپورت اعلامی یا در سفر بودن یا نبودن صاحب پاسپورت وجود ندارد. البته نیروی انتظامی وعده داده این مشکل را ظرف یک هفته حل کند.»
سخنگوی طرح رجیستری در پنجم مرداد ماه، اتصال سامانه گمرکی گوشی مسافری و سامانه ناجا تا پایان مرداد را وعده داده بود.
وی گفت: در هفته گذشته در جلسه‌ای با حضور وزیر ارتباطات، مسوولان نیروی انتظامی و گمرک، مقرر شد به زودی، نیروی انتظامی اطلاعات گذرنامه‌ای را در اختیار گمرکات کشور قرار دهد تا زمینه این سوءاستفاده قاچاقچیان از سامانه مذکور از بین رود. با محقق شدن این امر، هر مسافر با یک کد ملی یا یک شماره پاسپورت قادر خواهد بود فقط یک گوشی تلفن همراه را به صورت مسافری در سامانه ثبت کند و الزاما ثبت گوشی در سامانه با این روش تنها با محرز شدن مسافر بودن افراد امکان‌پذیر خواهد بود.
