«ترودو» از بحران نفتا سربلند بیرون می‌آید

گروه جهان| طلا تسلیمی|

دونالد ترامپ رییس‌جمهوری ایالات متحده با اعلام اینکه نیازی به نگه داشتن کانادا در توافقنامه تجارت آزاد امریکای شمالی نیست، به کنگره درباره مداخله در مذاکرات تجاری در این زمینه هشدار داد و گفت در اینصورت ایالات متحده را از این بسته تجارت سه‌جانبه خارج می‌کند. مذاکرات مقامات امریکایی و کانادایی جمعه بی‌نتیجه خاتمه یافت، اما دو طرف وعده دادند مذاکرات را هفته آینده از سر بگیرند که این مساله با امیدواری به دستیابی به توافقی برای نجات نفتا همراه بود. اما در آخرین تحولات در این زمینه، ترامپ در توئیتی نوشت: «از نظر سیاسی هیچ التزامی برای نگه داشتن کانادا در توافق جدید نفتا وجود ندارد. اگر نتوانیم پس از چندین دهه سوء‌استفاده، توافقی منصفانه برای ایالات متحده به‌دست آوریم، کانادا در توافق جایی نخواهد داشت.» این در حالی است که مکزیک و امریکا از دستیابی به توافقی دوجانبه خبر داده‌اند که به عقیده ناظران، همان نمونه بازنگری شده نفتاست.

به نوشته فارین پالسی، مذاکرات دوجانبه بین مکزیک و ایالات متحده دو مساله مهم را به کانادا نشان داد: اول این بود که نشان داد عقیده لرد پالمرستون در این باره که «کشورها هیچ دوست یا متحد همیشگی ندارند و تنها منافع همیشگی دارند»، کاملا درست است. دوم هم اثبات این اصطلاح قدیمی بود: «هیچ عمل خوبی بدون مجازات نمی‌ماند.» وقتی مکزیک از سیاست‌های ایالات متحده وحشت زده بود و بیشتر توئیت‌های دونالد ترامپ به ساخت دیوار در مرز دو کشور مربوط می‌شد، جاستین ترودو نخست‌وزیر کانادا و کریستیا فریلند وزیر خارجه این کشور در اقدامی جوانمردانه تاکید کردند که با مذاکره بر سر توافقی دوجانبه به‌عنوان جایگزینی برای توافق سه‌جانبه نفتا، مکزیک را نخواهند فروخت. توافق تجارت آزاد امریکای شمالی که از سال 1994 به اجرا درآمده، حتی تا زمان اجلاس سه برادر در سال 2016 هم نشانه‌ای از اتحاد و همبستگی کانادا و مکزیک محسوب می‌شد. زمانی که کانادا چنین حسن نیتی به خرج داد، تصورش بر این بود که مکزیک در نهایت مجبور به تحمل عواقب سیاست‌های حمایت‌گرایانه ترامپ خواهد شد و بدین ترتیب، اوتاوا در نقش یک میانجی با صداقت، شرایط مذاکره را به‌گونه‌ای تعیین کرد که توافقی منصفانه برای همسایه جنوبی بیچاره ایالات متحده به دست آورد.

اما ترامپ مردی با روحیات متفاوت است که هر لحظه تغییر رنگ می‌دهد. با گذشت دو سال از ریاست‌جمهوری ترامپ، او ناگهان حملات و انتقادهایی تلخ را در ارتباط با سیاست‌های تجاری کانادا مطرح می‌کند و حتی شخص ترودو را نیز به سخره گرفته است. در نهایت، این هفته این مکزیک بود و نه کانادا که از فرصت موجود برای منفعت خود استفاده کرد و کشور برادر را فروخت. لوئیز ویدگاری کاسو وزیر خارجه مکزیک گفت: «مسائلی هست که تحت کنترل ما نیست، به‌ویژه رابطه سیاسی بین کانادا و ایالات متحده. و ما قطعا نمی‌خواهیم که مکزیک را در معرض بی‌ثباتی عدم دستیابی به توافق قرار دهیم. نداشتن توافق با ایالات متحده یک مخاطره اساسی برای اقتصاد مکزیک محسوب می‌شود. میلیون‌ها فرصت شغلی در مکزیک به دسترسی به بازار ایالات متحده وابسته است.» ترامپ هم که کلا توافق جدید را «توافقنامه تجاری ایالات متحده-مکزیک» می‌خواند. او همچنین کانادا را به اعمال تعرفه 25 درصدی بر واردات خودرو از این کشور تهدید کرده است؛ اقدامی که به عقیده کارشناسان به بهای 160 هزار فرصت شغلی در این کشور تمام خواهد شد و آن را دچار رکود خواهد کرد و به سقوط شدید ارزش دلار کانادا می‌انجامد.

این مساله سبب شد رسانه‌های کانادایی به‌شدت از ترودو انتقاد کنند و بسیاری نخست‌وزیر کشور را مورد تمسخر قرار دادند که در سیاست خارجی احمقانه عمل کرده و درس سختی از رهبران جهانی گرفته است. یک ستون نویس نوشت: «لیبرال‌ها هنوز سیاست خارجی را به‌گونه‌ای پیش می برند که انگاری هنوز باراک اوباما رییس‌جمهوری ایالات متحده است یا اینکه هیلاری کلینتون جای او را گرفته. به نظر می‌رسد ترودو هم همانند شینزو آبه نخست‌وزیر ژاپن و ترزا می نخست‌وزیر بریتانیا تصور می‌کرده محبوبیت و جذابیتش برای نرم کردن ترامپ کافی است.»

خبرهای مربوط به توافق ایالات متحده-مکزیک نوعی بحران در کانادا ایجاد کرده است. این توافق موضوعاتی را شامل می‌شود که کانادا پیش‌تر به آنها اعتراض کرده بود که از نمونه آنها می‌توان به سطح الزامی قطعات تولید داخل در صنعت خودروسازی اشاره کرد که به ضرر تامین‌کنندگان قطعات کانادایی تمام می‌شد. اما مساله مهم‌تر چشم‌انداز مجبور شدن کانادا به امضای توافقی است که تماما توسط دو کشور دیگر مورد مذاکره قرار گرفته است. این مساله تحقیر کانادا و شخص جاستین ترودو است که در انتخابات 2015 با شعار جسورانه «کانادا بازگشته است»، پیروز شد. با این حال، این بحران به صورت نگرانی و وحشت بازارها خود را نشان نداد و شاخص سهام «تی‌اس‌ایکس» کانادا در سراسر یک هفته گذشته با ارزشی نسبتا یکسان معامله شد. ارزش دلار کانادا هم برابر با حدود 77 سنت امریکا است که نسبت به ماه گذشته هیچ تغییری نداشته است. شاید علت اصلی این شرایط این انتظار عمومی باشد که ترودو و کشوری که رهبری آن را بر عهده دارد، از بحران به آسانی، با حفظ شان خود و بدون اینکه اقتصاد آسیبی ببیند، خارج شوند.این انتظار و پیش‌بینی سه دلیل عمده دارد: اول اینکه «مهلت» تعیین شده از سوی ترامپ برای کانادا برای موافقت با توافق ایالات متحده-مکزیک، چندان هم فوریت نداشت. هر بسته جدید تجاری بایستی به تایید کنگره برسد که این مساله می‌تواند ماه‌ها طول بکشد یا حتی در میانه راه متوقف شود. دوم اینکه در ارتباط با گفت‌و‌گوها برای جایگزینی نفتا، به نظر می‌رسد توافق جدید امریکا و مکزیک دست‌کم می‌تواند به‌عنوان پیش‌نویسی برای توافق جدید مورد استفاده قرار بگیرد و در حقیقت، مواردی در آن وجود دارد که به نفع کانادا تمام می‌شود. سوم، ترودو یک برگ برنده دارد که می‌تواند به‌عنوان اهرم فشار در مذاکرات استفاده کند: دمدمی مزاج بودن ترامپ پوشش سیاسی لازم را برای ترودو فراهم می‌آورد تا به برنامه ناکارآمد و منسوخ حمایت از تولیدات داخلی پایان دهد.