چالش‌های سیاسی یک طرح اقتصادی
گروه جهان
رییس‌جمهوری چین در افتتاحیه نشست مهم آفریقا- چین گفته پکن ۶۰ میلیارد دلار برای حمایت مالی از آفریقا اختصاص می‌دهد. شی جین‌پینگ گفته این حمایت به شکل کمک دولتی و نیز سرمایه‌گذاری و تامین مالی از طریق نهادها و شرکت‌های مالی انجام می‌شود. رییس‌جمهوری چین دوشنبه و در شرایطی وعده حمایت‌های کلان اقتصادی از کشورهای آفریقایی را مطرح کرده که منتقدان با ابراز نگرانی از بدهی‌های گسترده کشورهای آسیایی و آفریقایی به چین در قالب طرح «یک کمربند، یک جاده» بر این باورند که پکن به‌دنبال خرید این کشورهاست، طرح بلندپروازانه‌ای که با توجه به پیش‌بینی‌های اقتصادی چندان هم دور از ذهن نیست. اما این تنها جاه‌طلبی «شی» نیست.
فایننشال‌تایمز با اشاره به طرح ابتکاری «یک کمربند، یک جاده» به یک پروژه بلندپروازانه دیگر شی جین‌پینگ اشاره کرده و از چالش‌های سیاسی تحقق این طرح نوشته است. در این گزارش آمده: پل 36 کیلومتری که هنگ‌کنگ و ماکائو را به شهر ژوهای در چین وصل می‌کند یا عنوان «خلیج بزرگ» یکی از جاه‌طلبانه‌ترین پروژه‌های چین است که تاکنون کلید خورده، طرحی که 15 سال و نزدیک به 20 میلیارد دلار هزینه نیاز دارد. این ابر پروژه قرار است هنگ‌کنگ و ماکائو مستعمره‌های سابق اروپایی را بطور فیزیکی، اقتصادی و روانی به سرزمین مادری نزدیک‌تر کند. «یو لی» یکی از دست اندرکاران دولتی اجرای این طرح، می‌گوید: «این پروژه استراتژیک برنامه‌های اصلاحی چین و بهبود رشد اقتصادی را تعمیق خواهد کرد.»
علاوه بر ریلی جدید 11میلیارد دلاری که قرار است هنگ‌کنگ را به شبکه ریلی پرسرعت چین وصل کند، برای پکن بسیار حیاتی است که با تمام بخش‌های مناطق نیمه مستقل هنگ‌کنگ و ماکائو از جمله شهرهای بزرگی چون شنزن و گوانگ‌ژو تعاملی نزدیک داشته باشد. پکن قصد دارد در رقابت با سانفرانسیسکو، نیویورک و توکیو این مناطق را به عنوان قطب نوآوری و رشد اقتصادی به جامعه جهانی معرفی کند.
اما شی جین‌پینگ برای ادغام کردن هنگ‌کنگ که نهادها و مراکز مالی زیادی را در خود جای داده، و ماکائو به چین چالش‌های پیچیده‌ای دارد. در فیلمی تبلیغاتی که دولت هنگ‌کنگ ساخته، عنوان شده که سفر به ماکائو با استفاده از پلی که دولت چین قرار است بسازد، بسیار راحت خواهد بود. اما تاکید شده که اول از همه رانندگان باید سه مجوز جداگانه از هنگ‌کنگ، ماکائو و مقام‌های دولت چین دریافت کنند، بیمه ویژه خودرو برای ماکائو و سرزمین مادری (چین) خریداری کنند؛ و مدارک خود را در شهر ژوهای چین ثبت کنند، روندی که حداقل 12 روز کاری زمان می‌برد.
رویه پیچیده دریافت مجوزهای رانندگی، یکی از مشکلات نمادینی است که پکن برای وصل کردن سرزمین‌هایی که نظام‌های سیاسی و آداب و رسوم‌های متفاوتی دارند به سرزمین مادری با آن روبروست، مناطقی که نظام‌های قانونی، ژریم‌های مالیاتی و قوانین متفاوتی برای نظارت بر مردم خود دارند. آرنولد چنگ یکی از دست‌اندرکاران این پروژه می‌گوید: «هدف این سیاست تبدیل کردن تمام این منطقه به یک بازار واحد است. اگر بتوانیم همدلی بیشتری میان شهرها ایجاد کنیم و یکپارچگی بیشتری داشته باشیم، می‌توانیم منافع بیشتری ایجاد کنیم، منافعی که هر شهری از آن بهره‌مند شود.»
در کنار پروژه یک کمربند، یک جاده که امضای شی جین‌پینگ را پای خود دارد، از نظر پکن پروژه احداث پل بزرگ نه تنها راهی برای ادغام کردن هنگ‌کنگ و ماکائو با سرزمین مادری است، بلکه این امیدواری را ایجاد می‌کند که این منطقه به یکی از مهم‌ترین موتور محرکه رشد اقتصادی چین تبدیل شود، منطقه‌ای که بتواند به روند گذار چین از مرحله تولید و صادرات به مرحله خدمات و افزایش تقاضای داخلی سرعت بخشد.
گفته شده، پروژه «خلیج بزرگ» با 20 میلیون نفر و اقتصادی در حدود 1.5 هزار میلیارد دلار مساحتی بزرگ‌تر از کشورهای گروه 20 از جمله استرالیا، اندونزی و مکزیک را در برمی‌گیرد. بانک اچ‌اس‌بی‌سی تخمین زده که اقتصاد این منطقه تا سال 2025 به نزدیک به دو برابر (حدود 2.8 هزار میلیارد دلار) خواهد رسید. اما پکن برای گذر به مرحله بعدی این ابر پروژه باید موانع حرکت مردم، جریان سرمایه و اطلاعات را کمتر کند. امری که با توجه به سخت‌تر شدن کنترل دولت شی جین‌پینگ برای جامعه و اقتصاد چین، چندان راحت به نظر نمی‌رسد؛ و البته تهدید جنگ تجاری با امریکا نیز سیاست‌گذاران چینی را وادار کرده تا کمی عقب‌نشینی کنند.
ایده در پس پروژه خلیج بزرگ، بسیج کردن زیرساخت، تخصص منطقه در امور مالی، تولید و تکنولوژی با حذف موانع تجاری، ترویج تجارت مرکزی و در نهایت ایجاد یک بازار واحد است. «ادموند وو» استاد علوم اقتصادی دانشگاه گوانگ‌ژو در این باره می‌گوید: «یک فرهنگ نوآوری وجود دارد چرا که ایالات گوانگ‌ژو همواره گهواره اصلاحات در چین بوده‌اند.»
استان گوان‌ژو که از هشت شهر مادری تشکیل شده و در این پروژه لحاظ شده، سال گذشته 670 میلیارد دلار صادرات داشته که بیش از هر استان دیگری بوده است. چرخ اقتصاد این استان بیش از هر منطقه دیگر توسط کسب و کارهای اقتصادی می‌چرخد. این استان خانه میلیاردرهای بسیاری است.
کریستوفر بالدینگ استاد دانشگاهی که پس از 9 سال تدریس در دانشگاه پکینگ اخیرا چین را ترک کرده، با اشاره به چالش‌های پکن برای پیشبرد این ابرطرح می‌گوید: «چین درگیر این معادله دشوار است که اگر می‌خواهد به بازارهای هنگ‌کنگ و سرمایه این منطقه دسترسی داشته باشد باید فضا را بازتر کرده و از شدت کنترل‌های دولتی بکاهد، روندی که پکن در سال‌های اخیر درست عکس آن حرکت کرده است.»
بالدینگ با این حال پیش‌بینی می‌کند نیاز به منابع جدید برای رشد اقتصادی و لزوم نزدیکی هر چه بیشتر به هنگ‌کنگ و ماکائو در نهایت پکن را وادار می‌کند که بر پیچیدگی‌ها پیروز شود. از نظر این کارشناس اقتصادی پرسش اساسی در حال حاضر این است که چقدر زمان خواهد برد تا چین به این اصلاحات تن دهد.
