آرامش پیش از توفان؟

گروه انرژی|علیرضا کیانی|

دیروز روز آرامی برای بازار نفت بود، آنقدر آرام که حتی قیمت نفت خام امریکا تغییر نکرد‍! اما در بحبوحه جنگ‌های تجاری که امریکای یک سوی آن است و اتحادیه اروپا و چین سوی دیگر و نگرانی‌ درباره کاهش عرضه نفت ایران پس از تحریم‌ها، این آرامش را نباید دایمی پنداشت. برای تحلیل وضعیت بازار در این هفته، این گزارش به سراغ عوامل موثر بر طرف‌های عرضه و تقاضا می‌رود. در نهایت هم، احتمال ثبات با تکیه بر مصاحبه اخیر وزیر نفت عمان مطرح خواهد شد.

افزایش عرضه از سوی سازمان کشورهای تولید‌کننده نفت و ایالات متحده از یک سو و کاهش میزان عرضه نفت ایران پس از اجرای تحریم‌های نفتی ایالات متحده از سوی دیگر، عوامل تاثیرگذار بر قیمت نفت در روز دوشنبه بودند. نفت خام دریای شمال، برنت، 20 سنت افزایش یافت تا قیمت آن در ساعت7:45 صبح به وقت گرینویچ، به بشکه‌ای 77 دلار و 84 سنت برسد. در همین حال، نفت خام امریکا، وست تگزاس اینترمدییت، تغییر قیمتی را تجربه نکرد و هر بشکه از آن 69 دلار و 80 سنت معامله شد.

این دو شاخص نفتی جهانی در دو هفته گذشته رشد قابل توجهی داشتند. در این مدت، انتظارات از افزایش تنگنای عرضه در آخر سال جاری میلادی باعث شد برنت 10 درصد رشد قیمت را شاهد باشد. رابین بیبر، تحلیلگر فنی در شرکت مبادله‌گری پی‌وی‌ام‌اویل در لندن، در این باره به رویترز گفت: «وضعیت قراردادهای آتی هر دو شاخص نفتی جهان خوب هستند اما رویه‌های آتی را نمی‌توان پیش‌بینی کرد». پیمایش رویترز از بازار نشان می‌دهد که تولید اوپک در ماه اوت 220 هزار بشکه افزایش یافته تا به بالاترین سطح خود در سال 2018 یعنی رقم 32 میلیون و 790 هزار بشکه در روز برسد.

خبر خوب برای طرف عرضه بازار این است که لیبی توانسته تولید خود را افزایش دهد و صادرات جنوب عراق رکورد جدیدی را از خود به جای گذاشته است. از طرف دیگر داده‌های شرکت خدمات انرژی بیکر هیوز که روز آخر کاری هفته گذشته انتشار یافت نشان می‌دهد که شمار دکل‌های نفتی در امریکا برای اولین بار هفته گذشته افزایش یافت. با 2 سکوی حفاری جدید نصب شده، شمار دکل‌ها به 862 حلقه رسید. افزایش تعداد این دکل‌ها، تولید نفت خام ایالات متحده را از میان سال 2016 به این سو 30 درصد افزایش داده و به 11 میلیون بشکه در روز رسانده است.

  سایه جنگ تجاری بر نفت

از مدت‌ها پیش تحلیلگران درباره اثر جنگ تجاری میان ایالات متحده و سایر اقتصادهای قدرتمند جهان از جمله چین و اتحادیه اروپا بر رشد جهانی و تقاضای نفت، هشدار داده بودند. به گزارش رویترز به نقل از پیمایش یک شرکت خصوصی که روز دوشنبه منتشر شده، رشد فعالیت‌های تولیدی چین در ماه اوت، به پایین‌ترین میزان خود در 1 سال گذشته رسیده است، درخواست‌‌های تولید از سوی واردکنندگان برای پنجمین ماه متوالی کاهش یافته است و کارفرمایان مجبور به اخراج تعداد بیشتری از کارکنان خود شده‌اند.  استیفن اینس، رییس مبادلات آسیا‌پاسیفیک شرکت مالی اونادا در این باره به رویترز گفت که هنوز زود است که بگوییم آیا کاهش رشد اقتصادی به «کاهشی جدی» در تقاضای نفت ترجمه خواهد شد یا خیر. وی در ادامه عنوان داشت: «نشانه‌های مداوم از کاهش تقاضا از سوی ایران و ونزوئلا تصویر بازار را مخدوش کرده و به همین دلیل هم نمی‌توان حتی با وجود تمام اخبار موجود درباره جنگ تجاری و کاهش احتمالی تقاضا، در مورد تغییرات قیمت با قاطعیت نظر داد».

  مشتریان ایران؛ دلواپسان تحریم

با این وجود، نگاه سرمایه‌گذاران به 1 ماه دیگر دوخته شده؛ زمانی که تحریم‌های نفتی امریکا علیه ایران اجرا خواهد شد. به گزارش رویترز، انتظار می‌رود این تحریم‌ها صادرات نفت ایران که سومین تولیدکننده بزرگ اوپک و پنجمین تولیدکننده نفت در جهان است را بطور قابل‌ملاحظه‌ای کاهش دهند.

اونادا در این باره به رویترز گفت که تصور فعالان بازار این است که «تحریم‌های امریکا علیه صادرات نفت خام ایران به تنگنا در بازار کمک می‌کند» و از همین رو، وی کاهش چشم‌گیر در قیمت برنت را دور از انتظار دانست. ادوراد بل از بانک اماراتی ان‌بی‌دی، با موافقت با این نظر، به رویترز گفت: «از همین حالا تولید ایران نشانه‌های کاهش را در خود دارد. ماه پیش تولید این کشور150 هزار بشکه در روزکاهش داشت. واردکنندگان نفت ایران از مدتی پیش به دیگر صادرکنندگان نفت نزدیک شده‌اند تا خود را برای روزهای تحریم‌ ایران آماده کنند».

خبرگزاری اسپوتنیک روسیه نیز در گزارشی در همین ارتباط مدعی شد که کمپانی‌های نفت ژاپنی به دلیل ترس از تحریم‌های امریکا، آماده توقف خرید نفت خام از ایران از ماه اکتبر هستند. خبرگزاری فرانسه هم خبر داد که توکیو به دنبال اخذ معافیت از تحریم‌های امریکا علیه ایران جهت ادامه واردات نفت از این کشور بوده است اما بعید به نظر می‌رسد که به هدف خود دست پیدا کند.

هیروشیگ سکو وزیر تجارت ژاپن در ماه اوت گفته بود که توکیو مذاکراتی را با امریکا درباره اعطای معافیت از تحریم‌های اخیر علیه ایران و شرکای تجاری این کشور برگزار کرده است. به گزارش اسپوتنیک به نقل از رسانه‌های محلی ژاپن، کمپانی‌های نفتی بزرگ در این کشور در حال بررسی راه‌های افزایش واردات از تولیدکنندگان دیگر به دلیل کسری نفت خام وارداتی از ایران هستند. لازم به ذکر است که در دوران تحریم‌های اوباما، ژاپن به همراه کره‌جنوبی از معافیتی برخوردار بود که به آنها اجازه خرید حجم محدودی از نفت ایران را می‌داد.

  سناریوی ثبات

در میان نظرات موجود درباره سنگین‌تر بودن کفه تقاضا یا کفه عرضه، برخی از تحلیلگران و سیاست‌گذاران بازار نفت خام فکر می‌کنند که بازار از ثبات دور نیست و دور هم نخواهد شد. یکی از این افراد محمد بن حامد الرومی، وزیر نفت و گاز عمان است.

رومی در مصاحبه‌ای با شبکه سی‌ان‌بی‌سی گفت که بعید است قیمت‌های نفت از محدوده بشکه‌ای 70 دلار «تکان بخورد». او با «منصفانه» دانستن قیمت‌‌های کنونی عنوان داشت: «تصور من این است که برای باقیمانده سال، ما شاهد نوسان قیمت در بازه قیمتی بشکه‌ای 70 دلار باشیم». وزیر نفت عمان منطق تحلیل خود را این‌طور تشریح کرد: «ثبات قیمت آرزوی تمامی کشورهایی است که با اوپک همکاری می‌کنند تا نفت خام کافی در بازار وجود داشته باشد و مصرف‌کنندگان متحمل زیان نشوند. از همین نظر هم عقیده دارم که قیمت‌های کنونی منصفانه است».

عمان بزرگ‌ترین تولید‌کننده غیراوپک نفت در خاورمیانه است. این کشور از افت قیمت نفت در سال 2015 به‌شدت ضربه خورد و از همین رو در توافق سال 2016 میان کشورهای اوپک و غیر اوپک شرکت کرد تا به افزایش قیمت‌ها کمک کند.

وزیر نفت عمان در ادامه گفت‌وگو با سی‌ان‌بی‌سی گفت که قیمت‌های کنونی، «ما را قادر می‌سازد که به سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ادامه دهیم». الرومی، همچنین از قیمت‌ نفت بشکه‌ای 70 تا 80 دلار به عنوان عاملی نام برد که به کشورهای تولید‌کننده، «آینده بهتری نسبت به زمانی که قیمت نفت بشکه‌ای 30 یا 40 دلار بود» را نوید می‌دهد.

الرومی نگرانی‌ها درباره کاهش عرضه در صورت اعمال تحریم‌های امریکا علیه ایران را بی‌مورد خواند و گفت: «از سوی بعضی از همسایگانمان به ما این اطمینان داده شده که ظرفیت لازم برای افزایش تولید وجود دارد». وی، در ادامه برخی انتظارات مطرح شده از سوی تحلیلگران درباره رسیدن قیمت نفت به بشکه‌ای 90 دلار را رد کرد. در عوض، وزیر نفت عمان با تاکید بر اهمیت توجه به هر دو سمت عرضه و تقاضا گفت: «باید به هر دو طرف بحث نگاه کرد اما مردم معمولا به طرف عرضه توجه می‌کنند؛ مثلا اینکه اگر عرضه ایران متوقف شود چه خواهد شد؟ اما حالا مساله طرف تقاضا نیز مطرح است و باید پرسید اگر چین مصرف خود را کاهش دهد چه می‌شود؟» وی ادامه داد: «چیزی که واضح است این است که کاهش تقاضای چین اتفاق خوبی برای ما تولیدکنندگان نخواهد بود».