بازی واشنگتن با برگ شورای امنیت

گروه ایران |

پس از آنکه ریاست دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل به امریکا رسید، این کشور قصد دارد دور تازه‌ای از فشار‌های بین‌المللی علیه ایران را آغاز کند. چنانکه روز سه‌شنبه نیکی هیلی، تنها یک روز پس از به دست گرفتن ریاست شورای امنیت توسط امریکا، از برگزاری نشست با حضور سران کشورهای عضو شورای امنیت درباره ایران خبر داد. نماینده ایالات متحده در سازمان ملل متحد در نشست خبری هفتگی خود، از تمایل ترامپ برای برگزاری نشست سران کشورهای عضو شورای امنیت در ماه جاری میلادی، به منظور گفت‌وگو درباره ایران، برنامه‌های موشکی و هسته‌ای و همچنین رفتار منطقه‌ای تهران خبر داد. دو ادعای نقض قوانین بین المللی توسط ایران و اقدامات بی‌ثبات کننده تهران در خاورمیانه، بهانه امریکا برای برگزاری نشست ماه سپتامبر است. اگرچه هیلی زمان دقیق برگزاری این نشست را اعلام نکرد؛ اما سران کشورها در نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل حضور خواهند داشت و احتمالا این جلسه، در حاشیه نشست دو روزه سران مجمع در دوم مهرماه برگزار می‌شود. او در پاسخ به سوالی درباره احتمال حضور رییس‌جمهوری ایران در این نشست، گفت که تصمیم‌گیری در این باره را ایران می‌گیرد؛ اما امریکا موافق حضور روحانی است: «طبق قوانین و اصول سازمان ملل متحد و شورای امنیت، ایران حق این را دارد که حضور داشته باشد و شرکت رییس‌جمهوری آن کشور بستگی به تصمیم تهران دارد.» نیکی هیلی مدعی شد واشنگتن از تشکیل این نشست به دنبال نتیجه مشخصی نیست.

طرح موضوع ایران در شورای امنیت، باردیگر به صحنه چالش نمایندگان روسیه و امریکا بدل شد. در همین ارتباط، نماینده روسیه در جریان جلسه صبح سه شنبه شورای امنیت سازمان ملل با برگزاری نشست این شورا در مورد ایران مخالفت کرد. مسکو در این جلسه تاکید کرد که در صورت برگزاری چنین جلسه‌ای باید پیامدهای خروج امریکا از برجام بررسی شود.

    دومین اقدام امریکا علیه ایران در شورای امنیت

این دومین تلاش امریکا در یکسال اخیر برای کشاندن پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل است. زمستان سال گذشته این کشور به بهانه ناآرامی‌های دی ماه در ایران، نشستی را در شورای امنیت ترتیب داد که نتیجه‌اش برای این کشور شکست بود. در حالی که امریکا تلاش می‌کرد به بهانه نقض حقوق بشر، قطعنامه یا دست کم بیانیه‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران بگیرد، با مخالفت اکثریت کشورهای عضو شورای امنیت مواجه شد. تا آنجا که فرانسه و انگلیس دو متحد امریکا، اعتراضات در ایران را یک موضوع داخلی دانستند که نیاز به طرح آن در شورای امنیت سازمان ملل نیست؛ چراکه تهدیدی علیه امنیت جهان به‌شمار نمی‌آید. چین، هلند، کویت و دیگر کشورها از ایران حمایت کردند، سخنرانی نماینده روسیه در شورای امنیت هم به درگیری لفظی او با نیکی هیلی منجر شد. در پایان هم بی‌آنکه امریکا به بیانیه یا قطعنامه‌ای علیه ایران دست یابد، نشست پایان یافت.

    نتیجه احتمالی نشست شورای امنیت

این‌بار هم به نظر می‌رسد برگزاری نشست شورای امنیت درباره ایران، آن‌هم با حضور سران کشورهای عضو نتیجه مطلوبی برای امریکا نداشته باشد. برخی تحلیلگران معتقدند برگزاری این جلسه احتمالا به ضرر دولت ترامپ خواهد بود؛ چنانکه اختلافات روز افزون دولت امریکا با هم پیمانان اروپایی خود، در کنار چین و روسیه، این فرصت را فراهم می‌کند که این کشورها در کنار پرداختن به موضوع نشست، از سیاست‌های ترامپ در قبال خروج از برجام انتقاد کنند. ترامپ تا به امروز در این باره به پرسش گرفته نشده است؛ از این‌رو برگزاری جلسه شورای امنیت درباره ایران احتمالا منجر به پرسش‌گری کشورهای عضو شورای امنیت از ترامپ درباره نتایج خروج او از برجام می‌شود.

یک کارشناس مسائل بین‌الملل برگزاری این نشست را به نفع ایران می‌داند. به گفته مهدی ذاکریان، امریکا نمی‌تواند بدون اشاره به یک قطعنامه مساله‌ای را در شورای امنیت طرح کند. حال مگر اینکه بخواهد به قطعنامه ۲۲۳۱ ارجاع دهد که در آن صورت باید گفت این ایران و کشورهای دیگر امضا کننده برجام هستند که باید از امریکا توضیح بخواهند چرا از این توافق خارج و این قطعنامه را نقض کرده است.

به اعتقاد این تحلیلگر مسائل بین‌الملل، ادعاهای احتمالی امریکا در رابطه با ایران براساس قطعنامه ۲۲۳۱ مورد موافقت سایر اعضای دایم شورای امنیت و حتی دیگر کشورها قرار نخواهد گرفت. چرا که ارجاع به قطعنامه ۲۲۳۱ از سوی اعضای دایم شورای امنیت که کشورهای امضا‌کننده توافق هسته‌ای هستند تنها در صورتی امکان‌پذیر است که توافق هسته‌ای از سوی ایران نقض شود و یا ایران این قطعنامه را نقض کند که چنین اتفاقی نیفتاده است. از سوی دیگر، اگر قرار بود شکایتی از ایران صورت گیرد باید در کمیته پیگیری شکایات که در برجام در نظر گرفته شده است موضوع دنبال می‌شد که چنین اتفاقی هم نیفتاده است.

در حالی موضوع برگزاری نشست سران کشورهای عضو شورای امنیت سازمان ملل مطرح شده که روحانی نیز برای شرکت در اجلاس سالانه سران کشورهای عضو سازمان ملل به نیویورک خواهد رفت. هنوز مقامات دولتی، موضع ایران درباره نشست شورای امنیت و احتمال حضور روحانی در آن را اعلام نکرده‌اند. از سوی دیگر، با توجه به فاصله رو به فزونی اروپا با ایالات متحده، بعید به نظر می‌رسد، کشورهای اروپایی با امریکا همنوایی کاملی داشته باشند.