آدرس فرودگاه های نسل سوم روی نقشه ایران

گروه راه و شهرسازی |   

با انتشار خبر ورود چند فروند هواپیمای دسته دوم 50 نفره بمباردیر به ناوگان صنعت هوایی کشور در آینده نزدیک، بحث واگذاری فرودگاه های غیر اقتصادی به استانداری ها و شهرداری ها قوت گرفته است. براساس تازه ترین اظهارنظر عضو هیات مدیره شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران، طی یکی دوهفته آینده از طرح واگذاری فرودگاه‌های غیر اقتصادی به استانداری ها و شهرداری‌ها رونمایی می شود.

طرح واگذاری فرودگاه های غیراقتصادی به استانداری ها و شهرداری ها، نخستین‌بار سال گذشته از سوی غلامحسین باقریان از اعضای هیات‌مدیره شرکت فرودگاه ها مطرح شد و هفته گذشته نیز دوباره از زبان مدیرعامل شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران شنیده شد.

 این طرح که به «فرودگاه های نسل سوم» معروف است، براساس گفته های رحمت‌الله مه آبادی، مدیرعامل شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران برای حل مشکل فرودگاه های زیانده اجرایی می شود زیرا بیشتر فرودگاه‌های کشور غیر اقتصادی هستند و ۹۰ درصد پروازها صرفا در ۱۰ درصد فرودگاه ها انجام می شود.

فرودگاه های نسل سوم فرودگاه هایی هستند که توسط دولت های محلی اداره (استانداری ها و شهرداری ها) از محل بودجه استانی و محلی اداره می شوند، به این ترتیب ستاد مرکزی شرکت فرودگاه ها دیگر در درآمد - هزینه این فرودگاه ها دخالت ندارد و مقامات محلی با استفاده از ظرفیت های داخلی استان یا شهر مربوطه به اداره فرودگاه می پردازند.

اما باقریان، عضو هیات مدیره شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران که اولین‌بار از وجود این طرح سخن به میان آورد و یکی از طراحان اصلی طرح تبدیل یا احداث فرودگاه های نسل سوم است، درباره این طرح به مهر گفت: قرار است طی یکی، دو هفته آینده این طرح با حضور وزیر راه و شهرسازی رونمایی شود.

او با بیان اینکه قرار است فرودگاه های جدیدی که ساخته می شود با رویکرد فرودگاه نسل سوم باشد، ادامه داد: بر اساس این طرح، فرودگاه ها بر اساس میزان کارآیی آنها تقسیم بندی شده و قرار است در واگذاری به دولت های محلی، از حداکثر امکانات محلی و حداقل نیروی انسانی فعال شده و بهره وری را افزایش دهند این مشکلی است که در حال حاضر در اکثر فرودگاه هایمان داریم.

باقریان درباره فرودگاه کاشان و اداره این فرودگاه از محل منابع داخلی خود گفت: فرودگاه کاشان متعلق به شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران نیست و این فرودگاه را خود شهرداری کاشان احداث کرده است، فرودگاه کاشان، ‌نظامی است و شهرداری کاشان بخشی از آن را در اختیار گرفت و تکمیل کرد و در حال حاضر در حال بهره برداری از آن است.

به گفته او، فرودگاه کاشان می تواند الگوی خوبی برای این طرح باشد اگرچه در این فرودگاه یک سری محدودیت هایی وجود دارد، اما شهرداری کاشان حمایت خوبی از آن کرده است.

عضو هیات‌مدیره شرکت فرودگاه ها درباره بزرگ متراژ بودن فرودگاه ها و اختصاص اراضی بزرگ به آنها که موجب گران شدن و غیر اقتصادی بودن آنها شده است، تصریح کرد: از آنجایی که فرودگاه های ایران اکثرا در خارج از شهرها هستند بخش زیادی از اراضی را از منابع طبیعی گرفته ایم، بنابراین هزینه زیادی بابت زمین پرداخت نمی کنیم.

باقریان افزود: بحثی که در خصوص رابطه زمین و اراضی فرودگاهی با بهره وری آنها وجود دارد این است که تا پیش از برجام و خرید هواپیماهای کوچک، شرکت های هواپیمایی عمدتا هواپیماهای بزرگ خریداری می کردند و شرکت فرودگاه ها مجبور بود برای امکان پذیر شدن نشست و برخاست این نوع هواپیماها، فرودگاه های بزرگ احداث کند اما اخیرا با طرحی که مطرح شده، یک سری هواپیمای کوچک وارد شده که می توانیم برای پذیرش آنها، فرودگاه کوچک بسازیم.

او با تأکید بر اینکه طرح تبدیل یا احداث فرودگاه های نسل سوم به صورت یک مجموعه اقدامات دیده شده، گفت: با این هدف، فرودگاه کوچک تر و اقتصادی تر احداث می شود تا هواپیماهای ۴۰ تا ۵۰ نفره اقدام به جابه‌جایی مسافر کنند.

به گفته این مقام مسوول، اگر فرودگاه بسازیم اما هواپیمایی مناسب آن در کشور نداشته باشیم، مجبوریم هواپیمای بزرگ با هزینه و تجهیزات زیاد برای تعداد محدودی مسافر اختصاص دهیم بنابراین در رویکرد فرودگاه های نسل سوم، بخشی از اقدامات را شرکت فرودگاه ها انجام می دهد و بخشی را هم شرکت‌های هواپیمایی انجام می دهند. هدایت شرکت‌های هواپیمایی هم با سازمان هواپیمایی کشوری است.

باقریان همچنین گفت: یک سری هواپیماهای بمباردیر آر. جی 145 با موتور جت هستند که چند شرکت هواپیمایی داخلی قرار است وارد کنند که ۴۰ تا ۵۰ نفر ظرفیت دارند. این هواپیماها دست دوم هستند.

  واگذاری فرودگاه های زیانده

طرح فرودگاه های نسل سوم که نخستین‌بار در مهر ماه سال گذشته مطرح شد از همان ابتدا با واکنش مثبت فعالان و کارشناسان حوزه هوایی همراه شد و اغلب کارشناسان اجرای این طرح را عاملی برای ایجاد رقابت میان فرودگاه‌های زیانده و محلی عنوان کردند.

اما دلیل حمایت کارشناسان ازطرح فرودگاه های نسل سوم این است که رسیدگی به شرایط فرودگاه‌های محلی و زیانده در اولویت شرکت فرودگاه‌ها نیست و برهمین اساس وابستگی مالی این فرودگاه‌ها به این شرکت نه برای فرودگاه‌های محلی و نه برای شرکت فرودگاه‌ها به صرفه نیست چون هم توسعه و اجرای پروژه‌های فرودگاه‌های زیانده را با تاخیر همراه می‌کند و هم هزینه سنگینی به شرکت فرودگاه‌ها تحمیل می‌کند.

پیشنهاد کارشناسان حوزه هوایی این است که مدیریت مالی فرودگاه‌های زیانده به شهرداری‌ها و استانداری‌ها واگذار شود زیرا این ارگان‌ها آشنایی بیشتری با سرمایه‌گذاران بومی و ارتباط بیشتر با ارگان‌های محلی و... دارند و در این زمینه می‌توانند موفق‌تر از مدیران منتخب شرکت فرودگاه‌ها باشند.

در همین رابطه، محمدرضا ابراهیمی، کارشناس ارشد حوزه هوایی واگذاری فرودگاه‌های زیانده و محلی به شهرداری‌ها و استانداری‌ها را مثبت دانست و به «تعادل» گفت: چون شرکت فرودگاه‌ها باید هزینه نگهداری، احداث باند و ترمینال و... این فرودگاه‌های کوچک و زیانده را پرداخت کند و علاوه بر این هزینه‌ها باید حقوق کارمندان این فرودگاه‌ها هم پرداخت شود و هزینه‌های فرودگاه‌های کوچک و زیانده در ایران، دو برابر درآمد آنهاست، منطقی به نظر می‌رسد که نتواند در تامین مالی پروژه‌های این فرودگاه‌ها و توسعه آنها همکاری کند.

این کارشناس ارشد حوزه هوایی افزود: باید سعی شود تا مسوولان فرودگاه‌ها، به صورت محلی و بومی انتخاب شوند زیرا آنها می‌توانند با ارگان‌های مختلف در ارتباط باشند، سرمایه‌گذاری کنند و با سرمایه‌گذاران بخش خصوصی تعامل داشته باشند تا بتوانند درآمدزایی فرودگاه را افزایش دهند، هزینه‌ها را تعدیل کنند بازارهای جدیدی را پیدا کنند.

این فعال حوزه هوانوردی با اشاره به پیامدهای مثبت واگذاری فرودگاه‌های کوچک و زیانده به شهرداری‌ها و استانداری‌ها بیان کرد: این تصمیم علاوه براینکه هزینه‌های شرکت فرودگاه‌ها را کاهش می‌دهد به سود فرودگاه‌های زیانده هم هست فقط باید این نکته را لحاظ کرد که با توجه به هزینه‌های بسیاری که این تصمیم به فرودگاه‌های زیانده و محلی تحمیل می‌کند، ممکن است با واکنش منفی و مقاومت فرودگاه‌ها یا شهرداری و استانداری‌ها مواجه شویم که این موضوع هم به علت نبود سابقه دراین زمینه است.

او اظهار کرد: با واگذاری فرودگاه‌های کوچک و زیانده به شهرداری‌ها و استانداری‌ها، رقابت میان استان‌ها و شهرها برای مدیریت بهتر فرودگاه‌ها ایجاد می‌شود تا از این طریق بتوانند ایرلاین‌های مختلف را جذب کرده و در ارائه خدمات بهتر به شرکت‌های هواپیمایی بهترین باشند که همین موضوع کیفیت خدمات‌دهی را افزایش می‌دهد.

اما علی کجباف، دیگر کارشناس ارشد حوزه هوایی هم در گفت‌وگو با «تعادل» و در واکنش به تصمیم شرکت فرودگاه ها مبنی بر واگذاری فرودگاه های زیانده، این اقدام را تصمیم درستی دانست وگفت: چنین ساختاری سبب می‌شود که هزینه‌های توسعه فرودگاه از محل عوارض شهری تامین شود و اگر خواست و مطالبه مردم شهری توسعه فرودگاه باشد، باید هزینه آن در عوارض شهری دیده شود یا فرودگاه‌ها از شهرداری‌ها فاینانس کنند. بنابراین در این شیوه با نگرش مثبت مردم و پرداخت هزینه‌های توسعه از جیب آنها شاهد توسعه فرودگاه‌ها خواهیم بود.

او ادامه داد: چنین ساختاری سبب می‌شود که هزینه‌های توسعه فرودگاه از محل عوارض شهری تامین شود و اگر خواست و مطالبه مردم شهری توسعه فرودگاه باشد هزینه آن در عوارض شهری دیده می‌شود یا فرودگاه‌ها از شهرداری‌ها فاینانس می‌کنند، برهمین اساس اجرای مدل دوم می‌تواند نجات بخش شرایط کنونی فرودگاه‌های زیانده باشد.