افزایش سهم مالیات‌های غیر مستقیم

بررسی آمار و ارقام ارایه شده از سوی نهادهای رسمی حاکی از آن است که با وجود رشد درآمدهای مالیاتی دولت در چهارماهه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال 1396، همچنان فاصله معناداری میان درآمدهای محقق شده و درآمدهای مصوب شده در بودجه وجود دارد.

براساس گزارش‌ منتشر شده از سوی بانک مرکزی مجموع درآمدهای دولت در چهار ماه نخست سال جاری 42 هزار و 110 میلیارد تومان بوده که این رقم 31 هزار میلیارد تومان از رقم مصوب 73 هزار و 440 میلیارد تومانی بودجه کمتر است. از این رقم، 34 هزار و 880 میلیارد تومان درآمدهای مالیاتی بود که گرچه 14 هزار میلیارد تومان کمتر از رقم مصوب در بودجه است ولی نسبت به سال گذشته رشد 17.5 درصدی را تجربه می‌کند تا بر این اساس 82.8 د رصد از مجموع درآمدهای دولت از این راه تامین شده باشد. سایر درآمدها نیز حدود هفت هزار و 230 میلیارد تومان اعلام شد که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته کاهش 7.2 درصدی را از سر گذرانده است.

از مجموع کل درآمدهای مالیاتی دولت، 43.7 درصد آن از محل مالیات‌های مستقیم بود و مابقی از محل مالیات‌های غیر مستقیم. این در حالی است که در مدت زمان مشابه در سال 1396 وضعیت متفاوتی حاکم بود و مالیات‌های مستقیم 53.8 درصد از کل درآمدهای مالیاتی دولت را تشکیل می‌دادند. هر چند به تنهایی نمی‌توان به این نکته اتکا کرد اما تا حدودی می‌توان این تغییر را به عنوان مصداقی از تضعیف درآمدها و کاهش تولید در کشور نیز در نظر گرفت. دولت از محل مالیات‌های مستقیم تا پایان تیرماه درآمد 15 هزار و 240 میلیارد تومانی داشته که نسبت به رقم مصوب 21 هزار و 580 میلیارد تومانی عقب ماندگی دارد. مالیات‌های غیر مستقیم نیز 19 هزار و 640 میلیارد تومان منابع را برای دولت به همراه آورده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 43.2 درصد رشد نشان می‌دهد.

در بخش مالیات‌های مستقیم، مجموع مالیات‌های اخذ شده از اشخاص حقوقی معادل هشت هزار و 120 میلیارد تومان اعلام شد که نسبت به سال گذشته 17.1 درصد کاهش یافته و از رقم مصوب نیز بیش از پنج هزار میلیارد تومان کمتر است. در این بخش بیشترین سهم به مالیات اشخص حقوقی غیر دولتی تعلق دارد که در چهار ماه نخست امسال 6 هزار و 250 میلیارد تومان مالیات پرداختند. مجموع مالیات بر درآمد اخذ شده تا پایان تیر ماه سال 1397 بیش از پنج هزار و 990 میلیارد تومان اعلام شده که گرچه نسبت به مدت مشابه سال گذشته از رشد 11.9 درصدی خبر می‌دهد ولی همچنان از رقم مصوب شده 6 هزار و 590 میلیارد تومانی عقب‌تر است. در این بخش مالیات مشاغل اخذ شده برابر با دو هزار و 180 میلیارد تومان است که نسبت به سال گذشته از رشد 19 درصدی خبر می‌دهد.

علاوه بر این مجموعه مالیات اخذ شده حقوق کارکنان بخش خصوصی و بخش عمومی به ترتیب هزار و 710 میلیارد تومان و هزار و 700 میلیارد تومان اعلام شده است. مالیات بر مستغلات نیز 400 میلیارد تومان است که نسبت به درآمدهای مشابه در سال گذشته رشد 38.6 درصدی را از سر گذرانده است. این مهم را می‌توان به معنای افزایش معاملات مسکن در ماه‌های نخست سال جاری نسبت به ماه‌های نخست سال 1396 ارزیابی و تفسیر کرد.

میزان مالیات بر ثروت اخذ شده در چهار ماهه نخست سال جاری هزار و 130 میلیارد تومان اعلام شد که تنها 60 میلیارد تومان نسبت به رقم مصوب شده در قانون بودجه کسری دارد. این بخش نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد کم نظیر 35.5 درصدی را تجربه کرده است و احتمال می‌رود تا پایان سال به رقم سه هزار و 490 میلیارد تومانی تصویب شده در بودجه برسد و این بخش یکی از بخش‌های محقق بودجه لقب بگیرد. بیشترین سهم در این بخش را مالیات نقل و انتقال سرقفلی داشته که موجب درآمد 310 میلیارد تومانی دولت شده و پس از آن مالیات نقل و انتقال املاک و مالیات نقل و انتقال سهم هر کدام به ترتیب 270 میلیارد تومان و 260 میلیارد تومان درآمدزایی داشتند.

از مجموع کل درآمدهای حاصل شده از مالیات غیر مستقیم، مالیات بر کالاها و خدمات با سهم 14 هزار و 640 میلیارد تومان بیشترین سهم در درآمدزایی را داشته و نسبت به سال گذشته نیز درآمدهای دولت از این محل 30.8 درصد رشد کرده است. این در حالی است که درآمدهای این بخش نیز همچنان با رقم مصوب 16 هزار و 760 میلیارد تومانی مصوب در بودجه کمتر است. مجموع درآمدهای حاصل شده از واردات در چهار ماهه نخست امسال هم 5 هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته رشد 98.3 درصدی خبر می‌دهد. با این حساب دولت قصد داشت تا پایان تیرماه 9 هزار و 920 میلیارد تومان مالیات دریافت کند که در این زمینه ناکام بوده است.