آغاز حذف معافیت‌های مالیاتی
سازمان امور مالیاتی کشور در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: صاحبان کسب و کارهای مجازی (اشخاص حقیقی و حقوقی) همانند سایر فعالان اقتصادی مشمول قوانین مالیاتی مربوط هستند و فارغ از محل فعالیت، باید تکالیف قانونی خود را به انجام رسانند تا مشمول جرایم قانونی مقرر نشوند.
به گزارش تعادل، از ابتدای جدی شدن مباحث مربوط به کسب وکارهای مجازی، سوالی که برای بسیاری از فعالان اقتصادی مطرح شد این بود که وضعیت پرداخت مالیات مشاغل مجازی چگونه خواهد بود؟ بسیاری از صاحبان مشاغل معتقد بودند که کسب و کارهای مجازی در رقابت با مشاغل دیگر از مزیت پرداخت نکردن مالیات بهره مند شده‌اند و همین امر در رقابت به نفع شاغلان محیط مجازی بوده است.
سازمان امور مالیاتی هم گرچه بارها وعده داده بود که این موضوع را تعیین تکلیف خواهد کرد ولی تصمیم‌گیری درباره آن را چند سال به تاخیر انداخت. حالا ولی آنگونه که در اطلاعیه جدید این سازمان آمده، مالیات کسب و کار مجازی تعیین تکلیف شده است و از این به بعد فعالان اقتصادی مجازی نیز باید بابت درآمدی که از خرید و فروش‌ها و ارایه خدمات با استفاده از فضای مجازی دارند بخشی را در قالب مالیات به دولت بپردازند.
در اطلاعیه سازمان امور مالیاتی کشور در خصوص صاحبان کسب و کارهای مجازی آمده است: صاحبان مشاغل مکلفند در مدت چهار ماه از تاریخ شروع فعالیت، مراتب را کتبا به اداره امور مالیاتی محل شغل خود اعلام و نسبت به تشکیل پرونده اقدام کنند.
اشخاص حقوقی پس از تاسیس، مکلفند دفترچه ثبت نام اشخاص حقوقی را از اداره کل امور مالیاتی مربوطه دریافت و نسبت به تشکیل پرونده (دریافت شماره واحد مالیاتی و شماره کلاسه پرونده) و پرداخت حق تمبر اقدام کنند.
همچنین این افراد می‌توانند از طریق مراجعه به درگاه عملیات الکترونیکی مودیان مالیاتی به نشانی www.tax.gov.ir نسبت به ثبت‌نام الکترونیکی و دریافت شماره اقتصادی اقدام کنند.
در اجرای ماده 169 قانون مالیات‌های مستقیم، همه اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع این قانون که حسب اعلام سازمان امور مالیاتی کشور موظف به ثبت نام در نظام مالیاتی می‌شوند، مکلفند برای انجام معاملات خود، صورتحساب صادر و شماره اقتصادی خود و طرف معامله را در صورتحسابها، قراردادها و سایر اسناد مشابه درج کنند.
در اطلاعیه تکالیف قانونی صاحبان کسب و کارهای مجازی تاکیده شده که اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع قانون مالیات‌های مستقیم باید در موارد فروش کالا و یا ارایه خدمات صورتحساب نوع اول یا نوع دوم حسب مورد به شرح زیر صادر و نگهداری کنند:
صورتحساب نوع اول باید به صورت دستی با شماره سریال چاپی و یا ماشینی با شماره سریال ماشینی (حسب مورد) با درج تاریخ، صادر شود و حداقل در برگیرنده اطلاعات هویتی، شامل نام، نام خانوادگی یا نام شخص حقوقی، شماره اقتصادی، نشانی کامل و کدپستی فروشنده و خریدار و مشخصات کالا یا خدمات ارایه شده، مقدار و مبلغ آن باشد.
صورتحساب نوع دوم تنها در موارد استفاده از سامانه صندوق فروش (صندوق ماشینی (مکانیزه) فروش) صادر می‌شود و باید دارای شماره سریال ماشینی، تاریخ و حداقل در برگیرنده اطلاعات هویتی، شامل نام، نام خانوادگی یا نام شخص حقوقی، شماره اقتصادی، نشانی کامل و کدپستی فروشنده و مشخصات کالا یا خدمات ارایه شده، مقدار و مبلغ آن باشد.
براین اساس، صاحبان کسب و کارهای مجازی نیز مانند همه اشخاص حقوقی، صاحبان مشاغل گروه اول موضوع ماده 2 آیین نامه اجرایی ماده 95 قانون مالیات‌های مستقیم و صاحبان مشاغل مشمول مالیات بر ارزش افزوده که از آنها فراخوان به عمل آمده است، مکلفند فهرست معاملات خود را مطابق اقلام اطلاعاتی درخواستی از طریق لینک «صورت معاملات فصلی الکترونیکی» در سامانه عملیات الکترونیکی مودیان مالیاتی به نشانی www.tax.gov.ir تهیه و حداکثر در مقاطع سه ماهه (فصلی) و تا یک ماه و نیم پس از پایان هر فصل به صورت الکترونیکی به سامانه معاملات ارسال و یا به صورت لوح فشرده در قالب اطلاعات درخواستی به اداره امور مالیاتی ذیربط ارایه کنند.
مودیانی که از صورتحساب نوع اول و دوم برای فروش کالا یا ارایه خدمات خود به مصرف کننده نهایی استفاده می‌کنند، می‌توانند اطلاعات این قبیل صورتحسابها را به صورت مجموع ارسال کنند.
همچنین، درخصوص معاملاتی که تا میزان پنج درصد حدنصاب معاملات کوچک موضوع تبصره (1) ماده (3) قانون برگزاری مناقصات هستند، همه اشخاص حقوقی، صاحبان مشاغل گروه اول و صاحبان مشاغل مشمول مالیات بر ارزش افزوده که فراخوان شده‌اند، می‌توانند فهرست معاملات مذکور را به صورت مجموع ارسال کنند.
براساس اطلاعیه سازمان امور مالیاتی کشور، صاحبان کسب و کارهای مجازی نیز مانند همه مودیان، اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر قانونی هستند؛ اشخاص حقیقی تا پایان خردادماه سال بعد و اشخاص حقوقی حداکثر در مدت چهارماه پس از پایان سال مالی اظهارنامه مالیاتی خود را ارایه می‌کنند.
اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل گروه اول ماده 2 آیین نامه اجرایی ماده 95 قانون مالیات‌های مستقیم شامل ترازنامه و صورت حساب سود و زیان طبق نمونه‌ای است که توسط سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می‌شود.
صاحبان مشاغل گروه‌های دوم و سوم اشخاص حقیقی نیز باید اظهارنامه مالیاتی خود را طبق نمونه تهیه شده سازمان امور مالیاتی کشور تنظیم و تسلیم کنند.
اظهارنامه مالیاتی باید از طریق مراجعه به سامانه عملیات الکترونیکی مالیاتی به نشانیwww.tax.gov.ir تسلیم اداره امور مالیاتی ذیربط شود.
همچنین مودیان موظفند فهرست حقوق کارکنان خود را تا پایان ماه بعد، از طریق لینک «فهرست مالیات حقوق الکترونیکی» در درگاه عملیات الکترونیکی به مودیان مالیاتی به نشانی مذکور به اداره امور مالیاتی ذیربط ارسال و مالیات متعلقه را حسب مورد پرداخت کنند.
در این اطلاعیه آمده است: مودیان مالیاتی مکلفند، دفاتر، صورت درآمد و هزینه ماهانه، خلاصه درآمد و هزینه سالانه و اسناد و مدارک حسب مورد نگهداری و حسب درخواست کتبی ماموران مالیاتی ذی ربط برای رسیدگی به آنها ارایه کنند.
بر این اساس، صاحبان کسب و کارهای مجازی که بر مبنای فراخوان‌های هفتگانه، مشمول مالیات بر ارزش افزوده محسوب می‌شوند، مکلفند:
- در واحد مالیاتی مربوط تشکیل پرونده دهند.
- بر اساس فراخوان‌های هفتگانه در نظام مالیات بر ارزش افزوده به نشانی www.evat.ir ثبت نام کنند.
- نسبت به صدور صورتحساب و وصول مالیات و عوارض ارزش افزوده از کالاهای مشمول اقدام کنند.
- ظرف مدت 15 روز پس از پایان هر دوره مالیاتی اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده را تسلیم و مالیات و عوارض ارزش افزوده را پرداخت کنند.
- دفاتر و اسناد و مدارک خود را حداقل به مدت 10 سال نگهداری کنند.خلاصه تکالیف قانونی صاحبان کسب و کارهای مجازی (اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی) که لازم است نسبت به انجام آن اقدام کنند به شرح زیر است:
ابتدا تشکیل پرونده، سپس ثبت نام الکترونیکی و دریافت شماره اقتصادی در سامانه سازمان امور مالیاتی کشور و ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده بر اساس فراخوان‌های هفت گانه، همچنین صدور صورتحساب موضوع ماده 8 آیین نامه اجرایی ماده 95 قانون مالیات‌های مستقیم و وصول مالیات و عوارض ارزش افزوده از کالاهای مشمول این مالیات (حسب مورد) پس از آن مودی باید اظهارنامه مالیاتی را در موعد مقرر قانونی (اشخاص حقیقی تا پایان خردادماه سال بعد و اشخاص حقوقی حداکثر در مدت چهارماه پس از پایان سال مالی و مشمولان مالیات بر ارزش افزوده ظرف مدت 15 روز پس از پایان هر دوره مالیاتی) را تسلیم کرده و مالیات مربوط را پرداخت کنند.
در ادامه نیز مودی موظف است فهرست معاملات فصلی (حسب مورد) و فهرست حقوق کارکنان و پرداخت مالیات متعلقه را اریه کرده و دفاتر، صورت درآمد و هزینه ماهانه، خلاصه درآمد و هزینه سالانه و اسناد و مدارک حسب مورد نگهداری کرده و آنها را به ماموران مالیاتی ذیربط برای رسیدگی در صورت درخواست کتبی آنها ارایه کند.
این گروه از مودیان مالیاتی باید حسب مورد اقدام به پرداخت حق تمبر کنند.
سازمان امور مالیاتی تاکید کرده است: انجام ندادن تکالیف فوق برای صاحبان کسب و کارهای مجازی و سایر مودیان مالیاتی سبب فقدان شفافیت مالی و برخوردار نشدن از معافیت‌های مالیاتی و تعلق جرایم مالیاتی به عملکرد آنان خواهد شد.
از خوب و بد مالیات‌ستانی از فعالیت‌های مجازی
گرچه مالیات‌ستانی از فعالیت‌های مجازی، همواره مورد تاکید کارشناسان بود، با این حال در این راه مسائلی نیز مطرح است که سبب شده مالیات‌ستانی از فعالیت‌های مجازی چندان هم راحت قلمداد نشود. مثلا اینکه شناسایی فعالیت‌های مجازی و دسترسی به مودیان چندان کار راحتی نیست. از سوی دیگر اطلاعات مربوط به گردش مالی آنها نیز چندان شفاف نیست. با این حال نظر به اینکه مالیات‌ستانی از آنها هم به جهت کمک به افزایش درامد دولت و هم به جهت عادلانه کردن فضا برای رقابت با فعالیت‌های فضای حقیقی کارکرد کارشناسان اقدام دولت برای دریافت مالیات از بخش مجازی را اقدامی رو به جلو می‌دانند.
در همین رابطه غلامحسین دوانی، کارشناس امور حسابرسی، به تعادل گفته است: متاسفانه هنوز سهم فعالیت‌های مجازی از کل اقتصاد ایران مشخص نیست و به همین دلیل نمی‌توان رقمی را به عنوان رقم دقیق افزایش چتر مالیاتی محاسبه کرد. اما دلیلی که برای آن مالیات اخذ شود، تنها بالا رفتن درآمدهای دولت نیست، بلکه حفظ عدالت در عرصه اقتصاد هم از دلایلی است که دولت‌ها اقدام به دریافت مالیات می‌کنند. همچنین هنوز بخش مجازی شاید در اقتصاد ایران مانند اقتصادهای پیشرفته سهمی بزرگ نداشته باشد اما مسیر حرکتی نشان می‌دهد در آینده سهم و اهمیت این بخش رو به افزایش است و به همین دلیل از هم‌اکنون باید برای ساز و کار آینده هم برنامه‌ریزی کرد. درنتیجه تصمیم فعلی سازمان خصوصی‌سازی، تصمیمی درست و قابل دفاع است.
او در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه افزایش مالیات در شرایط فعلی که اقتصاد وضعیت مناسبی ندارد، به تولید و اشتغال آسیب نمی‌زند، پاسخ داد: این بحث متفاوتی است. دولت و کارشناسان می‌توانند در این رابطه بحث و بررسی کنند و مثلا به این نتیجه برسند که با توجه به فشارهای اقتصادی، بهتر است برای مدتی از میزان فشار مالیاتی کاسته شود. مثلا من خبر دارم در وزارت اقتصاد، بحثی در رابطه با کاهش نرخ عملکرد شرکت‌ها از 25 درصد به 20 د رصد مطرح است اما این طرح‌ها نیز به مصوبه مجلس نیاز دارند. به هر حال حتی اگر این تصمیم در دستور قرار بگیرد باید مشمول تمام بخش‌ها باشد و مثلا کسب و کارهای کوچک بخش واقعی و مجازی را معاف از مالیات کند.
دوانی افزود: در قانون بطور صریح آمده که هر گونه فعالیت اقتصادی مشمول مالیات است و به همین دلیل نیز باید هر چه زودتر ساز و کاری برای اخذ مالیات از بخش‌هایی چون بخش مجازی هم مالیات گرفته شود. کارگران، پزشکان، کارفرمایان، کارمندان، وکلا و همه بخش‌ها مالیات خود را می‌پردازند و این درست نیست که فعالان مجازی از این امر مستثنی باشند. شمولیت قانون نباید استثنا بردارد و به همین دلیل من حتی پیشنهاد می‌کنم دولت از تمام نهادها در این شرایط مالیات بگیرد و بطور کلی معافیت مالیاتی را حذف کند. نهادهای انقلابی هم که باید مورد حمایت باشند، به جای مشمولیت مالیاتی، کمک‌های لازم را دریافت کنند و فضا برای اقتصاد رقابتی‌تر شود. به هر روی دولت باید برای سال آینده شانس‌های خود را برای منابع درآمدی‌اش و برای جایگزینی با نفت امتحان کند.
