چالش «دوهفته بدون امریکا» مقابل بشکه‌های نفتی ریاض
گروه انرژی|علیرضا کیانی|
خبر کوتاه بود و جالب! رییس‌جمهور ایالات‌متحده گفته است که پادشاه عربستان سعودی بدون حمایت امریکا دو هفته هم دوام نخواهد آورد. این حرف ترامپ به امید کاهش قیمت نفت، فشار را بر نزدیک‌ترین متحد عرب امریکا افزایش می‌دهد. اما بسیاری از تحلیلگران از مدت‌ها پیش در توان عربستان برای جبران سهم ایران در بازار نفت شک داشتند. حال شک‌ها به واقعیت تبدیل می‌شود و پادشاه لخت در آفتاب قدم می‌گذارد. به نظر می‌رسد همه‌چیز برای افزایش قیمت دلار یا حتی حفظ کردن آن بالای مرز بشکه‌ای 80 دلار کافی است. در روزهایی که تشویش بازار رسیدن هر بشکه برنت به 100 دلار است، نفت خام دریای شمال روز گذشته بشکه‌ای 84 دلار و 86 سنت به‌فروش رفت.
ترامپ برای کارزارهای انتخاباتی انتخابات میان‌دوره‌ای به جنوب امریکا و ایالت می‌سی‌سی‌پی رفته بود تا برای حزب خود در نبردی تبلیغ کند که تنها 2 روز پس از شروع تحریم‌های نفتی ایران برگزار می‌شود. در خلال این حضور اما او حمله‌اش را به متحدانش شروع کرد. سه‌شنبه شب وی خطاب به جمعیت گفت: «معاملات نظامی ما که بابتش از کشورهای ثروتمندحمایت می‌کنیم و در عوضش هیچ نمی‌گیریم چه می‌شود؟ من به ملک سلمان شخصا علاقه دارم اما به اوگفتم که شاه، ما از تو حمایت می‌کنیم. شما بدون ما 2 روز هم دوام نمی‌آورید. شما باید برای ارتش خود خرج کنید، باید خرج کنید».
هر چه قیمت هر بشکه نفت از مرز 80 دلار دورتر می‌شود، فشار ترامپ بر بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت افزایش می‌یابد. ترامپ مستقیما از عربستان می‌خواهد که برای آرام کردن بازار کار بیشتری کند و هزینه حضور ارتش امریکا در منطقه خلیج فارس را متقبل شود.
به گزارش بلومبرگ، با اینکه مراودات عربستان و ایالات‌متحده در دوران دونالد ترامپ بهبود یافته است اما اظهارات سه‌شنبه شب رییس‌جمهور امریکا به صورت غیرمعمولی تند بود بطوریکه حتی ثبات سلطنت در عربستان را از دهه 1930 به این سو به چالش کشید. ترامپ روز شنبه با ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان، به صورت تلفنی گفت‌وگو کرد. شبکه العربیه در مورد این گفت‌وگو نوشت که سران دو کشور در مورد تلاش‌های لازم برای افزایش عرضه نفت خام، حفظ ثبات در بازار نفت و رشد اقتصاد جهانی بحث کردند. کاخ سفید نیز اعلام کرد که ترامپ و ملک سلمان درباره «مسائل منطقه‌ای» صحبت کردند. این تماس حواس همه معامله‌گران در بازار نفت خام را به خود جلب کرد. سرمایه‌گذاران و معامله‌گران از مدتی قبل ظن این را داشتند که دولت ایالات‌متحده بعد از نطق ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل، علیه عربستان سعودی یا دیگر اعضای اوپک دست به اقدامی بزند.
سرکشی بازار و دستان بسته اوپک
عربستان سعودی را بسیاری رهبر اوپک می‌دانند. اما حتی عربستان هم نمی‌تواند در برابر شوک عرضه بازار نفت خام مقاومت کند. روز دوشنبه نخستین‌بار خبر امکان رسیدن قیمت هر بشکه نفت به 100 دلار آن هم تا پیش از پایان سال بازار را لرزاند. همان روز، بسیاری از تحلیلگران بازار در گفت‌وگو با سی‌ان‌بی‌سی از دستان بسته عربستان در مواجهه با قیمت‌ها گفتند.
خالد الفالح وزیر انرژی عربستان دیروز گفته است که این کشور در ماه اخیر روزانه 10 میلیون و 700 هزار بشکه نفت خام تولید کرده است، رقمی که در صحت آن تردید وجود دارد چرا که از نوامبر سال 2016 تاکنون بی‌سابقه بوده است. همچنین این شبهه وجود دارد که آیا سعودی‌ها تمایل دارند همین حالا صادرات خود را افزایش دهند؟
استیفن برنوک، تحلیلگر شرکت پی‌وی‌ام اویل اسوسیتس در گزارش تحقیقی که در میانه هفته منتشر کرد با اشاره به اوضاع بازار گفت: «هیچ‌کس نمی‌خواهد بفروشد آن‌هم حالا که نفت ایران در معرض حذف شدن از بازار قرار دارد».
در انتهای ماه میلادی گذشته، دونالد ترامپ از اعضای سازمان کشورهای تولیدکننده نفت، اوپک، خواست تا سطح تولید نفت خام را افزایش دهند تا قیمت‌ها پیش از انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره ایالات‌متحده در ابتدای ماه میلادی آتی افزایش نیابد.
دولت ترامپ به اوپک که در آن کشورهای خاور میانه اکثریت را دارند، فشار می‌آورد تا تولید خود را افزایش بدهند. از طرف دیگر دولت ترامپ با تمام توان به سمت تحریم سومین تولیدکننده نفت اوپک و پنجمین تولیدکننده نفت دنیا می‌رود و می‌خواهد تا 5 هفته دیگر صادرات آن را به «صفر» برساند. واشنگتن از خریداران نفت ایران هم خواسته تا خرید خود را قطع کنند تا تهران برای رسیدن به توافق اتمی دیگری به میز مذاکره بیاید.
فشار امریکا و شکستن چین؟
ترامپ در جبهه های دیگر با مشتریان نفتی ایران در حال جنگ است و به نظر می‌رسد زورش در آنجا بیشتر از زورش در اوپک کارگر است. از قرار معلوم، چین در ابتدا درخواست ایالات‌متحده برای قطع جریان دلار به سوی ایران را رد کرده بود اما در آستانه فشارهای مضاعف دولت ترامپ، قدم‌هایی را برای هم‌نوایی با واشنگتن بر می‌دارد.
رویترز روز جمعه در گزارشی با استناد به منابعی که نامشان فاش نشد، ادعا کرد که بزرگ‌ترین پالایشگاه چین یعنی سینوپک، در ماه سپتامبر واردات خود از ایران را نصف کرده است.
کاهش خرید سینوپک، اگر واقعیت داشته باشد، ضربه مهمی بر پیکر صادرات نفت ایران وارد می‌آورد. در دورانی که تولیدکنندگان اروپایی و دیگر خریداران جهانی واردات نفت خام خود از ایران را برای جلوگیری از خشم واشنگتن به طرز چشم‌گیری کاهش داده‌اند، سومین تولیدکننده اوپک، چین را مهم‌ترین مشتری نفتی خود قلمداد می‌کند. چین مرتبا از تجارت انرژی 1 میلیارد و 500 میلیون دلاری خود با ایران دفاع کرده و آن را «قانونی و شفاف» نامیده است.
برنوک در ادامه در گزارش خود می‌آورد: «حالا که نفت ایران در حال ریزش از بازار است، همه توجه‌ها به سمت ظرفیت‌های مازاد جهان-یعنی عربستان معطوف شده است». در ابتدا تصور می‌شد که اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت و دیگر تولیدکنندگان متحد آن در پاسخ‌دهی به افزایش فشارهای دولت ترامپ بی‌توجهند. اما هم‌اکنون انتظار این می‌رود که عربستان سعودی در دو تا سه ماه آینده، روزانه 550 هزار بشکه وارد به بازار نفت سرازیر کند. پیش‌تر این کشور نفتی ادعا می‌کرد که می‌تواند 1 میلیون 500 هزار بشکه را «در صورت لزوم» وارد بازار کند.
با وجود این، به نظر می‌آید که ریاض نتواند در ماه‌های آتی بطور تمام و کمالی اختلالات در عرضه را برطرف کند. برنوک در این باره در گزارش خود می‌آورد: «این اخبار به این معناست که حتی کشوری با بزرگ‌ترین ظرفیت شناور نیز نمی‌تواند از شوک عرضه و جهش قیمت‌ها در فصل آخر سال جلوگیری کند».
دست آخر؛ نفت 100 دلاری
جان دریسکال، استراتژییست اصلی شرکت خدمات انرژی جی‌تی‌دی، روز جمعه به سی‌ان‌بی‌سی گفت: «ما به سمت جهانی با انبار‌های کوچک‌تر نفت می‌رویم و تازه این همه ماجرا نیست. ظرفیت‌های مازاد و امنیت مصرف‌کنندگان رو به نقصان گذاشته است». وی ادامه داد: «به همین دلیل هم نفت بشکه‌ای 100 دلار محتمل‌تر به‌نظر می‌رسد. اما برای اینکه بگوییم قیمت به این میزان برسد یا نه هنوز معلوم نیست».
نفت برنت و وست تگزاس اینترمدیت امریکا اوایل هفته جاری به بالاترین رکورد خود از نوامبر سال ۲۰۱۴ صعود کرده و از اواسط اوت تاکنون به ترتیب حدود ۲۰ و ۱۷ درصد افزایش قیمت داشته‌اند. به گزارش رویترز، شاخص جهانی نفت یعنی برنت روز چهارشنبه با ۶ سنت افزایش نسبت به روز گذشته، به 84 دلار و 86 سنت در هر بشکه رسید. بهای معاملات آتی وست تگزاس اینترمدیت امریکا نیز با 1 سنت افزایش نسبت به سه‌شنبه، 75 دلار و 24 سنت در هر بشکه معامله شد. با این حال رشد ارزش دلار امریکا که هزینه واردات نفت برای سایر کشورهایی که از ارزهای ملی استفاده می‌کنند را بالا می‌برد و همچنین افزایش عرضه نفت در امریکا، مانع از صعود بیشتر قیمت‌ها شد.
به گزارش سی‌ان‌بی‌سی، انتظار می‌رود که تحریم‌های ایالات‌متحده علیه ایران تاثیری آنی روی صادرات نفت ایران داشته باشد اما نمی‌توان دقیقا تخمین زد که از روز چهارم ماه نوامبر چه میزانی از نفت این کشور از بازار رخت بر خواهد بست.
برآورد برخی از تحلیلگران بازار انرژی از حذف روزانه رقمی در حدود 500 هزار بشکه از طرف عرضه بازار در زمان عملی شدن تحریم‌های نفتی علیه ایران حکایت دارد. اما برخی از تحلیلگران نیز ارقام نگران‌کننده‌ای مانند کاهش روزانه 2 میلیون بشکه از سمت عرضه را مطرح می‌کنند.
ذخایر امریکا همچنان روی پا
موسسه امریکن پترولیوم روز سه شنبه اعلام کرد ذخایر نفت تجاری امریکا در هفته منتهی به ۲۸ سپتامبر، به ۴۰۰.۹ میلیون بشکه افزایش یافت. فعالیت پالایشگاه‌های نفت در همین مدت به میزان ۱۵۸ هزار بشکه در روز کاهش یافت. آمار رسمی از سوی اداره اطلاعات انرژی امریکا بعدازظهر روز جاری منتشر می‌شود. به گفته معامله‌گران، افزایش ذخایر به دلیل رشد بی‌وقفه تولید نفت امریکا است که از اواسط سال ۲۰۱۶ یک سوم رشد کرده و به 11 میلیون و 100 هزار بشکه در روز رسیده است. این به معنای آن است که امریکا به زودی روسیه را به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان به چالش خواهد کشید.
بر اساس گزارش رویترز، در بخش تقاضا، مصرف سوخت به خصوص در بازارهای نوظهور آسیا قوی است اما قیمت‌های بالای نفت به همراه سقوط ارزش ارزهای این کشورها، رشد تقاضا را تهدید می‌کند.
