پیام رای دیوان لاهه، دفاع از تعامل شرکت‌های خارجی با ایران است

دبیرکل مرکز داوری اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران معتقد است رای صادرشده از سوی دیوان لاهه مبنی بر لغو تحریم‌های دارویی، غذایی و بشردوستانه امریکا علیه ایران، برای شرکت‌های بزرگ خارجی که می‌خواهند با ایران همکاری کنند، بسیار حائز اهمیت است تا آنان به مقابله با فشار سیاسی و اقتصادی امریکا بپردازند. دیوان بین‌المللی دادگستری (لاهه) روز پنجشنبه با صدور رای خود در پرونده شکایت ایران، از امریکا خواست تا شرایط را برای «صادرات بدون محدودیت دارو، تجهیزات پزشکی، مواد غذایی و لوازم کشاورزی و قطعات یدکی هواپیما» که نبود آن «جان شهروندان ایرانی را به خطر انداخته» فراهم کند. بر اساس رای موقت قرائت شده در دیوان لاهه، قضات دریافته‌اند که برخی از تحریم‌های ضد ایرانی امریکا، مغایر با تعهدات در عهدنامه مودت 1955 است. محسن محبی که در دعوای ایران علیه امریکا در لاهه ریاست تیم حقوقی ایران را به عهده داشته است در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران بیان کرد: رأی صادرشده در شرایط فعلی در آرام‌سازی فضای ملتهب سیاسی و اقتصادی کشور بسیار حائز اهمیت است.

به اعتقاد محبی، رای امروز دیوان لاهه حاکی از تدبیر حقوقی است که ایران توانست به کار بگیرد تا پیش از رسیدگی به موضوع اصلی تحریم‌ها، صادرات بدون محدودیت دارو، تجهیزات پزشکی، مواد غذایی و لوازم کشاورزی و قطعات یدکی هواپیما مورد بررسی این دیوان قرار گیرد. محبی تاکید کرد: رای صادرشده از دیوان لاهه امیدی را در کنشگران اقتصادی به وجود خواهد آورد. چرا که حمایت دیوان لاهه از ایران این پیام را در فضای بین‌المللی به همراه دارد که یک مرجع بین‌المللی از اقتصاد آزاد و فارغ از فشارهای سیاسی دفاع می‌کند. به گفته دبیرکل مرکز داوری اتاق ایران رای صادرشده از سوی دیوان لاهه برای شرکت‌های بزرگی که می‌خواهند با ایران همکاری کنند حکم ابزار مشروعی برای مواجهه با فشارهای سیاسی و اقتصادی امریکا دارد. او در تشریح «موقت» بودن رای دیوان بین‌المللی دادگستری در دعوای ایران علیه امریکا می‌گوید: موقت بودن حکم دیوان لاهه به این معنا نیست که رأی صادرشده ارزش حقوقی ندارد. از آنجایی که رسیدگی ماهوی به شکایات مطروحه در دیوان بین المللی دادگستری بعضا طولانی و زمان بر است، هریک از طرفین دعوا می‌توانند به منظور حفظ حقوق خود که ممکن است تا رسیدگی ماهوی به دعوا و صدور رای نهایی در معرض خطر قرار گیرد، از دیوان درخواست قرار موقت کنند. شاهد بودیم که از اردیبهشت‌ماه که این موضوع در دیوان لاهه مطرح شد، به سرعت مورد بررسی قرار گرفت تا نتیجه امروز حاصل شود. محبی افزود: ایران از دیوان خواست با توجه به آثار مخرب، زیانبار و جبران‌ناپذیر تصمیم امریکا در اعمال و تشدید تحریم‌های یکجانبه که نقض صریح مفاد و ترتیبات عهدنامه 1955 به شمار می‌آیند، قرار موقتی را در این رابطه صادر کند. قرار موقت صادره از سوی دیوان همانند آراء آن برای طرفین دعوا الزامی و لازم الاجراء است. دبیر کل مرکز داوری اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران تاکید کرد: تصمیم حقوقی امروز دیوان لاهه لازم‌الاجراست و در صورتی‌که امریکا بخواهد از این تصمیم سرباز زند، این کشور هزینه سیاسی فراوانی را متحمل خواهد شد. دیوان در حکم خود تمام تدابیر مورد درخواست ایران را نپذیرفته، اما واشنگتن را به رفع بخش قابل توجهی از تحریم‌های ایران ملزم کرده است. بند سوم رای دیوان، امریکا را از اعمال تحریم‌های بیشتر از جمله احیای تحریم‌های یکجانبه نفتی و بانکی که قرار است از روز 13 آبان اعمال شوند می‌توانند دامنه مناقشه را گسترش دهند، منع کرده است. محبی درباره بند سوم گفت: این بند هم مانند دیگر بندهایی است که در دستور دیوان لاهه اعلام‌شده است و همانطور که بندهای قیدشده لازم‌الاجرا هستند، این بند هم لازم‌الاجرا خواهد بود. منتها امریکا مانند تعهداتی که قبلاً هم به آنها عمل‌نکرده، درباره این بند و بندهای دیگر دیوان لاهه می‌تواند اقدامی نکند. اما نباید فراموش کرد که رأی صادرشده در یک مرجع بین‌المللی است و در این مرجع مانند برجام یک کشور و 5 کشور حضور ندارند. رکن قضایی سازمان ملل متحد می‌گوید که باید امریکا تحریم‌های خود را معلق کند و اجرا نکردن چنین دستوری امریکا را در مقابل جهان قرار می‌دهد.  او تصریح کرد: بر اساس ماده 94 منشور ملل متحد، اگر دولتی دستورات دیوان لاهه را اجرا نکند دولت محکوم‌له می‌تواند موضوع رابه شورای امنیت ارجاع دهد که قطعاً فشار سیاسی سنگینی برای دولت خاطی به وجود خواهد آورد. رییس مرکز حقوقی بین‌المللی ریاست‌جمهوری با اشاره به قدم بعدی دولت ایران برای پیگیری رأی صادرشده گفت: در مرحله بعدی پیگیری پرونده دو دولت امریکا و ایران باید درباره ماهیت دعوا «تبادل لوایح» کنند که این مسیر بسیار طولانی است و دادگاه دیوان بین‌المللی دادگستری جدول زمانی را تعیین خواهد کرد تا هر یک از طرفین دعوا به تفسیر، نظرات خود را درباره ماهیت دعوا اعلام کنند. محبی تاکید کرد: در شرایط فعلی لزومی ندارد که ایران اقدام خاصی انجام دهد بلکه باید منتظر واکنش امریکا به رای صادر شده باشیم.