تشدید بحث خودکفایی کشاورزی در زمان کمبود

یکی از بحث‌های اصلی در اقتصاد کشاورزی نگاه‌های غیراقتصادی به مساله است. شاید بسیاری از کالاهای کشاورزی دارای توجیه اقتصادی برای کشت نباشد اما به عنوان یک محصول استرات‍ژیک تولید می‌شود. در ایامی که فشار کمبود کالا به دلیل مسائلی مانند تحریم یا نوسان ارزی بیشتر می‌شود این موضوع در قالب استراتژی خودکفایی مطرح می‌شود. در حقیقت سوال این است که آیا باید تخصیص منابع را برای دستیابی به خودکفایی بر هم زد یا اینکه بحث تخصیص بهینه در اولویت باشد.

 التهاب در بازار به دلیل نوسان ارز

اگرچه طی سال‌های اخیر در تولید برخی محصولات استراتژیک نظیر گندم، شکر و... که اهمیت بسزایی در تامین امنیت غذایی دارد، به خودکفایی رسیده ایم، اما در تامین محصولاتی همچون گوشت قرمز، روغن، برنج، نهاده‌های دامی با مشکلاتی روبرو هستیم بطوریکه بخشی از نیاز کشور از طریق واردات تامین می‌شود.

با وجود اختصاص ارز یارانه‌ای به واردات نهاده‌ها و محصولات مورد نیاز غذایی، اما چالش بازار ارز طی ماه‌های اخیر بار دیگر صدای مرغداران و دامداران را درآورد چرا که آنها برای تامین نهاده‌های مورد نیاز باید هزینه‌های گزافی پرداخت کنند که این امر در افزایش قیمت تمام شده تاثیر بسزایی دارد. ماجرا تنها به این جا ختم نمی‌شود چرا که تحت تاثیر نوسان نرخ ارز، قیمت برخی کالاهای اساسی بی حساب و کتاب در بازار افزایش یافته است و کار را به جایی رسانده که دخل و خرج بسیاری از حقوق بگیران و کارگران با هم همخوانی ندارد. با وجود آنکه نوسان نرخ ارز، حجم عظیم واردات محصولات کشاورزی را زیر ذره بین برد و همگان را نسبت به آینده بازار اقلام اساسی نگران کرد، از این رو اتخاذ سیاست درست و برنامه‌ریزی دقیق برای کاهش واردات و تلاش برای خوداتکایی تولید محصولات اساسی از اهمیت بالایی برخوردار است .این درحالی است که بسیاری از مسوولان دولتی اعتقادی به این موضوع ندارند و معتقدند که واردات صرفه بیشتری دارد، اما کارشناسان، بیان کردن چنین اظهاراتی را از سوی تصمیم گیران دولتی همانند آب در آسیاب دشمن ریختن

تعبیر می‌کنند.

 انتقاد از موضع وزارت جهاد کشاورزی

مسعود اسدی عضو شورای مرکزی خانه کشاورز با اشاره به اینکه خودکفایی در محصولات مختلف کشاورزی دور از انتظار نیست، اظهار کرد: با توجه به آنکه خود کفایی در تمامی زیر بخش‌های مختلف کشاورزی شدنی است، ازاین رو مسوولان و دولتمردان ابتدا باید به این خودباوری برسند چرا که در صورت خودباوری می‌توان به خودکفایی یا خوداتکایی دست یافت. وی با انتقاد از این موضوع که بسیاری از مسوولان وزارت جهاد کشاورزی اعتقادی به خوداتکایی ندارند، افزود: هم اکنون ایران در شرایط خاصی قرار دارد که برای دفاع از منافع ملی خود ناگریز است که به مقابله با ابرقدرت‌ها برخیزد. اسدی ادامه داد: اگر ابر قدرت‌ها با اعمال تحریم‌های جدید، از واردات نهاده‌های دامی و محصولات کشاورزی به ایران امتناع کنند، بی شک صنعت کشاورزی و دام و طیور کشور تعطیل یا دچار خسارت هنگفت خواهد شد.

به گفته این مقام‌مسوول با سرمایه‌گذاری در ایجاد زیرساخت‌های مدرن تولید و صنایع تبدیلی و تکمیلی به سهولت میتوان به خودکفایی رسید.

وی ادامه داد: با توجه به آنکه در بدنه دولت افرادی هستند که در بسیاری از موارد به واردات متکی هستند، پس در چنین شرایطی چگونه می‌توان خودکفایی را مطرح کرد؟

اسدی با انتقاد از این موضوع که بودجه‌های هنگفتی صرف واردات می‌شود، بیان کرد: برخی افراد تصمیم گیر

دولت معتقدند که واردات برخی محصولات نسبت به تولید صرفه اقتصادی بیشتری دارد، این درحالی است که ایران شرایط عادی ندارد و دشمنان به بهانه‌های مختلف به ایران فشار می‌آورند.

به گفته وی با توجه به آنکه بیگانگان ممکن است برای اعمال فشار بیشتر بر ایران، گلوگاه واردات را روی ما ببندند از این رو بهتر است به جای صرف بودجه‌های هنگفت وارداتی، آن را صرف مدرن کردن تکنولوژی تولید کرد تا با رفع مشکلات کنونی به خودکفایی یا حداقل خوداتکایی در محصولات اساسی دست یافت.

این مقام مسوول با اشاره به اینکه در ۹۹ درصد محصولات کشاورزی مورد نیاز امکان رسیدن به سطح خوداتکایی وجود دارد، بیان کرد: اگر کشوری به خوداتکایی در تولید محصولات غذایی و مورد نیاز برسد، از این رو دنیا و ابرقدرت‌ها با اعمال تحریم‌های جدید دیگر به دنبال فشار آوردن بر کشور نیستند چرا که این موضوع فایده‌ای ندارد.عضو شورای مرکزی خانه کشاورز ادامه داد: هم اکنون ۷۰ درصد دانه‌های روغنی مورد نیاز از طریق واردات تامین می‌شود، درحالیکه اگر بتوان میزان تولید این محصول در کشور را به ۸۰ درصد رساند، در صورت تحریم با اندکی صرفه جویی می‌توان از واردات بی نیاز بود. وی در پایان تصریح کرد: مسوولان کشور بدانند، تفکرات تصمیم گیران بخش کشاورزی مبنی بر با صرفه بودن واردات نسبت به تولید داخل همانند آب به آسیاب دشمن ریختن است.

محمد شفیع ملک‌زاده رییس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی ایران با اشاره به تاثیر چالش بازار ارز بر واردات محصولات کشاورزی اظهار کرد: با توجه به تغییرات نرخ ارز و بی ثباتی بازار، واردات محصولات کشاورزی محدود شده است، درحالیکه واردکنندگان انتظار دارند که واردات محصولات غذایی و نهاده‌های مورد نیاز با سهولت بدون هیچ گونه مشکلی انجام دهند. به گفته وی چالش بازار ارز، واردات محصولات کشاورزی مورد نیاز را تحت تاثیر خود قرار داده که آثار آن برای همگان مشهود است.

ملک‌زاده با اشاره به اینکه بیش از 70 تا 80 درصد ذرت و خوراک دام از طریق واردات تامین می‌شود، بیان کرد: با توجه به آنکه نوسان نرخ ارز بر افزایش قیمت تمام شده تولید تاثیر بسزایی دارد، از این رو بسیاری ازمرغداران و دامداران به سبب مقرون به صرفه نبودن تولید، یکی پس از دیگری از گردونه تولید خارج می‌شوند.

این مقام مسوول ادامه داد: باتوجه به شرایط فعلی، دولتمردان همانند سایر کشورها باید حمایت‌هایی نظیر ابزارهای تعرفه‌ای، بیمه‌ای و..از واردات داشته باشند تا هزینه‌های تولید کاهش یابد.رییس نظام صنفی کشاورزی با اشاره به اینکه بخشی از نیازهای اصلی کشور همچون نهاده‌های دامی، گوشت، برنج، سموم و کود کشاورزی و... از طریق واردات تامین می‌شود، افزود: با وجود ظرفیت‌های فراوانی که در تولید و کشاورزی در اختیار داریم، لزوم اتخاذ سیاست درست و برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند میزان واردات را کاهش دهد.

به گفته وی با توجه به تاکید مقام معظم رهبری مبنی بر حمایت از تولید داخل و پیگیری وزارت جهاد کشاورزی، طی سال‌های اخیر در تولید برخی محصولات استراتژیک کشور نظیر گندم، شکر و... به خودکفایی رسیده ایم. این مقام مسوول ادامه داد: حمایت مسوولان دولتی از تولید داخل مبنی بر اعطای تسهیلات کم بهره، حذف بروکراسی‌های پیچیده در صدور مجوز هاو... ترغیب سرمایه‌گذاران به امر سرمایه‌گذاری را به همراه دارد.

وی با اشاره به اینکه نوسان نرخ ارز، اهمیت شعار سال و خودکفایی محصولات را بیش از پیش نمایان می‌کند، افزود: با وجود ظرفیت‌های فراوان در تمامی زیر بخش‌های کشاورزی و دامداری، اعمال تحریم‌های جدید از سوی دشمنان و معاندان نظام و نوسان نرخ ارز، اهمیت خودکفایی محصولات اساسی را بیش از پیش بالا می‌برد تا دست خود را به سوی بیگانگان دراز نکنیم.

ملک‌زاده خودکفایی محصولات کشاورزی را مستلزم حمایت در تمامی زمینه‌های تولید برشمرد و گفت: تا زمانیکه بی ثباتی ارز در بازار وجود داشته باشد، نمی‌توان تصمیمات لازم را اتخاذ کرد، این درحالی است که با برقراری ثبات بازار ارز می‌توان به تولید بهتر و با کیفیت دست یافت.

 افزایش خوداتکایی برای کاهش فشار مالی دولت

عباس پاپی‌زاده عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سوال که آیا رسیدن به خودکفایی در تولید تمامی محصولات کشاورزی وجود دارد، اظهار کرد: اگرچه در شرایط کنونی امکان خوداتکایی صددرصدی کنجاله سویا در کشور وجود ندارد، اما می‌توان میزان خوداتکایی در تولید دانه‌های روغنی را بالا برد.

وی افزود: با توسعه سطح زیر کشت کلزا، میزان خوداتکایی روغن از ۴ به ۷ درصد در سال جاری رسید در حالیکه به سهولت می‌توان ۵۰ درصد نیاز کشود را از تولید داخل تامین کرد. پاپی‌زاده ادامه داد: اختلاف چشمگیر ارز آزاد با یارانه‌ای بدان معناست که دولت از جیب مردم یارانه و سوبسید به واردات می‌دهد درحالیکه با اتخاذ سیاست درست و برنامه‌ریزی دقیق باید میزان واردات را کاهش داد.  عضو کمیسیون کشاورزی در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به اینکه امکان خوداتکایی ۷۰ تا ۸۰ درصدی تولید برنج در داخل وجود دارد، بیان کرد: اگر مسوولان دولتی عزم خود را به کار گیرند، در تولید بسیاری از محصولات کشاورزی از جمله روغن، برنج، گوشت و...که نیازمند واردات هستیم، می‌توان به خوداتکایی دست یافت. وی در پایان تصریح کرد: افزایش خوداتکایی در کاهش خروج ارز و فشار مالی دولت ناشی از اختلاف چشمگیر‌ ارز آزاد با یارانه‌ای تاثیر بسزایی دارد چرا که دولت برای واردات اقلام اساسی و جلوگیری از افزایش قیمت به هر قیمتی باید ارز یارانه‌ای اختصاص دهد.