ترمز نفت کشیده شد
گروه انرژی|علیرضا کیانی|
بهای نفت خام دیروز در ادامه روندی که از روز جمعه آغاز شده بود کاهش یافت و به نزدیک 83 دلار در هر بشکه رسید. به نظر می‌رسد اطمینان‌سازی عربستان به جبران کمبودها در بازار نفت خام و امید‌ها به تسهیل تحریم‌های نفتی امریکا علیه ایران باعث شد تا قیمت نفت در بازار لندن به پایین‌ترین میزان خود در یک هفته اخیر برسد. اکنون مانا یا گذرا بودن 2 عامل عربستان و امریکا در بازار، پرسش مهم پیش روی بازار است آنچه هویداست اینکه تا زمانی که صحبت از سخت‌گیری ایالات‌متحده در برابر خریداران نفت ایران در میان باشد، نباید انتظار کاهش چشمگیر قیمت را داشت. عزم امریکا به تحریم ایران اما باعث شده تا عامل شک به بسیاری از تحلیل‌ها نفوذ کند. در این نوشته به یکی از این تحلیل‌ها اشاره خواهد شد.
روز دوشنبه اوراق آتی نفت برنت 1.2 درصد کاهش یافت و به نزدیکی 83 دلار در هر بشکه رسید. قیمت برنت در 2 روز کاری گذشته 2.5 درصد کاهش یافته است. گزارش‌ها حاکی از این است که ایالات‌متحده در حال مذاکره با کشورهایی است که بعد از آغاز تحریم‌های امریکا علیه ایران در تاریخ 4 نوامبر می‌خواهند به خرید خود از این کشور ادامه دهند. عربستان سعودی و دیگر متحدان این کشور تولید خود را افزایش داده‌اند تا کاهش عرضه از سوی سومین تولیدکننده اوپک و پنجمین تولیدکننده نفت در جهان را جبران کند. اخیرا نیز، ولیعهد عربستان گفته که این کشور میتواند با آزادسازی ذخایر مازاد خود، عرضه نفت را افزایش دهد. دیروز بهای آتی برنت تحویل ماه دسامبر در بازار نقل و انتقال فیوچر لندن، 1 دلار و 35 سنت کاهش یافت و به بشکه‌ای 82 دلار و 81 سنت در هر بشکه رسید. هرچند که قیمت در ادامه مقداری نیز افزایش یافت و در ساعت 11: 11 صبح به وقت گرینویچ روی قیمت 83 دلار و 14 سنت در هر بشکه ایستاد. قراردادهای نفت خام دریای شمال در روز آخر کاری در هفته گذشته یعنی جمعه، 0.5 کاهش را تجربه کرده و به بشکه 84 دلار و 16 سنت رسیده بود.
شکاف قیمتی میان دو شاخص اصلی نفت جهان یعنی برنت و وست‌تگزاس‌اینترمدیت به رقم 9 دلار و 63 سنت در هر بشکه رسید. بر همین اساس، نفت خام ایالات‌متحده تحویل ماه نوامبر در بازار معاملات تجارتی نیویورک (نایمکس) با کاهشی 1 درصدی بشکه‌ای 73 دلار و 59 سنت به فروش رفت. مقدار کل معاملات در روز گذشته در مدار متوسط 100 روزه خود قرار داشت. بالاگرفتن نگرانی‌ها درباره عدم تمایل اوپک و شرکای آن به افزایش کافی تولید به اندازه‌ای که برای جبران نقصان صادرات ایران، کافی باشد زمینه را فراهم کرد تا قیمت نفت در ابتدای ماه میلادی جاری به بالاترین سطح خود در 4 سال اخیر برسد. قانون ایالات‌متحده اعطای معافیت به برخی از مشتریان نفتی ایران را نفی نمی‌کند اما دولت دونالد ترامپ از زمانی که در ماه مه از بازگشت تحریم‌های نفتی ایران سخن گفت، هیچ قولی به واردکنندگان نفت ایران نداده است.
نشانه‌های جدیدی که از تمایل امریکا به اعطای این معافیت‌ها حکایت دارد به کاهش نگرانی‌ها کمک می‌کند. کارتسن فریش، تحلیلگر کمرتزبانک در فرانکفورت آلمان در این باره به بلومبرگ گفت: «به نظر می‌آید ایالات‌متحده در نظر دارد رویکرد سخت‌گیرانه خود در برابر خریداران نفت از ایران را تسهیل کند». تحلیلگران شرکت جی‌بی‌سی‌انرژی نیز در یادداشتی که به دست رویترز رسیده است عنوان کرده‌اند که «احتمال تسهیل رویکرد امریکا در برابر ایران میتواند مهم‌ترین عامل بهبود وضع بازار باشد». در این یادداشت آمده است که در صورت تحقق این مساله و با توجه به سایر مسائل مانند افزایش تولید دیگر کشورهای نفتی، بازار به «فاز بهبود» وارد می‌شود که آثار آن نیز به زودی هویدا خواهد شد.
بارقه امیدی در دل مشتاقان کاهش قیمت
بلومبرگ در گزارش روزانه خود از بازارهای نفت نوشت که فشارهای رییس‌جمهوری ایالات‌متحده باعث شد قیمت نفت کاهش پیدا کند. در مصاحبه‌ای در هفته گذشته، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی اعلام کرده بود که پادشاهی عربستان به ایفای نقش خود متعهد است. وی گفته بود که بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان تولید خود را به بالاترین سطح رسانده است. تولید بزرگ‌ترین صادرکننده نفت اوپک و دنیا در حال حاضر به حدود 10 میلیون و 700 هزار بشکه در روز رسیده و این در حالی است که بن سلمان مدعی شده که «در صورت احتیاج بازار، عربستان میتواند 1 میلیون و 300 هزار بشکه از ذخایر خود را در بازار تزریق کند. در همین حال، دو مقام امریکایی به بلومبرگ گفته‌اند که دولت ترامپ در حال مذاکره با کشورهایی است که می‌خواهند در ماه آتی یعنی بعد از شروع تحریم‌ها به خرید نفت از ایران ادامه دهند. یکی از این منابع به بلومبرگ گفت که ممکن است چین بیشتر از میزان مورد انتظار از واردات خود از ایران بکاهد. این درحالی است که به نقل از همین منبع، هند تمایل دارد که همچنان واردات نفت خود از ایران را در سطح پیشین حفظ کند. یک مقام دیگر نیز عنوان کرده است که کشورهای متعدد در پی استفاده از معافیت از تحریم‌های امریکا و ادامه تجارت نفتی با تهران هستند. این منبع ادامه داد که با اینکه ایالات‌متحده «نمی‌خواهد معافیتی به کشورهای مشتری ایران اعطا کند اما در حال بررسی تقاضاها است».
جای ترس هنوز باقیست
با این همه، تا زمانی که موضع ایالات‌متحده درباره مساله معافیت خریداران ایران از تحریم‌ها بطور شفاف عنوان نشود، نمی‌توان امیدوار بود که بازار حتی به وضعیت خود در یک ماه گذشته بازگردد. از همین منظر می‌توان عنوان کرد که با اینکه قیمت نفت خام در بازارهای جهانی در روز دوشنبه کاهش یافته اما معلوم نیست که این روند تا کی ادامه خواهد یافت. آنچه گزارش‌ها و تحلیل‌های بسیاری بر آن صحه گذاشته‌اند این است که کاهش عرضه در صورت تحریم ایران به میزانی خواهد بود که جبران آن از توان تولیدکنندگان دارای ظرفیت شناور خارج است. تحلیل‌هایی هنوز بر افزایش قیمت نفت حداقل در افق کوتاه‌مدت خام پافشاری می‌کنند و کاهش قیمت را دلیلی برای شروع یک روند نزولی نمی‌دانند. برای مثال، گادوین امفیله، رییس بانک مرکزی نیجریه، اعلام کرد که این نهاد انتظار ندارد قیمت نفت در سال جاری میلادی به کمتر از ۸۰ دلار بازگردد. اهمیت این اظهارنظر به این مساله باز می‌گردد که نیجریه بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت در قاره آفریقا است. به گزارش بلومبرگ، امفیله افزود: «اگر تحریم‌های ایالات متحده امریکا علیه ایران در ماه نوامبر اعمال شوند، انتظار نداریم که قیمت در سال جاری میلادی به کمتر از ۸۰ دلار برسد.»
در یکی دیگر از تحلیل‌ها که در پایگاه خبری «الخلیج الجدید» و به نقل از کارشناسان حوزه نفت در کشورهای حوزه خلیج فارس نوشته شده، آمده است: «برخلاف خواست امریکا با اعمال تحریم‌ها بر نفت ایران قیمت نفت به تدریج به 90 دلار خواهد رسید».
به نوشته این پایگاه خبری، کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند که اجرایی شدن تحریم‌های امریکایی ضد ایران در بخش نفت باعث افزایش قیمت نفت و رسیدن آن به قیمت 90 دلار در هر بشکه خواهد شد و این امری ناگزیر است چرا که بازار جهانی نفت روزانه یک میلیون بشکه کمبود خواهد داشت.
عباس المجرن استاد اقتصاد دانشگاه کویت در این باره گفت که قیمت نفت با رسیدن به 80 دلار در هر بشکه و نیز افزایش سطح قیمت نفت خام برنت به بیش از 85 دلار در هر بشکه در هفته گذشته نشان از رقم‌های بی‌سابقه‌ای دارد که در چهارسال گذشته این تغییرات را نداشته است.
وی افزود که شرایط ژئوپولتیک و فنی که کشورهای تولیدکننده نفت با آن روبرو هستند باعث کاهش عرضه نفت شده و این شرایط همچنان وجود دارد و کاهش عرضه نفت در آینده نیز ادامه خواهد داشت که نگرانی‌هایی را در زمینه حفظ ثبات در بازار جهانی ایجاد کرده است .بنابراین قیمت‌های نفت بیشتر افزایش خواهد داشت.
از سوی دیگر بدر الشیخ کارشناس نفتی کویتی نیز گفت که با تحریم‌های نفتی امریکا ضد ایران بهای نفت تا 90 دلار در هر بشکه پیش خواهد رفت. وی اضافه کرد که توافق کشورهای تولید کننده نفت اوپک و کشورهای خارج از این سازمان تاثیر زیادی در ثبات قیمت داشت.
وی تصریح کرد که علاوه بر تحریم نفتی امریکا ضد ایران، توقف صادرات برخی کشورها مانند نیجریه، ونزوئلا، لیبی باعث می‌شود که بازار نفت 500 هزار بشکه کمبود داشته باشد. تحلیل این کارشناسان درحالی است که دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا سعی دارد تا با اعمال فشار قرار بر کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله عربستان جای خالی ایران در بازار نفت جهانی را پر کرده و قیمت‌های نفت افزایش نیابد. اما کارشناسان اقتصادی و حوزه نفت براین باورند که کشورهای تولید کننده نفت قادر به جبران این میزان نبوده و در هفته‌های گذشته قیمت‌های نفت افزایش یافته است.
با وجود اینکه عربستان سعودی وعده جبران هر کمبود نفتی را به کاخ سفید و کشورهای غربی داده است اما نگرانی از تاثیرتحریم ایران و کمبود عرضه نفت خام باعث شده است که در قیمت انرژی و به ویژه نفت خام کاهش شدیدی رخ ندهد. تحلیلگران بازار اعتقاد دارند قیمت نفت خام به محدوده‌ای نزدیک می‌شود که ممکن است به همه‌چیز آسیب برساند. تحقق یا عدم تحقق این سناریو تاریک در گرو یک عامل است و آن رویکرد امریکا در برابر تحریم‌های نفتی ایران است.
