دوگانه دلار دولتی و قیمت آزاد در تجهیزات صنعت برق

بررسی «تعادل»  نشان می‌دهد قیمت برخی از ترانسفورماتورها  120 درصد افزایش یافته است

گروه انرژی| نادی صبوری- فرداد احمدی|

 اگر بخواهید امروز یک ترانسفورماتور 3 فاز 20 کیلو ولت با قدرت 50 کیلو ولت آمپر برای نصب در ساختمانی تهیه کنید، قیمتی که برای خرید آن خواهید پرداخت 120 درصد قیمت اعلام شده برای همین محصول در فهرست‌بهای واحد پایه رشته تاسیسات برقی سال 1397 است. طبق بررسی «تعادل» سازمان برنامه و بودجه ابتدای سال جاری قیمت همین محصول را 9 میلیون و 163 هزار و 300 تومان تعیین شده کرد. این در حالی است که بررسی لیست قیمت روز بزرگ‌ترین تولیدکننده ترانسفورماتور ایران نشان می‌دهد همین محصول امروز با در نظر گرفتن ارزش افزوده 20 میلیون و 200 هزار تومان به فروش می‌رسد. رقمی که افزایشی 11 میلیون تومانی معادل 120 درصد در قیمت این محصول در ابتدای سال را نشان می‌دهد. این تنها مشتی نمونه خروار از وضعیتی است که تجهیزات صنعت برق به دنبال نوسانات ارزی اخیر تجربه کردند؛ وضعیتی که با در نظر گرفتن اینکه برخی از شرکت‌های تولیدکننده این تجهیزات ارز دولتی یا ارز نیمایی دریافت کرده‌اند، پرسش‌برانگیز به نظر می‌رسد. تاکنون بحث اختصاص ارز دولتی به شرکت‌های فعال در حوزه برق چندان مورد توجه قرار نگرفته بود تا زمانی که وب سایت برق نیوز در تاریخ 15 مهرماه لیستی متشکل از شرکت‌های این حوزه را منتشر کرد و ادعا کرد که با وجود آنکه 95 شرکت نام برده در این لیست ارز دولتی 4 هزار و 200 تومانی دریافت کرده‌اند، قیمت تجهیزات مرتبط با صنعت برق حداقل 100 درصد افزایش یافته است. «تعادل» برای راستی‌آزمایی این لیست و همچنین بررسی دقیق‌تر مساله گفت‌وگویی را با پیام باقری، نایب رییس هیات مدیره سندیکای صنعت برق انجام داده و قیمت برخی اقلام را در بازار امروز با قیمت‌های پیش از نوسانات مقایسه کرد. در گزارش پیش رو توضیحات نایب‌رییس سندیکای صنعت برق در این خصوص که چرا با وجود دریافت ارز دولتی تجهیزات صنعت برق باز هم افزایشی شدید در قیمت را تجربه کردند علاوه بر ارقام دریافت شده از سوی برخی از این شرکت‌ها منتشر شده است. باقری ادعا می‌کند که ارز دولتی ارایه شده به شرکت‌های سندیکای صنعت برق مطابق نیاز آنها نبوده و به همین دلیل افزایش بیش از صد در صدی قیمت‌ها ناگزیر بوده است.

در نخستین لیستی که بانک مرکزی از شرکت‌های دریافت‌کننده ارز دولتی منتشر کرد، نامی از واردات محصولات مرتبط با برق به چشم نمی‌خورد، در این لیست تنها شرکتی که در اسم با «برق» پیوند داشت شرکتی با نام عجیب «ره رسانان برق» بود که با دریافت ارز 4200 تومانی اقدام به واردات لوبیای قرمز کرده بود. اما در ادامه پای برقی‌ها نیز به این غائله باز شد. بررسی «تعادل» از تازه‌ترین فهرست دریافت‌کنندگان ارز نیمایی و دولتی که 12 مهر ماه از سوی بانک مرکزی منتشر شده است نشان می‌دهد شرکت‌های مختلفی در حوزه برق تاکنون از ارز دولتی و نیمایی برخوردار شده‌اند.   طبق محاسبات «تعادل» ایران ترانسفو به عنوان بزرگ‌ترین تولید‌کننده ترانسفورماتور تاکنون در مجموع 4 میلیون و 337 هزار و 416 یورو ارز دریافت کرده است که از آن میزان معادل 702 هزار و 665 یورو ارز دولتی و مابقی ارز نیمایی بوده است. آریاترانسفو شرق به عنوان دیگر شرکت فعال این حوزه نیز وضعیتی مشابه دارد، دفعات دریافت ارز این شرکت کمتر از ایران ترانسفو است اما حجمی که در هر دفعه دریافت شده ارقامی بسیار بالاتر را نشان می‌دهد. این شرکت بطور کلی 6 میلیون و 56 هزار و 615 یورو دریافت کرده است که از آن مقدار 5 میلیون و 961 هزار و 365 یوروی آن ارز دولتی بوده است. رقمی که 98 درصد دریافتی این شرکت را تشکیل می‌دهد.

در حالی که لیدرهای تولیدکننده ترانسفورماتور در ایران چنین وضعیتی را در دریافت ارز تجربه کرده‌اند، مقایسه قیمت‌های روز بازار با قیمت‌های ابتدای سال 1397 افزایشی با شیب بسیار تند را نشان می‌دهد. علاوه بر افزایش قیمت 120 درصدی در ترانسفورماتور 50 کیلو ولت آمپر که پیش‌تر به آن اشاره شد، بهای ترانسفورماتور 3 فاز 20 کیلو ولت با قدرت 75 کیلو ولت آمپر نیز از 10 میلیون و 70 هزار تومان در فهرست بهای سال 97 به 24 میلیون و 400 هزار تومان در قیمت اعلام شده از سوی شرکت ایران‌ترانسفو در وب سایت خود رسیده است.

اما تولیدکنندگان تجهیزات صنعت برق چه توضیحی در مورد این وضعیت دارند؟ پیام باقری نایب رییس هیات مدیره سندیکای صنعت برق در پاسخ به این پرسش «تعادل» که چرا با وجود دریافت ارز دولتی افزایش قیمت در این حوزه رقم خورده است می‌گوید: «زیرا تا به امروز بخش کوچکی از مبلغی که ما به عنوان درخواست مطرح کردیم، دریافت شده است. اگر تمام آن درخواستی که سندیکا درخواست کرده بود به عنوان نیاز استفاده از ارز دولتی تأمین می‌شد، می‌توانستیم قیمت‌ها را کنترل کنیم.»

 با در نظر گرفتن اینکه بسیاری از شرکت‌های حوزه برق لابی‌های گسترده شرکت‌های بزرگ این حوزه را ندارند، مطالبات آنها از طریق سندیکاها دنبال می‌شود. باقری در خصوص ساز و کاری که از طریق آن نیاز کل شرکت‌های این حوزه برآورد شده است می‌گوید: «اوایل امسال که کشور در کوران نوسانات ارزی قرار گرفت، ما در سندیکای صنعت برق از اعضای خود استعلام کردیم که اعضا برای انجام امورات خود در سال جاری چه میزان ارز نیاز دارند تا ما به وزارت صمت منعکس کنیم و این ارز را متناسب با ارز قیمت پایه که همان 4200 تومان است تخصیص دهند.»

پیام باقری در خصوص حجم ارز دولتی مورد نیاز شرکت‌های سندیکای صنعت برق افزود: «بر اساس استعلامی که از اعضای خود انجام دادیم، مبلغ 630 میلیون یورو نیاز اعضای ما بود برای اینکه بتوانند امورات جاری خود را انجام دهند.»

وی با اشاره به اینکه امورات جاری شرکت‌های حوزه برق بیشتر مبتنی بر تأمین مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای است، اضافه کرد: «بالاخره این صنعت هم مانند هر صنعت دیگری وابستگی‌هایی به برخی مواد اولیه و تجهیزات واسطه‌ای مورد استفاده شرکت‌ها دارد.» او در ادامه می‌گوید: اکنون بخش کوچکی از ارز مورد نیاز سندیکا تخصیص داده شده است، طبیعتا شرکت‌ها ناچار هستند کالاهای مورد نیاز خود را که قاعدتا باید با ارز دولتی می‌خریدند، با نرخ آزاد بخرند. وقتی چنین اتفاقی رخ دهد، طبیعتا قیمت‌ها بالا می‌رود. درواقع تمام آن نیاز ارزی پوشش داده نشده است.» وی در رابطه با انتشار فهرستی از شرکت‌های فعال در صنعت برق که ادعا شده است، ارز دولتی دریافت کرده‌اند بیان کرد: «بنده از اصالت آن لیست مطمئن نیستم و نمی‌دانم خاستگاه آن از کجا بوده است. زیرا منبع آن مشخص نیست. اما فقط 14 عدد از شرکت‌های موجود در این لیست عضو سندیکای برق هستند. یعنی همه آن اسامی شرکت‌هایی که در این لیست مطرح شدند عضو آن 82 شرکتی که ما به وزارت صمت اعلام کردیم نیستند.»باقری افزود: «در فهرستی هم که بانک مرکزی منتشر کرده در رابطه با شرکت‌هایی که از ارز نیمایی استفاده کرده‌اند، حدود 40 شرکت هستند که عضو سندیکای برق هستند که آن اسامی مستند است.»

وی درباره حجم ارز دولتی  دریافتی سندیکای برق گفت: «آن 630 میلیون یورویی که بیان کردیم مربوط به اعضای سندیکای برق است و تنها 15 درصد از اسامی لیستی که اخیرأ منتشر شده است عضو سندیکای برق هستند. از آنجا که فهرست میزان ارز اختصاص داده شده به تفکیک شرکت‌های عضو سندیکا و خارج از سندیکا وجود ندارد، نمی‌توان مشخص کرد که چقدر از مبلغ 630 میلیون یورویی مورد نظر ما تأمین شده است.»

باقری ادامه داد: «تعداد 82 عدد از شرکت‌های عضو سندیکای صنعت برق در لیستی که ما به وزارت صمت اعلام کردیم حضور داشتند.»

نایب رییس هیات مدیره سندیکای صنعت برق افزود: «رقم ارزی که برای واردات سال گذشته این صنعت تخصیص داده شد، حدود 1.2 میلیارد دلار بوده است و رقم 630 میلیون یورویی که امسال به وزارت صنعت اعلام کردیم برای 6 ماه اول سال بوده است و تقریبأ مشابه همان میزان ارزی است که 6 ماه نخست سال گذشته هم در این صنعت مورد استفاده قرار گرفته است.»

باقری در رابطه با افزایش قیمت‌ها به بیش از 100 درصد در تجهیزات صنعت برق بیان کرد: «افزایش قیمت‌ها متفاوت بوده است. البته تا 100 درصد افزایش قیمت هم در برخی تجهیزات داشته‌ایم. ولی آن چیزی که مهم است این است که این منابع در چه جهتی هزینه شده است. یعنی اگر شرکتی عضو سندیکای صنعت برق است و در رابطه با کارش ارزی به آن تخصیص داده شده است، آن ارز در چه جهتی مصرف شده است.»

وی تأکید کرد: «تا جایی که بنده مطلع هستم ارزهایی که به شرکت‌های عضو سندیکای صنعت برق اختصاص داده شده است، همگی در جهت مصارفشان در صنعت برق مورد استفاده قرار گرفته است.»