ردپای «بن‌سلمان» در پرونده خاشقجی
گروه جهان|
دیپلمات بلندپایه واشنگتن دیروز چهارشنبه پس از سفر به ریاض در ارتباط با ناپدید شدن جمال خاشقجی، توقف کوتاهی هم در ترکیه داشت تا درباره اطلاعات جدید به دست آمده در رابطه با کشته شدن این روزنامه‌نگار سعودی با مقامات ترکیه گفت‌وگو کند. این در حالی است که ترکیه جزییات جدیدی را درباره نحوه شکنجه و کشتن خاشقجی ارایه کرده است. برخی خبرهای منتشر شده هم از ارتباط نزدیک مسوول نظارت بر بازجویی از خاشقجی با بن سلمان ولیعهد سعودی حکایت دارند. اگرچه ریاض اتهامات مربوطه را رد می‌کند و به گزارش سی‌ان‌ان، تصمیم دارد اعلام کند که خاشقجی «اتفاقی» در حین بازجویی کشته شده است، اما رییس سابق سازمان اطلاعات مرکزی امریکا (سیا) می‌گوید عملیات منجر به «مرگ» احتمالی جمال خاشقجی نمی‌توانسته است بدون اطلاع و مجوز شخص محمد بن سلمان ولیعهد عربستان صورت گرفته باشد.
دیدار کوتاه «پومپئو» با «اردوغان»
دولت دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا در روزهای گذشته به دلیل نشان ندادن واکنش مناسب به ناپدید شدن خاشقجی به‌شدت تحت فشارهای داخلی و بین‌المللی قرار گرفته است. این فشارها در نهایت ترامپ را وادار کرد تا مایک پومپئو وزیر خارجه خود را به منطقه اعزام کند. ماحصل سفر پومپئو به ریاض طبق بیانیه منتشر شده توسط وزارت خارجه امریکا این بود که عربستان با تحقیقات «جامع، شفاف و به هنگام» درباره ناپدید شدن جمال خاشقجی، موافقت کرد.
پومپئو پس از عربستان، توقف کوتاهی در ترکیه داشت و در آنجا با رییس‌جمهوری رجب طیب اردوغان درباره ادعاهای جدید مطرح شده درباره سرنوشت خبرنگار سعودی گفت‌وگو کرد و تحقیق کامل درباره این پرونده را خواستارشد. پومپئو نگفت که مقامات سعودی درباره زنده یا مرده بودن خاشقجی به او اطلاع داده‌اند یا خیر.
نقش بن سلمان
و جزییات وحشتناک قتل خاشقجی
ترامپ گفته احتمالا «قاتلان خودسر» در مرگ خاشقجی دخیل بوده‌اند و از اطرافیان خود خواسته تا زمان اثبات کشته شدن این روزنامه‌نگار توسط عناصر سعودی، از محکوم کردن آنها بپرهیزند. اما لیندزی گراهام سناتور ارشد جمهوری‌خواه و مدافع ارتباط امریکا-عربستان در رابطه با این مساله محمد بن سلمان را یک شاهزاده خودسر توصیف کرد و عزل او از ولیعهدی را خواستار شد. خبرنگار بی‌بی‌سی معتقد است اعتبار بن سلمان به واسطه این ماجرا برای ابد لکه‌دار شده است. این روزنامه‌نگار سعودی از زمان ورود به کنسولگری سعودی در استانبول در دو هفته پیش، دیگر دیده نشده است. به گزارش سی‌ان‌ان، ماهر عبدالعزیز مطرب دیپلمات و افسر اطلاعاتی سعودی در بین افرادی است که مقامات ترکیه درباره نقش او در ناپدید شدن و قتل احتمالی خاشقجی تحقیق می‌کند. مطرب یکی از افراد خیلی نزدیک به محمد بن سلمان به شمار می‌رود.
«میدل‌ایست‌آی» با اشاره به اظهارات یک مقام ترک که به صداهای ثبت شده مربوط به زمان بازجویی خاشقجی گوش کرده، جزییات وحشتناکی را از شکنجه و قتل او منتشر کرد. بر اساس صداهایی که در این نوار شنیده شده، خاشقجی ابتدا در حالی که فریاد می‌زده از دفتر سرکنسول به اتاق دیگری کشیده شده و در آن اتاق روی میز خوابانده شده است. پس از تزریق یک ماده ناشناس، فریاد‌های خاشقجی خاموش می‌شوند و در حالی که او هنوز زنده بوده، پزشک کالبدشکافی قطعه قطعه کردن بدن روزنامه‌نگار را آغاز کرده است.
محمد بن سلمان تا این لحظه ادعا کرده که از سرنوشت خاشقجی هیچ اطلاعی ندارد. اما جان برنان، رییس سابق سازمان اطلاعات مرکزی امریکا (سیا)، می‌گوید عملیات منجر به «مرگ» احتمالی جمال خاشقجی نمی‌توانسته بدون اطلاع و مجوز شخص ولیعهد صورت گرفته باشد. برنان در مصاحبه با «ام‌اس‌ان‌بی‌سی» گفت: «نمی‌توانم احتمال اینکه او [محمد بن‌سلمان] از این عملیات آگاه بوده یا مجوزش را صادر کرده، نادیده بگیرم. اینکه عملیات بد پیش رفته یا اینکه آنها نمی‌خواستند او را بکشند، چیزی است که من نمی‌دانم. اما برای چنین اتفاقی در چنین ابعادی، یعنی رفتن به‌دنبال یک فرد مقیم امریکا و روزنامه‌نگاری که برای واشنگتن‌پست کار می‌کند، آن هم در کنسولگری در یک کشور خارجی، فکر نمی‌کنم هیچ‌کدام از سران سرویس‌های امنیتی یا سرویس‌های اطلاعاتی بتوانند چنین کاری را بدون مجوز و هدایت مشخص محمد بن‌سلمان انجام داده باشند.»
سرنوشت شوم کنفرانس ریاض
مناقشات درباره ناپدید شدن این خبرنگار و خبرهای منتشر شده درباره دست داشتن مقامات رده بالای سعودی در کشته شدن او، هزینه اقتصادی سنگینی برای عربستان داشته است. کنفرانس سرمایه‌گذاری ریاض که قرار بود یک فرصت ایده‌آل در جذب سرمایه‌گذاران خارجی و معرفی فرصت‌های موجود در عربستان سعودی باشد، به‌صورت گسترده با واکنش‌های قهرآمیز نهادهای بین‌المللی و شرکت‌های مطرح جهانی مواجه شده است.
صندوق بین‌المللی پول دیروز چهارشنبه اعلام کرد کریستین لاگارد رییس این صندوق سفرش به خاورمیانه را به تعویق انداخته و شرکت در نشست اقتصادی عربستان را لغو کرده است. لاگارد در جریان اجلاس سالانه صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی در بالی اندونزی گفته بود از ناپدید شدن جمال خاشقجی روزنامه‌نگار منتقد عربستان «وحشت‌زده» اما همچنان مایل است در کنفرانس سرمایه‌گذاری در عربستان که اواخر ماه جاری میلادی برگزار می‌شود، شرکت کند.
وزرای خارجه گروه هفت نیز ضمن ابراز تاسف درباره ناپدید شدن خاشقجی، تاکید کردند که عاملان این حادثه باید پاسخگو باشند. مقامات ترکیه اخیرا اعلام کرده‌اند که شواهد و مدارک موجود از کشته و مثله شدن جسد خاشقجی حکایت دارد. وزرای خارجه کشورهای کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن، بریتانیا و امریکا به همراه اتحادیه اروپا بر تعهد خود در خصوص دفاع از آزادی بیان و حمایت از آزادی مطبوعات تاکید کردند و گفتند از همکاری عربستان با ترکیه در این زمینه حمایت می‌کنند و انتظار انجام یک تحقیقات «جامع، شفاف، معتبر و سریع» را از سوی پادشاهی عربستان سعودی در این زمینه دارند.
کمک‌های ۶ میلیون دلاری عربستان
به لابی‌گرها
عربستان سالانه شش میلیون دلار به لابی‌گرهای با نفوذ، وکلا و کارشناسان روابط عمومی پرداخت می‌کند تا بر مقام‌های امریکایی اثر گذاشته و وضعیت این کشور خاورمیانه‌ای ارتقا پیدا کند و این رویه حتی پس از قطع رابطه سه شرکت امریکایی در اعتراض به مفقود شدن جمال خاشقجی ادامه یافته است.
به گزارش آسوشیتدپرس، براساس سوابق موجود در وزارت دادگستری امریکا که جزییاتی از توافق‌ها با سفارت این کشور و سایر شاخه‌های این دولت را نشان می‌دهد، یک وکیل امریکایی سرشناس به نام تد اولسون و یک شرکت لابی‌گر به ریاست رییس‌جمهوری‌خواه سابق کمیته سرویس‌های مسلح مجلس نمایندگان امریکا هنوز در میان لیست کسانی هستند که طرف عربستان قرار دارند. با این حال احتمال دارد با افزایش فشارها بر عربستان برای توضیح آنچه بر سر جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سرشناس عربستانی در کنسولگری استانبول آمده است، طرف‌های دیگری هم از ریاض دور شوند. با این حال یک لابی‌گر امریکایی تاکید دارد که حفظ تعهد به یک مشتری خصوصا در زمان‌های دشوار بسیار حائز اهمیت است.
«هاربر گروپ»، «بی‌جی‌آر گروپ» و «د گلاور پارک گروپ» در روزهای اخیر اعلام کرده‌اند که دیگر نماینده عربستان نیستند و به توافق یکساله با پادشاهی عربستان مجموعا به ارزش سه میلیون و 700 هزار دلار پایان می‌دهند. توافق گلاور پارک باید ۳۱ دسامبر، قرارداد بی‌جی‌آر هم در فوریه آتی و قرارداد هاربر گروپ هم باید آوریل به پایان می‌رسید.
به گزارش ایسنا، خروج این شرکت‌های لابی‌گر نشان‌دهنده آن است که وجهه عربستان در ایالات متحده و در سراسر جهان با مشکلاتی روبرو می‌شود. نگرانی قابل ملاحظه‌ای در میان چندین نماینده عربستان سعودی در واشنگتن وجود دارد. بطور معمول لابی‌گرها و کارشناسان تحت حمایت مالی، جز چند مورد استثنا، همواره درباره نوع رابطه‌شان سکوت کرده‌اند. عوامل دولت‌های خارجی باید در وزارت دادگستری ثبت‌نام کنند، بنابراین سابقه‌ای از نوع فعالیت آنان وجود دارد. سعودی‌ها همزمان با مناقشه سیاسی در خاورمیانه که پادشاهی آل سعود و سه کشور عربی دیگر علیه قطر به راه انداختند، به‌شدت در حال هزینه کردن است. این مناقشه دیپلماتیک به پرونده خاشقجی هم کشیده شده است. شبکه الجزیره تحت حمایت قطر شدیدا روی این موضوع متمرکز شده است. براساس سوابق فاش شده، در میان طرف‌هایی که قراردادهایی بزرگ با عربستان منعقد کردند یک شرکت جهانی تحت عنوان ام‌اس‌ال گروپ قرار دارد که ماهانه ۲۷۹ هزار و ۵۰۰ دلار دریافت می‌کند. این شرکت با قانونگذاران امریکایی، مقام‌های دولتی، اندیشکده‌ها، رسانه‌ها و سایرین با هدف مسائل سیاست‌گذاری که احتمالا به نفع عربستان باشد تعامل دارند. نماینده این شرکت با ابراز نگرانی از تحولات کنونی درباره ناپدید شدن خاشقجی تاکید کرده اوضاع را به دقت زیرنظر می‌گیرند.
شرکت «برونستین هیات فاربر شرک» هیچ طرحی برای لغو قرارداد ۱۲۵هزار دلاری ماهانه با سفارت عربستان ندارد. مقام‌های سعودی همچنین اواخر اوت قراردادی با شرکت تد اولسون برای مقابله با لایحه‌ای دو حزبی به امضا رساندند که به امریکا اجازه می‌داد علیه اعضای اوپک بابت نقض‌های ضد انحصار از آنها شکایت کنند. عربستان به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان با پرداخت مبلغ ثابت ۲۵۰هزار دلار بابت تجزیه و تحلیل حقوقی این لایحه و سایر موارد موافقت کرد. عربستان احتمالا برای حفظ اولسون، وکیل امریکایی سرشناس ماهیانه ۱۰۰ هزار دلار هم پرداخت کرده باشد. با این حال چنین اقدامی با قطعیت مشخص نیست.
مک‌کئون گروپ به ریاست هووارد مک‌کئون، رییس‌جمهوری‌خواه سابق کمیته سرویس‌های مسلح امریکا هم ماهیانه ۵۰ هزار دلار بابت یک استراتژی روابط دولتی جامع و طرح اجرا پول دریافت می‌کند. فعالیت تمام شرکت‌های لابی‌گر فقط سیاسی نیست. به عنوان مثال شرکت چرچیل ریپلی ماهیانه ۲۲ هزار دلار عمدتا برای ارتقای جایگاه پادشاهی عربستان دریافت می‌کند.
قتل خاشقجی توسط مقام‌های سعودی، توجه رسانه‌ها را به نفوذ سیاسی ریاض در واشنگتن جلب کرده است. واشنگتن پست هم اخیرا گزارش داده بود که قتل روزنامه‌نگار منتقد عربستانی توسط تیم امنیتی عربستان، شرکت‌ها و لابی‌های قدرتمند این کشور در واشنگتن را تحت فشار قرار داده است. در این گزارش آمده بود که برخی از این شرکت‌ها با عربستان قطع همکاری کرده و برخی دیگر نیز محتاطانه این وضعیت بحرانی را بررسی می‌کنند. در گزارش واشنگتن‌پست اشاره شده بود که گروه هاربور اعلام کرده رابطه خود با عربستان را قطع کرده است. گفته شده، این شرکت به ازای دریافت ماهیانه 80 هزار دلار، در حوزه ارتباطات، روابط دولتی و سیاست خارجی به عربستان مشاوره می‌داد. با این حال با تشدید فشارهای بین‌المللی بر ریاض، ریچارد مینتز مدیر گروه هاربور، تایید کرده که این شرکت در حال پایان دادن به این همکاری است.
بن فریمن مدیر برنامه «شفافیت در نفوذ خارجی» در مرکز سیاست بین‌الملل، با اعلام اینکه حدود 30 شرکت حقوقی و لابی‌گری واشنگتن تحت اختیار حکومت پادشاهی عربستان است این لابی گسترده را «ماشین سعودی» خوانده است.
خاشقجی پس از ورود به کنسولگری عربستان در ترکیه ناپدید شد. مقام‌های سعودی ابتدا هرگونه دخالت در ناپدید شدن خاشقجی را رد کردند اما با تشدید فشارهای بین‌المللی، سی‌ان‌ان به نقل از منابع مطلع گزارش داد که ریاض در حال آماده کردن گزارشی است که در آن مسوولیت قتل خاشقجی را پذیرفته و اعلام خواهد کرد که این روزنامه‌نگار توسط افراد خودسر و در هنگام بازجویی به اشتباه در کنسولگری عربستان در استانبول کشته شده است. دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا، در تازه‌ترین اظهارنظر با تاکید بر اینکه عربستان بزرگ‌ترین متحد ایالات متحده است، درخواست کرده که درباره اطلاع محمد بن سلمان ولیعهد سعودی، از این قتل پیش‌داوری نکنند. ترامپ پیشتر نیز گفته بود امریکا همکاری‌های خود با عربستان به ویژه فروش تسلیحات به این کشور را به‌دلیل مرگ یک خبرنگار متوقف نخواهد کرد. این در حالی است که منابع ترکیه‌ای پس از بازرسی هشت ساعته مقام‌های این کشور از کنسولگری عربستان در استانبول اعلام کرده‌اند که به شواهدی از کشته شدن خاشقجی در این محل دست یافته‌اند.
