تسلیحات؛ حلقه پایدار پیوند ریاض و ترامپ

الهه باقری|

 پس از ورود مایک پمپئو به عربستان سعودی و دیدار با مقامات ریاض، دونالد ترامپ اعلام کرد که قراردادهای خرید سلاح عربستان سعودی از امریکا لغو نخواهد شد؛ موضوعی که به‌دنبال ناپدید شدن و قتل خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی برای کارخانه‌های اسلحه‌سازی امریکا نگرانی ایجاد کرده بود. شرکت‌های مهم تسلیحاتی امریکا که با عربستان سعودی قراردادهای چند میلیارد دلاری امضا کرده‌ بودند، نگرانی خود را به دولت دونالد ترامپ کردند. به گفته بسیاری از تحلیل‌گران، این شرکت‌ها، بیم آن را داشتند که نمایندگان امریکا به‌دلیل عربستان در قتل خاشقجی در ترکیه، از ادامه فروش تسلیحات امریکا به پادشاهی عربستان جلوگیری کنند. پیش از این نیز، بسیاری از نمایندگان کنگره امریکا با فروش بیشتر اسلحه به عربستان به دلیل حملات این کشور به مردم یمن مخالف بودند. همانطور که گفته شد، ترامپ پس از سفر مایک پمپئو به ریاض، اعلام کرد که لغو این قرارداد احمقانه خواهد بود.

طبق بسیاری از گزارش‌های منتشر شده، در 5 سال گذشته، حدود نیمی از صادرات اسلحه امریکا، به عربستان و کشورهای خاورمیانه بود. در این میان، عربستان سعودی بیشترین میزان واردات اسلحه را به خود اختصاص داد. بر اساس تازه‌ترین آمار به دست آمده از سوی موسسه صلح سیپری در سال 2017، حجم صادرات تسلیحات از امریکا به عربستان حدود 3.425 میلیون TIV بود. آنطور که گفته شده، رییس‌جمهوری امریکا در سفر سال 2017 به عربستان، قرارداد فروش تسلیحات نظامی به ارزش 110 میلیارد دلار را با پادشاه این کشور به امضا رساند. طبق آن قرارداد، عربستان سعودی در قالب خرید تسلیحاتی ۱۱۰ میلیارد دلاری از امریکا، سامانه پدافند موشکی تاد، مهمات هوا به زمین، ارتقای سامانه پدافندی پاتریوت، هواپیماهای پشتیبانی سبک هوایی، قایق‌های گشتی و ناو را از این کشور دریافت می‌کرد.

آنطور که در آمار موسسه صلح سیپری اعلام شده، فروش تسلیحات امریکا به عربستان، از سال 2014 افزایش قابل‌توجهی داشت. پیش از آن، در سال‌های 2008 و 2009، مجموع فروش تسلیحات امریکایی به عربستان، کمتر از 250 میلیون TIV بود. این میزان صادرات اسلحه در سال‌های 2010 تا 2012 به 358 میلیون تا 394 میلیون TIV رسید. طبق بسیاری از گزارش‌های منتشر شده، سعودی‌ها در سال 2013 نیز رکورد خرید تسلیحات را شکستند. در آن سال عربستان با تخصیص ۹.۳ درصد از تولید ناخالص داخلی خود به خرید تسلیحات به مبلغ ۶۷ میلیارد دلار، بیشترین سهم هزینه نظامی از تولید ناخالص داخلی در جهان را به خود اختصاص داد. طبق تازه‌ترین آمار رسمی ارایه شده، در مجموع تسلیحات خریداری شده توسط عربستان، حدود 607 میلیون ‌TIV از سوی امریکا به این کشور فروخته شده بود. عربستان در سال 2014 میلادی با پیشی گرفتن از هند، به بزرگ‌ترین وارد کننده تجهیزات نظامی در جهان تبدیل شد. در آن سال، در شرایطی که ائتلاف نظامی عربستان نخستین روزهای تهاجم به یمن را آغاز کرده بود، به گزارش موسسه بین‌المللی تحقیقات صلح استکهلم، هزینه‌های نظامی عربستان سعودی 17 درصد افزایش یافت و در سال 2015، حجم واردات سلاح امریکایی به عربستان به 1.759‌میلیون TIV رسید. در این سال، ریاض انواع تسلیحات مانند جنگنده‌ها، هلی‌کوپترها و همچنین هواپیماهای بدون سرنشین، تجهیزات برای نظارت و سلاح‌های دقیق خریداری کرده بود.

بر اساس بسیاری از گزارش‌های منتشر شده، امریکا در سال 2016 به بیش از یک‌صد کشور در جهان اسلحه صادر کرد که بالغ‌ بر 10 میلیارد دلار از آن به سیزده کشور بود و عربستان به‌تنهایی 20 درصد از مجموع را به خود اختصاص داد. طبق آمار منتشر شده، در سال 2016، عربستان حدود 1.800 میلیون TIV‌سلاح از امریکا خریداری کرد.

در گزارش‌های مربوط به سال 2017 نیز، اعلام شد که عربستان سعودی برای افزایش 6.7 درصدی هزینه‌های جنگی خود در سال 2017 برنامه‌ریزی کرده تا بودجه نظامی آن به 191 میلیارد ریال سعودی معادل 50 میلیارد و 800 میلیون دلار برسد. در آن سال، گفته شد که عربستان سعودی یکی از پرهزینه‌ترین کشورهای جهان در زمینه خریدهای نظامی است و به نظر می‌رسد ناکامی در جنگ علیه یمن این کشور را به افزایش خرید تجهیزات نظامی ترغیب کرده بود.

علاوه بر افزایش تقاضای تسلیحات از سوی عربستان، بر اساس آمار کنگره امریکا، دونالد ترامپ جزو روسای‌جمهوری بود که بیشترین میزان قراردهای فروش سلاح را در دهه‌های اخیر به ثبت رساند.