روزی که فروغی، ذکا‌ءالملک شد

۱۳۹۷/۰۸/۰۵ - ۰۰:۲۵:۵۲
کد خبر: ۱۳۲۵۷۰
روزی که فروغی، ذکا‌ءالملک شد

مرد زیرک و تاثیرگذار سیاست ایران بود؛ روزنامه‌نگار و سیاستمدار مترقی و مشروطه خواهی که هم امضای فرمان مشروطیت را از مظفرالدین شاه گرفت و هم مراسم تاجگذاری رضاخان را اجرا کرد و از طرفی، کشف حجاب، در دوره نخست‌وزیری او به اجرا درآمد. جالب آنکه متن استعفای رضاشاه نیز به دست فروغی نوشته شد و نخستین نخست‌وزیر پهلوی دوم نیز شد.

پنجم آبان 1286، محمدعلی شاه قاجار در فرمانی به محمدعلی فروغی لقب ذکاء الملک داد و او را به ریاست مدرسه علوم سیاسی تهران منصوب کرد. محمدعلی لقبی برازنده فروغی انتخاب کرد: ذکاء به معنی زیرک و باهوش.

محمدعلی فروغی از فعالان و مبارزان مهم انقلاب مشروطه ایران بود. او در زمان جنگ جهانی اول، عضو هیات اعزامی ایران به کنفرانس صلح پاریس (۱۹۱۹) و جامعه ملل بود. وی چند بار وزیر، دو بار نماینده مجلس شورای ملی و یک بار رییس دیوان عالی تمیز (دیوان کشور) شد. در سال ۱۳۰۴، پس از تصویب انقراض دودمان قاجار، که خود در آن نقش تعیین‌کننده‌ای داشت، کفیل نخست‌وزیری شد. با انتقال سلطنت از قاجار به پهلوی، فروغی به عنوان اولین نخست‌وزیر در دوره پهلوی، مراسم تاج‌گذاری رضاشاه را در اولین قدم برگزار کرد. در دومین دوره نخست‌وزیری او، کشف حجاب اجباری یکی از جنجال‌برانگیزترین رویدادهایی بود که به وقوع پیوست. فروغی از مدت‌ها قبل با آتاتورک آشنایی داشت و به اصرار او، رضاشاه سفری به ترکیه داشت و این وقایع، به دنبال این سفر رضاشاه انجام شد.

بعد از اینکه میان فروغی و رضاشاه اختلافاتی افتاد، فروغی فعالیت سیاسی را رها کرد و به کارهای علمی پرداخت، تا اینکه سرانجام در جریان جنگ جهانی دوم، در شهریور ۱۳۲۰ ایران توسط متفقین اشغال شد. این باعث شد تا مجدداً از فروغی برای قبول نخست‌وزیری دعوت کنند و پس از گذشت چند سال، دوباره به سیاست بازگشت. از مهم‌ترین اقدامات او در سومین دوره نخست‌وزیری، استعفای رضاشاه از سلطنت بود. متن استعفای رضاشاه، توسط فروغی نوشته شد و به امضای شاه رسید و سلطنت به محمدرضا پهلوی انتقال یافت. فروغی اولین نخست‌وزیر در دوره محمدرضاشاه نیز شد. با برکناری رضاشاه، ایران به جمع حامیان متفقین پیوست و خطرات احتمالی جنگ میان ایران و متفقین، مانند تجزیه ایران توسط متفقین، مرتفع شد.