بولسونارو، نامزد ناخواسته‌ای که پیروز انتخابات می‌شود؟
گروه جهان|
دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری برزیل یک‌شنبه (امروز) برگزار می‌شود. رقابت بین ژایر بولسونارو نامزد راست افراطی و فرناندو حداد نامزد حزب کارگر است. یکی نظامی سابق است که دیدگاه‌های افراطی او سبب شده او را دونالد ترامپ برزیل بخوانند و دیگری هم جایگزین نه چندان موفقی برای «لوئیز ایناچیو لولا داسیلوا» رئیس‌جمهوری پیشین به شمار می‌رود که به‌دلیل اتهامات وارده از شرکت در انتخابات رد صلاحیت شد.
خوانش انتخابات برزیل کار ساده‌ای نیست. نامزد راست افراطی در دور اول پیش رو بود و نظرسنجی‌ها هم از برتری او حکایت دارند. اما چندین تظاهرات گسترده در اعتراض به اظهارات و دیدگاه‌های او برگزار شده است. شنبه هم در حالی که تنها یک روز تا انتخابات باقی مانده بود، هزاران نفر از معترضان در برابر دادگاه انتخاباتی ریو دوژانیرو تظاهرات و به حذف بنرهای انتخاباتی از دانشگاه‌ها اعتراض کردند. به گزارش آسوشیتدپرس، دادگاه انتخاباتی ریو دوژانیرو نصب این بنرها را تبلیغاتی غیرقانونی دانسته و به برچیدن آنها دستور داده بود. دادگاه‌های انتخاباتی در شش ایالت دیگر نیز دستورات مشابهی را صادر کرده بودند. معترضان اقدامات اینچنینی دادگاه‌ها را ضربه‌ای مهلک بر پیکره آزادی بیان دانستند. اما به‌گفته شاهدان، اکثر بنرهای ضبط شده توسط مقام‌های قضایی یا رویکردی انتقادی به بولسونارو داشت یا او را فاشیست می‌خواند. این مساله نگرانی‌هایی را درباره شرایط آزادی بیان در صورت پیروزی این نامزد در انتخابات امروز در پی داشت. اگرچه بولسونارو که سابق بر این یک مقام ارشد نظامی بوده، هرگونه رویکرد رادیکالی را رد کرده، اما پیشتر بارها دیکتاتور نظامی در سال‌های 1964 تا 1985 را ستوده است. مساله دیگر هم اقدامات دادگاه انتخاباتی در حمایت از نامزد راست افراطی بود. دانشجویان و چهره‌های دانشگاهی که در تظاهرات دیروز شرکت داشتند، دادگاه ریو دوژانیرو را به سانسور و فعالیت به نفع نامزد راست افراطی متهم کردند و بسیاری فریاد «دادگاه از دیکتاتوری حمایت می‌کند» سر دادند.
وضعیت جناح چپ هم چندان تعریفی ندارد. داسیلوا به‌رغم اتهاماتی که علیه او مطرح شده از محبوبیت برخوردار بود و طبق پیش‌بینی‌ها، اگر می‌توانست در انتخابات شرکت کند، پیروز میدان می‌شد. اما نامزد مورد حمایت او از چنین محبوبیتی برخوردار نیست. او در دور اول نتوانست آراء قابل‌توجهی بدست آورد که علت اصلی آن فساد شدید و مشکلات اقتصادی و سیاسی دولت‌های چپ حاکم به‌ویژه در سال‌های اخیر بود.
از پوپولیسم تا فاشیسم
از آغاز کمپین‌های انتخاباتی بسیاری از رویکردهای پوپولیستی بولسونارو سبب شد که به او لقب دونالد ترامپ برزیل را بدهند. اما به نوشته فارن‌پالسی، شبیه دانستن او به ترامپ مقایسه درستی نیست و او را بیشتر می‌توان به گوبلز (از نزدیک‌ترین افراد به هیتلر) شبیه دانست. فدریکو فینچلشتاین نویسنده «از فاشیسم تا پوپولیسم» معتقد است که واژگان مورد استفاده بولسونارو، اظهارات پشت سیاست‌های نازی را به یاد می‌آورند. فینچلشتاین در ادامه با اشاره به اظهارات بولسونارو که احتمال کودتا در صورت شکست خوردن در انتخابات را مطرح کرده، هشدار داد: «هر اندازه که افراط‌گرایی نازی بیشتر ضدتشکیلاتی و خشن می‌شود، افراد بیشتری از نوید یک هیتلر دیگر حمایت می‌کنند. چنین دیدگاهی به‌ویژه در کشوری که حمایت از استبدادگرایی در آن رو به افزایش است و طبق جدیدترین نظرسنجی‌ها به 53 درصد رسیده، پلیس را جنگجویان خدا می‌دانند که وظیفه برقراری نظم را دارند.»
بولسانورو به‌رغم آنکه پناهجویان را «پس‌مانده بشریت» خوانده و به این مساله اشاره کرده که مخالفان سیاسی باید اعدام شوند و حتی گفته هرگز یک عضو زن کنگره را مورد آزار قرار نمی‌دهد چون او «ارزش ندارد»، اکنون در انتخابات پیش رو به نظر می‌رسد. ادواردو ملو تحلیل‌گر برزیلی معتقد است که یکی از دلایل محبوبیت کنونی بولسونارو چاقو خوردن او در اوایل سال جاری میلادی بوده است. ملو می‌گوید خشونت رخ داده علیه این چهره راست افراطی این پیام را که دولت باید در رسیدگی به مشکل برقراری نظم در کشور بی‌رحم باشد، پررنگ‌تر کرد.
اما فقط راست‌های افراطی نیستند که از بولسونارو حمایت می‌کنند. ماتیاس اسپکتور یک استاد دانشگاه در سائو پائولو می‌گوید میلیون‌ها نفر از رای‌دهندگانی که در حالت عادی به نفع یک نامزد میانه رای می‌دادند، تصمیم دارند این مرتبه به نفع او رای دهند و علت این اتفاق هم ارزش‌های محافظه‌کارانه، رویکرد شدیداللحن در قبال جرم و جنایت و اخبار جعلی منتشر شده در کمپین انتخاباتی او هستند.
درباره رای‌دهندگان زن هم شرایط مشابهی حکم‌فرماست. سیارا لانگ خبرنگار برزیلی به این مساله اشاره می‌کند که به‌رغم اظهارات جنسیت‌گرایانه بولسونارو، همچنان به همان اندازه مردها از حمایت زنان برخوردار است به این دلیل که برخی تصور می‌کنند تنها اظهارات او جنجالی است و در عمل مشکل زیادی درست نمی‌کند و برخی دیگر هم ریاست‌جمهوری او را از گزینه دیگر بهتر می‌دانند: ادامه حکم‌رانی حزب کارگر که به‌شدت درگیر فساد و ناکارآمدی است. قطعا هنوز زنان زیادی هستند که در طرف دیگر معادله هستند و گفته‌اند هرگز از بولسونارو حمایت نخواهند کرد، اما باتوجه به شرایط کنونی به نظر نمی‌رسد که توانایی لازم برای جلوگیری از دستیابی او به ریاست دولت برزیل را داشته باشند. دو گروه دیگر هم هستند که از نامزد راست افراطی حمایت می‌کنند: جامعه تجاری که از برنامه اقتصادی او از جمله موارد مربوط به خصوصی‌سازی، اصلاحات بازنشستگی و کاهش مالیات‌ها ذوق‌زده شده‌اند و نظامی‌ها که به‌دلیل پیشینه بولسونارو به‌عنوان یک ارتشی پیشین از او حمایت می‌کنند.
