ورود شبکه‌های هرمی به بازار ارز دیجیتال برای فریب کاربران

گروه دانش و فن|مرجان محمدی|

با وجود پیام‌های منتشر شده و ترغیب کاربران به اجرای برنامه‌هایی با قابلیت استخراج بیت‌کوین، این ابزارها علاوه بر احتمال آسیب زدن به سخت‌افزار رایانه‌ها می‌توانند سرمنشا مخاطرات جدی امنیتی باشند.

در حالی‌که استفاده از ارزهای دیجیتالی هنوز در ایران رواج نیافته و مقررات آن هم وضعیت روشنی ندارد اما مسوولان توصیه کرده‌اند افراد فعلا از ورود به این حوزه خودداری کنند. مشاهدات اخیر حاکی از افزایش چشمگیر پیام‌های فریبنده‌ای است که در فضای مجازی برای ترغیب کاربران به نصب یا اجرای برنامه‌هایی با قابلیت استخراج رمزهای ارزپایه (عموما بیت‌کوین) منتشر می‌شوند. این مجموعه‌ها نوعا از ساختار بازاریابی هرمی نیز استفاده می‌کنند تا از ارتباطات افراد برای افزایش گستره نفوذ خود بهره ببرند. این در حالی است که ادعاها و وعده‌های مطرح‌شده در اغلب موارد کذب بوده و این ابزارها علاوه بر احتمال آسیب زدن به سخت‌افزار رایانه‌ها، می‌توانند سرمنشا مخاطرات جدی امنیتی باشند. به این ترتیب به کاربران و مدیران بطور جدی توصیه می‌شود که از عضویت در این شبکه‌ها پرهیز و ممانعت کنند.

بانک مرکزی اردیبهشت‌ماه اطلاعیه‌ای درباره ارزهای مجازی منتشر کرد با این مضمون که «به‌کارگیری ابزار بیت‌کوین (Bit Coin) و سایر ارزهای مجازی در تمام مراکز پولی و مالی کشور ممنوع است». البته محمدجواد آذری جهرمی - وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات - آن زمان در این خصوص اظهار کرد: مصوبه بانک مرکزی به عنوان سیاست‌گذار اصلی پولی و مالی کشور در مورد ارزهای رمزنگاری‌شده مثل بیت‌کوین که به بانک‌ها و صرافی‌ها اعلام کرده که استفاده از آنها ممنوع است، بدین منظور نیست که به‌کارگیری ارز دیجیتال در توسعه داخلی ممنوعیت یا محدودیت دارد.

طبق آخرین اظهارنظرها درباره ارزهای دیجیتالی نیز جهرمی بیان کرد: اگر ارزهای دیجیتال خارجی در ایران فعالیت کنند و بتوانیم در برخی معاملات خرد از آنها استفاده کنیم، مفید خواهد بود. با این حال سیاست بانک مرکزی این است که فعلا بیت‌کوین، اتریوم و سایر ارزها را به رسمیت نمی‌شناسد و در نتیجه قوه قضاییه سایت‌های ارایه‌دهنده این ارزها را فیلتر می‌کند.

پیش از این هم وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در صفحه اینستاگرام خود به ارزهای دیجیتالی و اهمیت آنها در دنیای کنونی اشاره کرده و نوشته بود: دنیا در حال تحول است و یکی از این تحولات، «ارزهای دیجیتال» هستند. رویکرد انفعالی درباره فناوری و انتظار دستگاه‌ها از یکدیگر طبیعتا باعث عقب‌ماندگی و در نهایت انفعال حاکمیت خواهد شد.

برخی کارشناسان معتقدند مساله مهم در ارتباط با این فناوری‌های مالی جدید این است که اگر قرار باشد همه مردم به سمت استفاده از این پول‌های الکترونیکی و مخصوصا بیت کوین بروند، درنهایت ممکن است کاهش ارزش پول ملی را داشته باشیم، چراکه مردم از طریق دلار نسبت به تهیه بیت‌کوین اقدام می‌کنند و زمانی که تقاضا نسبت به دلار زیاد از حد شود، ارزش ریال در برابر آن کاهش پیدا می‌کند و می‌تواند تبعاتی داشته باشد؛ در حالی که در کشوری مثل امریکا و ترکیه یا هند، یک دلار هم یک دلار است و نگرانی نیز از بابت کاهش یا افزایش ارزش آن نسبت به پولی دیگر هم وجود ندارد. اما بررسی‌های‌انجام‌ شده توسط مطالعات مرکز ماهر (مدیریت امداد و هماهنگی رخدادهای رایانه‌ای) نشان می‌دهند که برخلاف ادعاهای مطرح‌ شده، از منظر اقتصادی و با توجه به انرژی الکتریکی صرف‌ شده، استخراج بیت‌کوین با استفاده از رایانه‌های معمول، حتی در صورتی که گرداننده شبکه هرمی و افراد بالادست چیزی از عایدات طلب نکنند، اقتصادی نخواهد بود. به همین دلیل در سطح جهان، انجام این امور به صورت قانونی (و نه با سرقت منابع دیگران) با تکیه بر سخت‌افزارهای خاص و با اتکا به پردازنده‌های گرافیکی پیشرفته انجام می‌گیرد. ذکر این نکته حایز اهمیت است که با بیشتر شدن بار محاسباتی پردازنده‌ها برای استخراج ارزهای رمزپایه در رایانه‌های معمولی و افزایش مصرف توان، دمای سیستم افزایش خواهد یافت و این خود سبب کاهش دوام دستگاه و احیانا آسیب به آن می‌شود. بنابراین حتی برای آزمایش نیز تصمیم به ورود به این شبکه‌های هرمی منطقی نیست. همچنین اگرچه به دلیل تعدد این ابزارها فرصت تحلیل رفتاری همه آنها موجود نبوده، اما نکته نگران‌کننده اصلی در این خصوص این است که با تکیه بر هر یک از روش‌های معمول برای انجام این امور به صورت هرمی (اجرای برنامه‌های اجرایی ارایه‌شده یا نصب افزونه‌های معرفی‌شده در مرورگرهای وب) کاربر و شبکه میزبان او در معرض دسترسی فراهم‌آورنده این ابزارها یا سایر مهاجمین قرار می‌گیرند و این خود می‌تواند سرآغاز حملات جدی‌تر باشد. در خصوص کاربرانی که مالک رایانه یا بستر شبکه متصل به آن نیستند، عضویت در این شبکه‌های هرمی می‌تواند توام با جرایمی همچون سوءاستفاده از منابع عمومی یا خیانت در امانت نیز باشد. به این ترتیب به کاربران و مدیران، مجددا توصیه اکید می‌شود که از ورود به این شبکه‌ها و نصب ابزارهای مرتبط با آنها پرهیز و ممانعت جدی به عمل آورند.