فراز در امتیاز و فرود در جایگاه

در روزهای گذشته بانک جهانی تازه‌ترین گزارش خود درباره فضای کسب و کار را منتشر کرد. گزارشی که 190 کشور دنیا را از نظر سهولت فضای کسب و کار رتبه‌بندی کرده است. رتبه یک این فهرست به نیوزیلند با امتیاز 86.59 رسیده و جایگاه‌های 2 تا 5 نیز به ترتیب به سنگاپور با امتیاز 85.24، دانمارک 84.64، هنگ‌کنگ 84.22 و کره‌جنوبی با امتیاز 84.14 تعلق دارد.

به گزارش «تعادل»، همچنین در کف این فهرست و در جایگاه 190 سومالی نشسته است با امتیاز 20.04، در جایگاه 189 نیز اریتره قرار دارد با امتیاز 23.07، و بعد از آن هم جایگاه‌های 188، 187 و 186 به ترتیب به ونزوئلا با امتیاز 30.61، یمن با امتیاز 32.41 و لیبی با امتیاز 33.44 رسیده است.

ایران نیز در میان کشورهای مختلف با کسب امتیاز 56.98 در جایگاه 128 ایستاده؛ بین دو کشور اوگاندا (128) و باربادوس (130) .

نکته درباره رتبه ایران این است که گرچه امتیاز ایران 2.34 واحد نسبت به سال گذشته افزایش یافته است با این حال جایگاه ایران 4 رتبه نسبت به سال گذشته (1396)، هشت رتبه نسبت به سال 1395 و 10 رتبه نسبت به سال 1394 تنزل کرده است. این وضعیت نشان می‌دهد که ایران گرچه طی یکسال گذشته تلاش‌ کرده فضای کسب و کار خود را ارتقا دهد ولی به هر حال کشورهای دیگر با سرعت بیشتری تلاش می‌کنند!

در گزارشی که بانک جهانی از اصلاحات انجام شده در ایران ارایه داده، آمده است: معرفی سیستم آنلاین برای اظهارنامه کمک‌های امنیت اجتماعی، ایجاد سیستم آنلاین دریافت مالیات ارزش افزوده، اصلاح سیستم آنلاین مالیات بر درآمد شرکت‌ها و امکان پرداخت مالیات اضافی بانک‌ها از جمله اصلاحات اساسی ایران بوده است. در کنار این موارد اقدامات دیگری که «بانک‌جهانی» آنها را برای بهبود سهولت کسب‌وکار ایران مفید دانسته، مربوط به تجارت فرامرزی است. این گزارش به «پنجره واحد تجارت فرامرزی» اشاره کرده که در جهت ارتقای صادرات و واردات صورت گرفته است.

  مروری بر وضعیت ایران در رتبه‌بندی سهولت کسب و کار 2019

بانک جهانی سهولت کسب و کار را در ده شاخص بررسی می‌کند، این شاخص‌ها عبارتند از: «شروع کسب و کار»، «دریافت مجوز ساخت»، «دریافت برق»، «ثبت مالکیت»، «دریافت اعتبار»، «حمایت از سرمایه‌گذاری‌های خرد»، «پرداخت مالیات»، «تجارت فرامرزی»، «اجرای قرار داد» و «روبرویی یا مساله ورشکستگی».

از میان این شاخص‌ها طبق آنچه بانک جهانی گزارش داده است تجارت فرامرزی، روبرویی با مساله ورشکستگی و پرداخت مالیات بهبود را تجربه کرده است. به این ترتیب که در تجارت فرامرزی از 166 به 121 و در روبرویی با مساله ورشکستگی از 160 به 131 صعود کردیم و در پرداخت مالیات با یک پله صعود از 150 به 149 رسیده‌ایم.

  اطلاعات جزئی‌تر درباره شاخص‌ها

رتبه شروع کسب‌وکار ایران 173 است. نمره‌ای که بانک جهانی درباره شروع کسب‌وکار به ایران داده 67.79 است. طبق برآورد این نهاد بین‌المللی پروسه‌های شروع کسب‌وکار در ایران 10.5 مرتبه است، تعداد روزهایی هم که افراد را درگیر می‌کند 72.5. به هزینه معادل 1.2 درصد از سرانه درآمد افراد هم نیاز دارد.

در مجوز ساختمانی رتبه ایران 86 اعلام شده و امتیاز آن 69.11. دفعاتی که افراد درگیر این پروسه می‌شوند معادل 16 دفعه است و تعداد روزهایی که باید برای آن صرف کنند 130 روز! شاخص کنترل کیفیت ساختمان در ایران نیز طبق آنچه بانک جهانی از 15 تا 0 اندازه‌گیری کرده معادل 12.5 است.

دسترسی به برق یکی دیگر از شاخص‌هااست که جایگاه ایران در آن 108 اعلام شده است. دفعاتی که افراد برای دریافت آن درگیر می‌شوند 16 روز است، تعداد روزهایی که صرف آن می‌شود هم 77 روز است. دراین گزارش بانک جهانی شاخص قابلیت و شفافیت تعرفه را تعریف کرده که بین 0 تا 8 نمره دارد و نمره ایران در آن 5 است.

شاخص بعدی ثبت مالکیت است که ایران در آن رتبه 90 گرفته است همراه با امتیازی معادل 68.86. به گفته بانک جهانی تعداد دفعاتی که کسی برای ثبت مالکیت درگیر می‌شود معادل 6 مرتبه است و روزهایی که زمان برای آن صرف می‌شود بطور میانگین 31 روز. بانک جهانی در این بحث کیفیت مدیریت محل ملک را تعریف کرده و برای آن رتبه 0 تا 30 را در نظر گرفته است که در این حوزه نمره ایران 15 ثبت شده است.

در شاخص دریافت اعتبار بانک جهانی به ایران رتبه 99 داده است به همراه امتیاز 50. قدرت قانون در این حوزه امتیازی بین 0 تا 12 داراد که امتیاز ایران در آن دو تعیین شده است. به پوشش اعتبار رجیستری هم امتیاز 57.5 تعلق گرفته است. حفاظت از سرمایه‌گذاری‌های کوچک هم رتبه‌ای معادل 173 دارد. تعداد پروسه‌ها 33.33 تعریف شده است. دراین بخش ایران در افشای اطلاعات از 10 امتیاز 7 امتیاز دارد و در مسوولیت‌پذیری مدیران از 10 امتیاز 4 امتیاز کسب کرده است.در پرداخت مالیات هم رتبه ایران 149 امتیاز شده با امتیازی معادل 56.78. تعداد دفعات پرداخت در سال برای مردم ایران 20 مرتبه گزارش شده است و ساعتی که طی سال آنها را درگیر می‌کند معادل 216 ساعت.

در تجارت فرامرزی رتبه ایران 121 شده است و امتیازی که کسب کرده معادل 66.20 است. در این بخش زمانی که در صادرات برای انطباق اسنادی لازم است 33 ساعت و زمانی که برای انطباق اسنادی برای واردات لازم است 60 ساعت اعلام شده است.در شاخص اجرای قراردادها هم که رتبه ایران معادل 89 عنوان شده پروسه‌ها معادل 58.21 مرتبه و روزهایی که افراد درگیر می‌شوند 505 روز اعلام شده است. به کیفیت پرونده‌های قضایی نیز از 0 تا 18 رتبه 5 داده شده است. در شاخص حل ورشکستگی نیز که رتبه ایران 131 است امتیازی معادل 35.57 دریافت کرده است و تعداد سال‌هایی که ایران درگیر این موضوع می‌شود 1.5 سال است.

 وضعیت ایران در منطقه آسیای شرقی و شمال آفریقا

بر مبنای گزارش بانک جهانی کشورهای قزاقستان در جایگاه 28، ترکیه در جایگاه 43، عمان در جایگاه 78، تونس در جایگاه 80، عربستان در جایگاه 92 و مصر در جایگاه 120 قرار دارند همچنین در کشورهای پاکستان با رتبه 136، لبنان با رتبه 142، عراق با رتبه 171 و یمن با رتبه 187 کسب و کار با دشواری بیشتری نسبت به ایران انجام می‌شود.

به گزارش «تعادل»، بانک جهانی اطلاعات خود را معمولا از فعالان اقتصادی دریافت می‌کند. اطلاعاتی که برخی مقامات دولتی می‌گویند به درستی بیانگر وضعیت ایران نبوده و در مواردی گزارش‌ها تاریک‌تر از آنچه واقعا هستند به بانک جهانی اعلام می‌شود.