رکورد معاملات آنلاین در سال 97
مدیر فناوری اطلاعات سازمان بورس و اوراق بهادار معتقد است که فناوری اطلاعات به عنوان ابزار حمایت‌کننده و پیش‌ران موسسه‌های مالی عصر حاضر محسوب می‌شود و نقشی فراتر از کاهش هزینه و بهبود عملکرد داشته و تبدیل به ابزاری راهبردی در شکل‌دهی استراتژی‌های سازمانی شده است. مطهره مروج، در خصوص تاثیر چشمگیر پیشرفت‌های فناورانه بر مدل‌های عملیاتی بازار، فرآیندها و نحوه ارایه خدمات در بازارهای سرمایه، به سنا، گفت: فناوری اطلاعات در بازار سرمایه به عنوان محرک بخش کسب و کار جهت گسترش و بهبود کارکردها در نظر گرفته می‌شود و در حال حاضر با افزایش پیچیدگی‌های بازار سرمایه، راهکارهای مبتنی بر فناوری‌های اطلاعاتی نوین نقشی مهم در حل مشکلات بازار سرمایه دارد. نایب‌رییس هیات‌مدیره شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، خاطرنشان کرد: افزایش سرعت افشای اطلاعات، بهبود کیفیت اطلاعات، انواع مختلف دسترسی‌های اینترنتی، وب سایت‌های مختلف اطلاع‌رسانی و تحلیلی و همچنین نرم افزارهای موبایل و معاملات آنلاین (دسترسی سرمایه‌گذاران به اطلاعات) که در بازار سرمایه نمود پررنگی داشته‌اند، همگی باعث افزایش حجم و ارزش معاملات، افزایش شفافیت بازار و اثربخشی و رشد بیشتر در بورس شده‌اند.
مروج در ادامه به نمونه‌هایی از کاربردهای کلیدی فناوری اطلاعات در بازار سرمایه ایران اشاره کرد و گفت: سامانه‌های حیاتی بازار مانند سامانه‌های معاملات، پس از معاملات و همچنین سیستم‌های نظارتی، اطلاع‌رسانی و افشا، به عنوان نمونه‌هایی از کاربردهای کلیدی فناوری اطلاعات در بازار سرمایه ایران مطرح هستند. البته در این میان، از ظهور استارت‌آپ‌ها و حوزه فین‌تک در بازار سرمایه ایران و ایجاد ارزش افزوده آنها نباید غافل شد. وی نسبت میزان معاملات آنلاین به کل معاملات را شاخص توسعه یافتگی دانست و اظهار داشت: موارد ذکر شده اثر خود را بر افزایش حجم، دفعات معاملات و ارزش معاملات آنلاین نسبت به کل معاملات در نیمه نخست سال جاری گذاشته است. از سال 90 تا 97 و در نیمه نخست سال 97، در هر سه پارامتر یاد شده، روند افزایشی مشاهده می‌شود و این افزایش در سه سال اخیر نیز مشهودتر بوده است و افزایش بالای 50 درصد را نشان می‌دهد. به عبارتی دیگر، حجم زیادی از معاملاتی که روزانه به سمت هسته معاملات روانه می‌شود در قالب معاملات آنلاین (عادی یا الگوریتمی) بوده است. وی در پاسخ به این پرسش که این رشد از چه زمانی آغاز شده و در این مدت چه اثراتی بر بازار سرمایه به گواهی آمار داشته است، گفت: تلاش‌های زیادی در دوره‌های مختلف در این راستا انجام شده است. با این وجود، حرکت نوینی از سال 89 با ایجاد شرکت‌های نرم‌افزاری و تنوع خدمات معاملات آنلاین و الگوریتمیک و همچنین ارایه UI و API توسط شرکت‌های OMS آغاز شده و تاکنون ادامه داشته است. در اثر این حرکت، شاهد افزایش درصد معاملات آنلاین در بورس و فرابورس از جنبه‌های مختلف بوده‌ایم.
آمار معاملات
وی آمار معاملات آنلاین نسبت به کل معاملات را مد نظر قرار داد و عنوان کرد: آمار کل معاملات بر خط در بورس‌ها نشان‌دهنده آن است که ارزش معاملات آنلاین در بورس از 6.07 درصد در سال 90 به 31.48 درصد در نیمه نخست سال 97 رسیده است. این در حالی است که ارزش مذکور در فرابورس، رشد نزدیک به 27.7 درصد را تجربه کرده است. علاوه بر آن نسبت دفعات معاملات آنلاین به کل معاملات در بورس بیش از 59.9 درصد و در فرابورس بیش از 63.98 درصد رشد داشته است. این رشد از منظر حجم بورس، 36.61 درصد و از منظر حجم فرابورس، نزدیک به 51.39 درصد در نیمه نخست سال جاری بوده است. مروج ادامه داد: آمار مذکور گواه آن است که با رشد فناوری‌های اطلاعاتی در این سال‌ها، نحوه انجام معاملات تغییر چشمگیری داشته است، به نحوی که امروزه سهم معاملات آنلاین در تبادلات بورسی بسیار قابل توجه است. رشد معاملات آنلاین به خودی خود سبب سهولت معامله و افزایش سرعت آن و در نتیجه امکان استقبال و سرمایه‌گذاری بیشتر می‌شود.
به گفته مدیر فناوری اطلاعات سازمان بورس تعدد شرکت‌های OMS (شرکت‌های ارایه‌دهنده خدمات نرم‌افزاری) و تنوع خدمات آی تی این شرکت‌ها همچون UI (رابط کاربری) و API (رابط نرم افزاری)، سامانه بازارگردانی خودکار، سامانه معاملات الگوریتمی، سامانه معاملات برخط اوراق بهادار، سامانه معاملات برخط مشتقه کالایی از دیگر عوامل این رشد بوده‌اند. همچنین در دسترس بودن زیرساخت‌های معاملات آنلاین، گوشی‌های هوشمند نیز به رشد این آمار منجر شده است.
ریسک افشای پرتفوی
وی عدم وجود ریسک افشای پرتفوی را یکی از مزایای معاملات آنلاین برشمرد و افزود: سهامدار زمانی که خود معاملاتش را به صورت آنلاین انجام می‌دهد، ریسک افشای پرتفوی را ندارد، استراتژی خرید و فروش خود را می‌تواند مخفی نگاه دارد، می‌تواند از شرکت نرم‌افزاری، سرویس UI و API را بگیرد و الگوریتمی که به واسطه استراتژی آن کار می‌کند را ایجاد کند. این موضوعات کمک می‌کند تا فرد با استفاده از دانشی که دارد و با کمک کارگزار و زیرساختی که شرکت نرم‌افزاری در اختیار وی قرار می‌دهد بتواند مستقیما درخواست معامله را انجام بدهد. البته این موضوع به سهامدارانی که حرفه‌ای‌تر هستند توصیه می‌شود و سهامدارانی که هنوز با این مساله فاصله دارند می‌توانند به جای اینکه خودشان الگوریتم بنویسند، از الگوریتم‌های پیش‌فرض موجود استفاده کنند.
مروج سایر مزایای معاملات آنلاین را چنین برشمرد: امکان سفارشی‌سازی رابط کاربری توسط معامله‌گر به تفکیک هر یک از ایشان، امکان گسترش سریع تعداد ایستگاه‌های معاملاتی در سراسر کشور و بدون نیاز به زیر ساخت‌های فیزیکی مانند خطوط MPLS، امکان تعیین سطوح دسترسی معامله گران در کارگزاری به تفکیک مشتریان از سوی مدیر کارگزاری، امکان مدیریت و نظارت بر خرید و فروش معامله گران و اعمال محدودیت‌های لازم از سوی مدیر کارگزاری، تفکیک میزان مانده و اعتبار مشتریان کارگزاری و بهره‌گیری حداکثری از یکپارچگی آن با سامانه بک آفیس (اتوماسیون) کارگزاری، امکان ارایه گزارشات متنوع و دریافت خروجی در قالب فایل با فرمت‌های استاندارد و امکان انعطاف بالا جهت پوشش نیازهای کارگزاری‌ها با توجه به رقابتی شدن این سامانه بین شرکت‌های توسعه‌دهنده آن. وی تاکید کرد: تسریع در صدور مجوز برای شرکت‌ها و افرادی که در حوزه خدمات فناوری اطلاعات در بازار فعالیت دارند، یکی از رویکردهای اساسی سازمان است. همچنین لازم است سازمان به جای اختصاص مجوز بهره‌برداری از خدمات آنلاین، به سمت رویکردی که اکنون در پیش گرفته، یعنی رویکرد تدوین الزامات، برود. این الزامات شامل الزامات در دو حوزه آی تی و امنیت می‌شود. در حال حاضر، دستورالعمل معاملات برخط نیز در حال بازبینی است. ما به عنوان آی تی سازمان بورس، بر گنجاندن دستاوردهای جدید فناوری اطلاعات در این دستورالعمل تمرکز داریم.
کاهش کارمزد
نایب‌رییس هیات‌مدیره شرکت مدیریت فناوری بورس تهران از کاهش کارمزد معاملات آنلاین نسبت به معاملات غیرآنلاین به عنوان یکی از اقدامات تشویقی پیشنهادی به سازمان در خصوص معاملات آنلاین یاد کرد و افزود: یکی از اقدامات موثری که سازمان می‌تواند انجام دهد، کاهش کارمزد معاملات آنلاین نسبت به معاملات غیرآنلاین خواهد بود. این موضوع در بورس‌های دنیا نیز مطرح است. در حال حاضر محاسبه کارمزد یک معامله آنلاین به اندازه یک معامله عادی است و طبیعی است که تشویق‌های سازمان بورس در این زمینه انگیزه بخش خواهد بود.
