نرخ خدمات اپراتورهای تلفن همراه را چه کسی باید تعیین کند

افزایش نرخ تورم، گران شدن سبد محصولات روزمره، رشد قیمت در بخش خدمات و سرویس‌ها، نوسانات ارزی، نابه‌سامانی اوضاع اقتصادی و به صدا درآمدن زنگ بازگشت تحریم‌های ظالمانه امریکا علیه کشور عزیزمان، همه و همه دست به دست هم دادند تا تجارب به نسبت سختی را از این روزها در اذهان جامعه به ثبت برسانند.

در چنین شرایطی طبیعی است که مردم نسبت به تمامی امور با نگاه بدبینانه برخورد کرده یا قضاوت آنها از حد اعتدال خارج شود زیرا فشار روانی، قوه تحلیل و تدبر را با اختلال مواجه می‌کند و راه چاره در چنین شرایطی، تشریح و کالبدشکافی ساختارهایی است که مستقیما با بدنه جامعه در ارتباط هستند و به عبارت دیگر صحبت درباره آنها برای مردم ملموس خواهد بود.

به عنوان مثال مقوله «ارتباطات» از جمله حوزه‌هایی است که به واسطه ضریب نفوذ 110 درصدی تلفن همراه در کشور، برای مردم بسیار آشناست و با پرداختن به ابهامات و دغدغه‌های مرتبط با این بخش، دغدغه بسیاری از مردم، بدبینی‌ها یا ذهنیت‌های اشتباه آنها برطرف می‌شود.

رسانه ملی با توجه به این مقوله مهم، برنامه «مناظره‌ای» ترتیب داد تا در این شرایط نه چندان مطلوب اقتصادی، حداقل گام کوچکی در راستای رفع ابهامات و پاسخ به سوالات مردمی که گمان می‌کنند اپراتورهای تلفن همراه در این شرایط اقدام به سوءاستفاده کرده و هزینه‌های ارتباطی را به شکل نامتعارفی بالا برده‌اند، بردارد.

برای برگزاری این برنامه تلویزیونی و جلب رضایت بینندگان، علاوه بر دعوت از چهره‌های مختلف که می‌توانند در حوزه ارتباطات نقش‌آفرینی مستقیم و غیرمستقیم چه در بدنه دولت، مجلس و چه بخش خصوصی داشته باشند، با طرح سوال «به نظر شما نرخ تماس و خدمات تلفن همراه بهتر است توسط کدام گزینه 1. دولت، 2. شورای رقابت یا 3. مجلس تعیین شود؟» اقدام به مشارکت دادن تمامی بینندگان تلویزیونی در این نظرسنجی کرد.

این برنامه با طرح سوالات، اعتراضات و گاهی شکایات مردمی در بخش تریبون آزاد، از نرخ اینترنت موبایل، افزایش قیمت مکالمات و موضوعاتی از این به استقبال مهمانان حاضر در استودیوی برنامه مناظره که شامل عباس لطفعلیان؛ معاون بازاریابی و فروش همراه اول، محسن تقوی مدیرکل برنامه‌ریزی تجاری ایرانسل، حمیده زرآبادی؛ نماینده مردم قزوین در مجلس شورای اسلامی و جمشید پژویان؛ رییس سابق شورای رقابت رفت.

 شفافیت در پاسخ دهی

با وجود اینکه پیش‌بینی می‌شد نماینده اپراتورهای تلفن همراه نسبت به برگزاری این رویداد گارد داشته یا از پاسخ به سوالات فراری باشند اما شفافیت آنها در پاسخ‌دهی به تمامی موضوعات و پیش رفتن پابه‌پای آنها با دیگر مهمانان حاضر در استودیو، بر جذابیت این برنامه افزود.

در ابتدا عباس لطفعلیان؛ معاون بازاریابی و فروش همراه اول برگزاری این مناظره را بسیار دیر مطرح کرد و گفت که چنین برنامه‌ای باید سال‌ها پیش برگزار می‌شد تا به دغدغه مردم و نگرانی‌های احتمالی آنها بپردازد.

او که محور صحبت‌های خود را بر میزان سرمایه‌گذاری کلان اپراتورهای همراه گذاشته بود، با بیان اینکه سرمایه‌گذاری توسط اپراتورها متناسب با تغییرات سریع فناوری، مستمر است، اظهار کرد: ظرف 17 سال گذشته سه دوره Connectivity، Digitalization و Artificial intelligence را که هر کدام فناوری‌های خاص خود را دارند، پشت سر گذاشتیم و لازم بود که ارایه‌دهندگان بستر ارتباطات همراه هم این فناوری‌ها را به کار گیرند و سرمایه‌گذاری‌های لازم را داشته باشند.

معاون بازاریابی شرکت ارتباطات سیار ایران تصریح کرد: سرمایه‌گذاری در سال‌های گذشته، نتایجی را به همراه داشته است؛ به عنوان مثال در شش سال گذشته بیش از چهار میلیارد دلار سرمایه‌گذاری از سوی ما صورت گرفته است که نتیجه آن منجر به ارتقای ضریب نفوذ موبایل در کشور و پیشی گرفتن آن از نُرم جهانی شد.

او ابراز کرد: میانگین سرعت اینترنت کشور براساس اعلام سرعت‌سنج جهانی Ookla از مشارکت کاربرانش، 27 مگابیت بر ثانیه است در حالی که سه سال قبل (تا انتهای سال 93)، کاربران سرعت کمتر از یک مگابیت بر ثانیه را تجربه می‌کردند و حتی برای دریافت سرویس بالاتر از 128 کیلو بیت بر ثانیه باید مجوزهای لازم را دریافت می‌کردند.

این فعال صنعت ارتباطات همچنین گفت: با تکیه بر این سرمایه‌گذاری‌ها اکنون توانستیم صد درصد شهرهای ایران را به فناوری نسل چهارم ارتباطی تجهیز کنیم.

 هزینه خرید آنتن بیش از 2 برابر شده است

محسن تقوی هم در ادامه صحبت‌ها به سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته توسط اپراتور دوم ارتباطی پرداخت و گفت: سرمایه‌گذاری‌های ایرانسل از ابتدا تاکنون هشت میلیارد دلار بوده که تنها برای توسعه 3G و 4G سه هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کرده است.

مدیرکل برنامه‌ریزی تجاری ایرانسل افزود: خروجی این سرمایه‌گذاری‌ها برای کشور ما بسیار خوب بوده است و به نسبت کشورهای خاورمیانه توانستیم این تکنولوژی‌ها را سریع‌تر پیاده‌سازی کنیم.او با تأکید بر اینکه پیش از قضاوت درباره گرانی تعرفه و خدمات باید ساختارهای هزینه‌ای اپراتورها را بدانیم، ابراز کرد: یک مثال ساده که اطلاعات آن را از تیم پروژه گرفتم این است که یکی دو سال گذشته برای خرید آنتن موبایل 500 میلیون تومان هزینه می‌شد که اکنون این رقم به 1.2 میلیارد تومان رسیده است.او همچنین یادآور شد: قالب هزینه‌کرد اپراتورها، ارزی است و در همه جای دنیا تنها دو سه شرکت مطرح وجود دارند که اپراتورها از طریق آنها می‌توانند به پیاده‌سازی امور توسعه‌ای خود بپردازند؛ بنابراین باز هم می‌گویم که اگر شکست هزینه‌ها صورت گیرد در آن صورت مشخص می‌شود که قیمت خدمات اپراتورها توجیه‌پذیر است.تقوی افزود: برای رسیدن به تعرفه خدمات، لازم است افزایش هزینه اجاره سایت‌ها، اینترنت، نیروی انسانی و لایسنس را در نظر بگیرید و با کنار هم قرار دادن تمامی این موارد درباره قیمت تمام شده قضاوت کرد.مدیرکل برنامه‌ریزی تجاری ایرانسل با اشاره به اینکه نگاه باید به آینده باشد، بیان کرد: ما نسل سوم ارتباطات را 10 سال دیرتر از دنیا پیاده‌سازی کردیم اما نسل چهارم ارتباطات همراه را تنها یکی دو سال بعد از کشورهای نخستین که اروپایی‌ها بودند، پیاده‌سازی کردیم لذا برای اینکه روند توسعه پا بر جا باشد باید صادقانه درباره نرخ‌ها و تعرفه‌ها، قضاوت کرد.

 ساختار دیتای کشور اشتباه است

حمیده زرآبادی هم در جایگاه حمایت از حقوق مشترکان و مردم، وارد بحث شد و در ادامه مناظره با بیان اینکه باید به نارضایتی‌های مردم پرداخته شود، عنوان کرد: انتظار می‌رفت از مسوولان و دست‌اندرکاران دولتی هم در این مناظره حضور داشتند که بتوان بحث را به جمع‌بندی رساند.نماینده مردم قزوین در مجلس با اشاره به نقش دولت در تعرفه‌گذاری و نظارت بر اپراتورها، اظهار کرد: شرکت مخابرات هم باید به نمایندگی از شرکت‌های ADSL (اینترنت خانگی) در این نشست حضور می‌داشت تا از دلایل گرانی اینترنت در این بخش بگوید؛ خرید پهنای باند تقریبا 10 برابر هزینه‌ای است که در جهان پرداخته می‌شود و این هزینه گران را مردم پرداخت می‌کنند و سودش را اپراتورها می‌برند. او ایرادی بر ساختار اشتباه دیتای کشور هم گرفت و تصریح کرد: اپراتورها سرویس‌هایی که ارایه می‌دهند، می‌گویند اگر از اینترنت داخلی استفاده کنید هزینه نصف و اگر مصرف‌تان خارجی باشد، هزینه دو برابر می‌شود لذا وقتی ساختار شبکه درست نیست، از مردم در پوشش زیبا هزینه دو برابری

 دریافت می‌شود.

 دولت و مجلس نمی‌توانند نرخ خدمات حوزه غیررقابتی را تعیین کنند

جمشید پژویان که زمانی در بحث تعرفه‌گذاری خدمات تلفن ثابت ورود داشت و این کار را از جمله وظایف نهادی فراقوه‌ای می‌دانست، در ادامه این بحث مشارکت کرد و گفت: مساله‌ای که وجود دارد این است، زمانی که هزینه نهاده‌ها بالا می‌رود، بدیهی است هزینه تولید هم بیشتر می‌شود؛ لذا نکته اساسی این است که مقوله قیمت‌گذاری باید به صورت تخصصی صورت گیرد.رییس سابق شورای رقابت در حالی که اپراتورها را از منظر پشتوانه وابسته به دولت دانست، صراحتا گفت که دولت نمی‌تواند قیمت‌گذار خوبی برای تعرفه‌های این بخش باشد و همچنین مجلس را هم دستگاهی ندانست که توانایی انجام این کار را داشته باشد زیرا مردم نمایندگان‌شان را براساس شعارهای‌شان انتخاب می‌کنند و کاری به تخصص آنها ندارند.

او تصریح کرد: به همین خاطر است که در دنیا، تشکیلاتی فراقوه‌ای مانند «شورای رقابت» ایجاد شده است و وظیفه‌اش تنظیم دستورالعمل قیمت‌هاست. او افزود: پارامترهای این دستورالعمل تحت تأثیر عوامل مختلف تغییر می‌کند؛ همانند فرمولی که برای بخش مخابرات و خودروسازان احصا شد.

این کارشناس اقتصاد خاطرنشان کرد: این دستورالعمل‌ها برای بازارهای غیررقابتی است و از آن جهت که بازارهای رقابتی کم داریم و در بازارهای رقابتی‌مان هم، عرضه‌کنندگان عمده‌ای حضور دارند که رهبری قیمت می‌کنند، لذا برای این قبیل بازارها هم صادق است.

 سرعت اینترنت هر کاربر موبایل

12 کیلو است؟

در ادامه این مناظره باز هم زرآبادی با انتقاد از عملکرد اپراتورها نسبت به اظهارات نمایندگان اپراتورها انتقاد کرد و گفت که چطور اپراتورها می‌گویند که سرعت اینترنت برای کاربران 27 مگابیت بر ثانیه است در حالی که با یک حساب سرانگشتی می‌توان به این نتیجه رسید که سرعت اینترنت کاربران به صورت توزیع متوازن، هر کاربر 12 کیلوبیت بر ثانیه است.این نماینده مجلس در حالی که معتقد است 4G مطرح شده از سوی اپراتورهای موبایل در عمل 3G و حتی کمتر است، نسبت به طرح‌های ترافیک شبانه‌ای که اپراتورها در کنار طرح‌های روزانه بسته‌ها به کاربران پیشنهاد می‌دهند نیز انتقاداتی را وارد کرد و گفت که اپراتورها نباید این کار را به اجبار انجام دهند و کاربر باید تصمیم بگیرد که چه بسته‌ای مناسب حالش است.

 اپراتورهای موبایل می‌توانند هر گیگ اینترنت را 40 هزار تومان بفروشند

در پاسخ به این دغدغه‌ها و ابهامات، لطفعلیان؛ نماینده همراه اول نسبت به انتقاداتی که پیرامون افزایش تعرفه و کاهش کیفیت خدمات‌دهی این اپراتور مطرح است، گفت: ما در 15 سال گذشته فقط دو بار تغییر قیمت در حوزه مکالمه داشتیم؛ یک بار سال 92 این اتفاق افتاد که در نهایت منجر به افزایش تعرفه نشد بلکه ساده‌سازی صورت گرفت و تعرفه ارتباطات فِلت شد.او افزود: در حوزه دیتا هم به مدت شش سال (تا آذر 93) تغییر قیمتی نداشتیم و بعد از آن هم بهمن سال 95 تغییر نرخی با مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات وزارت ارتباطات صورت گرفت.ترافیک داخلی از خارجی قابل تفکیک و به دستور رگولاتوری است

این فعال صنعت ارتباطات تصریح کرد: براساس همان مصوبه، مجاز هستیم هر گیگابایت حجم را با قیمت 40 هزار تومان به مشترکان بفروشیم اما اپراتور هیچگاه این کار را نکرد و بسته‌هایی که اکنون هم فعال هستند هر چه میزان حجم‌شان بیشتر شود، نرخ هر گیگابایت اینترنت به دو هزار تومان هم می‌رسد.

لطفعلیان نسبت به اظهارات این نماینده مجلس واکنش نشان داد و گفت: در حال حاضر 45 میلیون کاربر شبکه اجتماعی و 60 میلیون کاربر اینترنت در کشور داریم که منظور بنده از سرعت 27 مگابیتی، میانگین سرعتی بود که مشترکان ما در استفاده از نرم‌افزار تست سرعت Ookla داشتند.

این فعال صنعت ارتباطات که نسبت به سایر مهمانان با مستندات بیشتر در مناظره شرکت می‌کرد، درباره بحث تفاوت نرخ استفاده از ترافیک داخلی و خارجی گفت: ترافیک‌های داخلی و خارجی از روی IP Address قابل تفکیک هستند و لیست این آدرس‌ها را رگولاتوری وزارت ارتباطات در اختیار اپراتورها قرار می‌دهد که آنها در سیستم بیلینگ لحاظ می‌کنند.

 در دو سال، سرمایه‌گذاری‌مان بیشتر از سود عملیاتی بود

معاون بازاریابی و فروش همراه اول بحث اصلی را این دانست که «کیفیت» باید در نرخ‌گذاری مشارکت داشته باشد و بر این اساس گفت: فقط نباید به قیمت خدمات همراه توجه کرد؛ از طرف دیگر خواست اپراتورها این است واحد ناظری که می‌خواهد به خدمات و سرویس‌های ما نظارت کند، تجمیع شود زیرا تعدد دستگاه‌های نظارتی بسیار آزاردهنده است. او با بیان اینکه چرا زمانیکه از اپراتورها و خدمات‌دهی آنها انتقاد می‌شود به این نکته پرداخته نمی‌شود که اگر ظرفیت‌سازی شبکه همراه وجود نداشت و همان شبکه چهار سال گذشته را داشتیم آیا 20 هزار کسب‌وکار اینترنتی می‌توانست ایجاد شود؟! در صورتی که این توسعه‌ها صورت نمی‌گرفت آیا 600 هزار شغل وابسته به شبکه‌های همراه شکل می‌گرفت؟! آیا غیر از شرایط کنونی، قادر به پشتیبانی از 45 میلیون کاربر شبکه‌های اجتماعی بودیم؟!

او تصریح کرد: در سال‌های 92 و 96 سرمایه‌گذاری ما در همراه اول بیش از سود عملیاتی‌مان بوده است.

 کیفیت و قیمت باید با هم دیده شود

پژویان در تکمیل این صحبت‌ها، محور سوال نظرسنجی این برنامه را پیش کشید و گفت: قطعا نه هزینه و نه درآمد، ملاک انتخاب دستورالعمل قیمت‌گذاری نخواهد بود و این کار باید در تخصص کسانی باشد که اقتصاد بدانند که جمع این افراد را تنها در شورای رقابت داریم.

رییس سابق شورای رقابت عنوان کرد: این شورا در روند تصمیم‌گیری‌هایش از حضور و نظر متخصصان و سازمان‌های موازی هم استفاده و در نهایت تصمیمی را به مصوبه می‌رساند؛ فرضا در زمان کار بنده در این شورا، دستورالعملی که برای مخابرات تعیین کردیم با استفاده از گزارش تورمِ بخشی بانک مرکزی بود.

او ابراز کرد: بنده هم موافقم که باید کیفیت و قیمت را با هم دید؛ وقتی کیفیت وارد فرمول و دستورالعمل قیمت‌گذاری می‌شود، خدمات‌دهندگان مجبور هستند برای حرکت در مسیر تورم، کیفیت خدمات‌شان را ارتقاء دهند.

پژویان در پایان خاطرنشان کرد: بازار رقابتی، بازاری است که هیچ کدام از تولیدکنندگان نتوانند به هیچ‌وجه روی قیمت تأثیرگذار باشند و حتی خروج آنها از بازار هم نتواند روی بازار تأثیرگذار باشد.

در انتهای این مناظره هم 45.73 درصد از بینندگان این برنامه تلویزیونی رأی به گزینه «مجلس» دادند.