مشکلی در تأمین سوخت پروازهای خارجی نداریم
گروه راه و شهرسازی|
با گذشت 5 روز از آغاز دور جدید تحریم‌های امریکا علیه ایران خبرهای امیدوارکننده‌ای از سوی مسوولان بخش‌های مختلف حمل و نقل از جمله هوانوردی و بندری شنیده می‌شود که می‌تواند حکایت از تداوم فعالیت‌های هوایی و بندری ایران با وجود تحریم‌های یکجانبه و غیرقانونی امریکا باشد. مدیرعامل ایران ایر اعلام کرده است، مشکلی در تأمین سوخت هواپیماهای این ایرلاین در پروازهای خارجی وجود ندارد، ضمن اینکه راهکارهای موثری هم برای رفع مشکل سوخت رسانی به هواپیماهای ایرانی در ترکیه ارایه می‌شود. همچنین بندر چابهار یعنی تنها بندر اقیانوسی کشور هم از لیست تحریم‌ها خارج شده و رایزنی‌هایی هم با دبیرکل سازمان بین‌المللی دریانوردی در زمینه نقض معاهدات بین‌المللی دریانوردی توسط امریکا انجام شده است. این اقدامات می‌تواند چشم‌انداز قابل قبولی در مقابل صنعت هوانوردی و بندری ایران بگشاید.
فرزانه شرفبافی، مدیرعامل هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران از جمله مسوولان بخش هوانوردی کشور است که هم درباره تأمین سوخت ناوگان ایران ایر در پروازهای خارجی با وجود تحریم‌ها مطمئن است و هم از استقبال هما برای خرید هواپیما سخن می‌گوید. شرفبافی در گفت‌وگو با تسنیم در این زمینه، اظهار می‌کند: خوشبختانه در این زمینه ناوگان هما هیچ مشکلی ندارد.
تحریم هواپیماهای زمینگیر
او با بیان اینکه در لیست تحریم امریکا هواپیماهای زمینگیر ۵ دهه پیش وجود دارد، می‌افزاید: امریکایی‌ها حدود 65 فروند از هواپیماهای ایران‌ایر را تحریم کرده‌اند که بخشی از این هواپیماها سال‌هاست که زمینگیر شده‌اند.
شرفبافی با اشاره به برنامه هما برای نوسازی ناوگان خود اضافه می‌کند: از هر کسی که بتواند بدون نیاز به دریافت مجوز اوفک هواپیمای مورد نیاز این ایرلاین را تأمین کند، استقبال می‌کنیم.
درحالی که طی روزهای گذشته، بحث‌هایی درباره خرید هواپیماهایی که امکان تکمیل فرآیند خرید آنها بدون مجوز افک وجود دارد (از جمله سوخو 100) شکل گرفت، یک مقام ارشد شرکت روستک در پاسخ به این سوال که آیا مسکو در حال مذاکره برای فروش هواپیماهای سوپرجت به شرکت ایران‌ایر است، از اظهارنظر در مورد جزییات خودداری کرد. ویکتور کلادوف، مدیر همکاری‌های بین‌المللی و سیاست منطقه‌ای شرکت روستک گفت: «این موضوعی حساس است چون نمی‌توانیم کل برنامه سوپرجت را به خطر بیندازیم.»
همچنین یک شرکت دولتی چین هم احتمال فروش هواپیماهای مسافربری به ایران برای کمک به این کشور جهت احیای ناوگان هوایی‌اش را رد کرد.
ژائو یورانگ، مدیر شرکت کامرشال ایرکرافت چین، که در زمینه تولید هواپیماهای مسافربری فعالیت می‌کند، در پاسخ به اینکه آیا ایران نسبت به خرید هواپیماهای چینی علاقه نشان داده است، گفت: «نه. ما نمی‌توانیم به ایران فروش داشته باشیم. ایران روی میز ما نیست.» او در پاسخ به علت عدم فروش هواپیماهای‌ای آر جی 21 چینی به ایران گفت: «چین باید به مقررات هر دو کشور احترام بگذارد.»
مذاکره، راه‌حل مشکل فروش سوخت
اما یکی دیگر از مشکلاتی که به گفته فعالان بخش هوانوردی پس از اعمال تحریم‌ها علیه ایران ایجاد شده است، عدم سوخت رسانی ترکیه به هواپیماهای ایرانی است. موضوعی که طی یکی دو هفته اخیر مشکلاتی را برای پروازهای ایرانی در فرودگاه‌های استانبول ایجاد کرده است، البته با گذشت چند روز از انتشار این خبر، حرف و حدیث‌هایی درباره بدهی ایرلاین‌های ایرانی به شرکت ترکیه‌ای فروش سوخت منتشر شد. با این حال، اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی در واکنش به این خبر اعلام کرد که بحث بدهی پیش از این هم بوده است که در تمام دنیا معمول است و پیش از این و در سال‌های گذشته هم بوده است.
در این میان، علیرضا منظری، نماینده سابق ایران در ایکائو معتقد است که ایران می‌تواند براساس راه‌حل‌هایی که در توافقنامه پروازهای مشترک با ترکیه در نظر گرفته شده، نسبت به موضوع تحریم سوخت‌رسانی به ایرلاین‌های ایرانی اقدام و مقدمات برطرف شدن مشکلات موجود را فراهم کند.
منظری در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار می‌کند: در موافقتنامه دوجانبه خدمات هوایی میان دو دولت ایران و ترکیه شرایطی برای برقراری پرواز میان دو کشور به تصویب رسیده و در آن، کشورها متعهد شده‌اند تا زمینه لازم برای انجام و پذیرش پروازهای بین‌المللی را فراهم آورند.
او با اشاره به کاهش نقش اجرایی دولت در صنعت هوایی، اضافه می‌کند: تا زمانی که عموما شرکت‌های ارایه‌کننده خدمات از جمله سوخت‌رسان‌ها، دولتی بودند فراهم کردن این زمینه ساده‌تر بود و از زمانی که شرکت‌های ارایه‌کننده سوخت خصوصی شدند، بدیهی است ضوابط جدیدی بر آنها حاکم باشد.
معاون سابق سازمان هواپیمایی کشوری، درباره شرایط حاکم بر فرودگاه استانبول هم توضیح می‌دهد: در فرودگاه استانبول دو شرکت سوخت‌رسان فعالیت دارند و از این رو، مشتریان می‌توانند با انتخاب یکی از این گزینه‌ها از آنها سوخت تهیه کنند و اگر یکی از آنها امتناع کرد باید از دیگری تهیه شود و چون انحصار وجود ندارد در این حوزه، گزینه‌های شرکت‌های ایرانی می‌تواند متنوع شود.
منظری ادامه می‌دهد: در هر حال اگر امتناع از دادن سوخت به شرکت هواپیمایی به روایتی مرتبط با بدهی شرکت باشد، مسوولیت متوجه خود شرکت هواپیمایی خواهد بود، اما اگر توقف ارایه سوخت به دلیل اعمال مقررات تحریم باشد، دولت ایران می‌تواند به موجب موافقتنامه، با مذاکره با طرف مقابل تلاش برای ایجاد زمینه انجام پرواز را در دستور کار خود داشته باشد.
به گفته او، البته با توجه به اعلام قبلی شرکت سوخت‌رسان ترک، شرکت‌های هواپیمایی تا قبل از رفع مانع نمی‌توانند برنامه‌ریزی پرواز به فرودگاهی انجام دهند که تسهیلات فرودگاهی لازم را ندارد و باید منتظر بمانند تا مشکل فعلی حل شود. معاون سابق سازمان هواپیمایی کشوری با بیان اینکه در شرایط فعلی به وجود آمده پس از اعمال تحریم‌های جدید، باید در راستای حفظ همکاری‌های دوجانبه حرکت کرد، می‌گوید: در هر حال از یک سو شرکت‌های ارایه‌کننده خدمات به دلیل اجبار فشار تحریم از طرف دولت‌ها امکان توجیه اقدامات خود را ندارند که البته دو طرف باید استدلال‌ها را در هیات حل اختلاف طرح کنند تا باتوجه به مبانی حقوقی موجود، مورد بررسی قرار گیرد.
بندر چابهار از تحریم‌های امریکا معاف شد
اما خبر امیدوارکننده‌ای که طی روزهای گذشته در بخش بندری داغ شده است، معافیت بندرچابهار از اعمال تحریم‌های امریکا علیه ایران است. براساس این تصمیم، امریکا طی معافیتی اجازه توسعه و بهره‌برداری از بندر چابهار ایران را به هند داد.
براساس خبری که رویترز، منتشر کرده است، سخنگوی دولت امریکا گفته است که وزیر خارجه امریکا طی معافیتی به هند اجازه داد توسعه بندر چابهار ایران را ادامه دهد. این بندر برای توسعه اقتصاد افغانستان طراحی شده است. این معافیت که توسط مایک پمپئو، وزیر امور خارجه امریکا اعطا شده اجازه ساخت یک خط آهن از بندر چابهار به افغانستان را می‌دهد و همچنین انتقال کالاهایی که مشمول تحریم نمی‌شوند را به این کشور ممکن می‌سازد، کالاهایی مانند غذا و دارو؛ ضمن اینکه علاوه بر این افغانستان اجازه دارد محصولات نفتی ایران را وارد کند .
سخنگوی دولت امریکا اظهار کرد: «این فعالیت‌ها برای حمایت از رشد افغانستان و کمک‌های بشردوستانه لازم هستند».
اگرچه دولت امریکا در موضع‌گیری‌های رسمی خود اعلام کرده که بندر چابهار به دلیل کمک‌های بشردوستانه برای افغانستان عامل اصلی معافیت بندر چابهار از تحریم‌های اعمال شده علیه ایران بوده است، اما شواهد نشانگر آن است که امریکا نگران افزایش نفوذ چین در این منطقه از طریق همکاری در توسعه بندر گواتر، رقیب بندر چابهار، است. بنابراین مانع همکاری هندی‌ها در بندر چابهار نشده است تا از نفوذ بیشتر چین در منطقه جلوگیری کند.
موضوع دیگری که نمی‌توان از آن چشم پوشی کرد، اظهارات مایک پمپئو وزیر امورخارجه امریکا درباره تحریم‌های اعمال شده علیه ایران بود که غذا و دارو را از لیست تحریم‌ها جدا کرده است. درحالی که به گفته مسوولان وزارت بهداشت کشور، دارو در لیست تحریم‌های امریکا علیه ایران قراردارد.
ناگفته نماند که با وجود آنکه امریکا بندر چابهار را از لیست تحریم‌ها خارج کرد، اما تهدیداتش علیه سایر بنادر و فعالیت‌های بندری و کشتیرانی ایران ادامه دارد. چندی پیش، رییس گروه اقدام ایران مدعی شد که کشتی‌های ایرانی پس از تحریم‌ها به «دردسر‌های شناور» تبدیل شده و شرکت‌های بیمه و بنادر بین‌المللی نباید با آنها همکاری کنند.
به گزارش ایلنا به نقل از ایندیا تایمز، برایان هوک ادامه داد: بیمه‌های ایرانی هم نمی‌توانند هزینه‌های میلیون یا میلیارد دلاری که کشتی‌های ایرانی به بار می‌آورند را پوشش دهند.
او افزود: «از صمیم قلب نمی‌خواهیم حادثه‌ای برای کشتی‌های ایرانی رخ دهد، اما در گذشته بارها شاهد چنین حوادثی بودیم.» البته حمید بعیدی نژاد، سفیر ایران در لندن در واکنش به اظهارات برایان هوک و هشدار به شرکت‌های بیمه و بنادر بین‌المللی درباره همکاری با ایران، در کانال تلگرامی‌اش خبر داد که سفارت ج.ا.ایران در لندن با ارسال نامه‌ای به دبیرکل سازمان بین‌المللی دریانوردی ضمن محکومیت این اقدام امریکا، آن را نقض معاهدات بین‌المللی دریانوردی به ویژه پیرامون ایمنی دریا خوانده و خواستار بررسی موضوع در اجلاس شورای سازمان بین‌المللی دریانوردی شده است.»
